Sırt yüzgecinde devasa bir parça kopmuş bir halde fotoğraflanan ipeksi köpek balığı kısaca bilimsel adıyla Carcharhinus falciformis, neredeyse bir yıl sonrasında şaşırtıcı bir değişimle tekrardan ortaya çıktı. Bahsi geçen köpek balığı ilk olarak Temmuz 2022’de bir sualtı fotoğrafçısı ve dalgıç tarafınca Florida kıyılarında tespit edilmişti. Sırt yüzgecinde, tüm uzantının ortalama yüzde 20’sine denk gelecek kadar büyük bir parça eksikti. Kopmuş yüzgecin ucunda bilim adamlarının yerleştirdiği etiket de dikkat çekmekteydi.
Parçanın büyüklüğünü göz önüne alan bilim adamları köpek balığının yüzmekte dahi güçlük çekebileceğini düşündüler. Sadece oldukca enteresan bir halde aynı köpek balığı 332 gün sonrasında tekrardan ortaya çıktı. Yarası neredeyse iyileşmişti. Kopuk noktanın kaynamıştı ve artık köpek balığı yüzgecinin yüzde 87’sine sahipti. Dahası düzgüsel bir halde yüzüyordu ve sıhhat durumu da iyiydi.
Peki bu iyi mi oldu?
Elimizde yalnızca büyük anatomik görüntüleri olduğundan, araştırmacılar bu muhteşem iyileşme sürecinin yeni dokudan mı, yara dokusu büyümesinden mi yoksa yarayı çevreleyen parçaların füzyonundan mı kaynaklandığından güvenli olamıyor. Sadece bu ipeksi köpek balığının önceki fotoğraflarıyla karşılaştırıldığında, yeni yüzgeçin birazcık değişik bir renge haiz olduğu görülüyor.
Miami Üniversitesi’nde çalışmalarını sürdüren araştırmacı Chelsea Black, yüzgecin üst kısmının alt kısımla birleşerek ortada yeni bir doku oluşturduğundan ve oluşan yeni dokunun bu dokuyu çevreleyen deriden daha açık renk göründüğünden şüpheleniyor. Söz mevzusu yeni dokunun yüzgecin geri kalanı şeklinde kıkırdak mı yoksa bir tek yara dokusu mu olduğu ise belli değil. Black şöyleki diyor:
Bu emek vermeden ilkin, sırt yüzgeci yenilenmesine ilişkin belgelenmiş yalnızca bir olay daha mevcuttu; karşılaşılan bu durum, söz mevzusu emek vermeyi, köpek balıklarında sırt yüzgeci yenilenmesine ilişkin yalnızca ikinci kayıt haline getiriyor.
Köpek balıkları ve vatozlar, yaralarını iyileştirme mevzusunda görünüşte doğaüstü bir kabiliyete sahipler sadece gene de yakalanması zor yaşam tarzları sebebiyle bilim adamları bu muhteşem süratli süreç hakkında oldukca azca şey biliyorlar. 1978’de meydana getirilen ilk araştırma, hemşire köpek balıklarının ve leopar köpek balıklarının derisinin yalnızca üç hafta sonrasında yenilenebildiğini buldu.
2017’de, ABD’nin Massachusetts kıyılarında bir büyük beyaz köpek balığının sırt yüzgecinin ağır şekilde yırtıldığı belgelenmişti. Birkaç yıl sonrasında köpek balığının yüzgeci sanki cerrahi müdahaleyle birbirine dikilmiş şeklinde görünüyordu.
‘Resmi olarak belgelenmiş bir başarı öyküsü’
Sadece köpekbalıkları arasındaki yara iyileşme oranları daha ilkin araştırılmış olsa da, sırt yüzgecinin tamamen yenilenmesi, yalnızca balina köpek balıkları ve artık ipeksi köpek balıkları içinde resmi olarak belgelenen bir başarı öyküsü. 2006’da, sırt yüzgecinin üst kısmı acımasızca kesilmiş genç bir adam balina köpek balığı görüldü. Beş yıl sonrasında tekrardan görüldüğünde sırt yüzgeci tekrardan tamamen büyümüştü.
Black, tam bir ampütasyonun yüzgecin tamamen kaybıyla sonuçlanacağını düşünüyor. Bununla beraber görünen o ki bir miktar kan akışı ve doku kalıntıları yenilenmeye izin veriyor.
Florida’daki son gözlemler, ipeksi köpekbalıkları şeklinde öteki türlerin de, en azından bazı durumlarda, benzer başarılara ulaşabileceğini gösteriyor. Black şöyleki ekliyor:
Yaralanma vakası oldukça üzücü sadece ortaya çıkan netice, ipeksi köpekbalıklarının hem organik hem de insan kaynaklı yaralanmalardan sonrasında iyileşme ve yenilenme kabiliyetlerini araştırmak için muhteşem bir fırsat sağlamış oldu.
Bilim adamları gelecek yıllarda ipeksi köpek balığının iyi mi başa çıktığını görmek için onu bir kez daha görmeyi umuyor…
Kaynak: Science Alert / Metin Aktaşoğlu tarafınca yerelleştirildi