Bir volkanda sondaj yapmanın oldukca iddialı bir düşünce bulunduğunu bilmek için volkan uzmanı olmanıza gerek yok.
Sadece bir araştırma ekibi önümüzdeki bir kaç yıl içinde, İzlanda’da tam olarak bunu yapmayı planlıyor.
Hedeflenen ise, magmanın yer altında iyi mi davrandığına dair bilgilerimizi çoğaltmak ve volkanların patlamasına neyin sebep bulunduğunu bulmak. Bununla birlikte ekip neredeyse sonsuz bir temiz enerji kaynağını da kullanabilmeyi umut ediyor.
Bir magma odacığının kontrollü delinmesi işini, adını İzlanda’nın kuzeydoğusunda yer edinen Krafla volkanik kalderasından alan Krafla Magma Testbed (KMT) adlı organizasyon gerçekleştirecek.
KMT ekibinin üyeleri 2018 yılındaki makalede şöyleki diyor: “Bu, daha ilkin azca malum bir ortamın keşfedilip, anlaşılabileceği teleskop dizisi, kutup istasyonu, parçacık hızlandırıcı ya da deniz tabanı gözlemevine benzer bir bilimsel yapı olacak.”
Daha ilkin denenmişti fakat…
Emek verme, yüzyılın başlangıcında Krafla magma odacıklarından birinin civarlarında meydana getirilen sondaj çabasının üstüne inşa ediliyor. O dönemde hedeflenen bir tek jeotermal enerji seçeneklerini keşfetmek için odaya yaklaşmaktı.
Sadece odacık tahmin edilen kadar derin değildi ve sonda yanlışlıkla magma odacığının içine girdi, bu da sondajın devam etmesini engellerken, 450 dereceyi gören ısı, kuyuyu yok etti.
Doğal bu emek harcama, magma odacığına sondaj yapmanın, volkanların patlamasına niçin olmadığını da gösterdi.
Şimdi bilim adamları şanslarını bir kez daha deniyor. Magma odacıklarını keşfetmek oldukca zor ve Krafla bölgesi bu çalışmanın yapılabileceği bir tanesine erişebilmek için bir fırsat sunuyor. Sonrasında da daha ilkin asla yapılmamış deneyleri yapmak mümkün olacak.
KMT’den Hjalti Páll Ingólfsson, New Scientist’e yapmış olduğu açıklamada “Dünyanın kabuğunu delip, magmaya ulaşmak bizlere büyük informasyon sağlayacak. Daha ilkin asla yapılmayanı yapmış olup, en azından sıcaklığın direkt ölçümünü alabilmeyi umut ediyoruz.”
Aşılması ihtiyaç duyulan oldukca engel var
Bu planın başarıya ulaşabilmesi için aşılması ihtiyaç duyulan engel sayısı oldukca. Bunlar içinde aşırı sıcağa ve bu odacıkların asitli yapısına dayanabilecek sonda ve sensörler geliştirmek de içeriyor. Eğer her şey planlandığı benzer biçimde giderse, sondaj işlemine 2026 senesinde başlanabilecek.
Data de sunacak, enerji de!
Seneler süresince, daha çok araştırma planlanıyor. Krafla bölgesinin doğası, magma odacığının bizlere kıtasal kabuğun iyi mi oluştuğuna dair yeni bilgiler sunabilmesini sağlayacak. Ek olarak uzmanların benzer volkanlarda volkanik patlamaların ne vakit oluşabileceğini daha doğru şekilde tahmin edebilmelerini sağlayacak.
Ve işin bir de temiz enerji açısı var. 2028 senesinde ikinci bir kuyuda sondaj yapılması planlanıyor. Ultra yüksek basınçla depolanan ultra sıcak su, türbinleri hareket ettirecek ve tabiatın bizlere sundukları ile enerji üretebileceğiz.
Ingólfsson şöyleki diyor: “Karşımızdaki fırsatlar sonsuz sayıda. Yapmamız ihtiyaç duyulan şey bu canavarı iyi mi denetim edebileceğimizi öğrenmek.”
ScienceAlert haberinden Erinç Eröz Türkçeleştirdi