Zeka testi nedir, ne işe yarar

Bizde ‘zeka testi’ olarak geçen, İngilizcesi ‘zeka bölüm puanı’ benzer biçimde bir anlama gelen ‘Intelligence Quotient Score’ yada özetlemek gerekirse 1Q olarak adlandırılan bu kontrol, İngilizcesinde belirtildiği benzer biçimde, bir insanoğlunun bazı branşlardaki bilimsel nitelikli kabiliyetinin ve informasyon derecesinin karşılaştırmalı olarak üstünlük derecesini ölçmeye yarayan bir testtir.
Aslen insan yüzlerce değişik zihinsel kabiliyetlere haizdir. Bu yeteneklerin bir kısmı bu testlerle doğru olarak ölçülebilir, insanların bazı bilimsel nitelikli kabiliyetleri ortaya çıkartılabilir. Zeka testleri ile insanların zeka derecelerinin öteki kabiliyetlerine tesiri hakkında azca oldukça informasyon edinilebilir.
IQ kontrol soruları genel anlamda sözcük sorularını, mantık, akıl yürütme ve sayı dizisini tamamlama benzer biçimde soruları ihtiva eder. Ufaklıklara uygulanan zeka testlerinde ilkin çocuğun zeka yaşı hesaplanır.
Çocuğa düzgüsel yaşlarının altındaki ve üstündeki yaş gruplarına ilişkin sorular sorulur. Hangi yaş grubunun sorularını tümüyle bildiyse (birden fazlaysa en yükseği) o yaş grubu çocuğun tavan yaşı olarak kabul edilir. Bunun üstündeki gruplarda bilmiş olduğu sual sayısı, toplam sual sayısı göz önüne alınarak, ay bazında tavan yaşına ilave edilir.
Zeka yaşlarının ve zeka seviyesinin bulunmasını bir örnekle açıklayalım. 9 yaşındaki bir çocuğa 6, 7, 8, 9, 10, 11 ve 12 yaş gruplarından 12’şer sual soruluyor. 6, 7 ve 8 yaş grubu sorularının hepsini biliyor. 9 yaş grubundan 10, 10 yaş grubundan 8, 11 yaş grubundan ise 6 suali doğru cevaplıyor. 12 yaş grubu sorularını bilemiyor. Buna gore çocuğun zeka yaşı :
8 yaş + 10 ay + 8 ay + 6 ay = 8 yaş + 24 ay = 10′ dur.

Zeka seviyesi (IQ) ise zeka yaşlarının 100 ile çarpılıp, doğum yaşına bölünmesi ile elde ediliyor. Bu örnekte zeka seviyesi:
IQ = (zeka yaşı x 100)/ doğum yaşı = (10xl00)/9 = 111’dir.
Zeka seviyesinin değerlendirilmesi ve toplumda bulunma oranı ise şu şekilde:
IQ
Değerlendirme
Oranı ( % )
0 – 49
Aptal
4
50 – 89
Düşük zekalı
22
90- 109
Düzgüsel zekalı
50
110-129
İleri zekalı
21
130-150
Üstün zekalı
3
Bir kişinin 1Q seviyesini ölçmenin en iyi sebebi, onun gelecekteki bilimsel nitelikli yeterliliğini değerlendirmek olabilir. Eğer bir mevzuda IQ puanı yüksek ise, o mevzuya yöneltilebilir, eğitim gösterilip eksikler tamamlanabilir. Puan düşükse o mevzu ile fazla uğraşmayıp bir başka mevzuya yönlendirilebilir.
Unutulmaması ihtiyaç duyulan oldukça mühim bir husus şudur ki, IQ testleri insanların müzik, sanat kabiliyetlerini, his, ruhsal ve ruhsal durumlarını ölçemez. Yüksek IQ puanı o kişinin ilerde mutlu olacağını, akıl sağlığını ve ruhsal gelişimini güvence edemez. Düşük 1Q puanı da o kişinin ilerde zenginlik, his ve terbiye bakımından başarısız olacağı anlamına gelmez.
Bu nedenlerle günümüzde zeka testleri ile birlikte bir de ‘duygusal zeka’ (emotional intelligence) doğrusu EQ testleri de yapılmaktadır. Bu kontrol bilhassa kurum ve kuruluşlarda, ekip çalışmalarında verimi arttırmak, bireysel başarıyı toplu başarıya dönüştürmek için ehemmiyet kazanmaktadır.
Dünyada düzgüsel insanların yapabilecekleri tüm işler için 50 ve üstü IQ puanı yeterlidir. Aslına bakarsanız insanların bir çok bu seviyededir. Dünyada bu seviyede IQ puanına haiz olup da mühim görevlere gelmiş, büyük iş adamı ve varlıklı olmuş bir oldukça insan vardır.