Yapay zekâdan hakim veya avukat olur mu?

Suni zekâ uygulamalarıyla hayatımızın her alanına girdi. Hukuk alanında da çeşitli uygulamalarla karşımıza çıkıyor ve hatta suni zekânın başat ya da avukat yerine geçip geçmeyeceği tartışılıyor. Mevzuya ilişkin düzenlenen ‘Suni Zekâ ve Hukuka Tesirleri’ sempozyumda konuşan Prof. Dr. Sultan Tahmazoğlu Üzeltürk, “Suni zekânın bir başat ya da avukat yerine geçeceği kanaatinde değilim. Fakat destek olmak bakımından bazı içtihatlara ulaşmada katkı sağlayabilir. Fakat yargı kararlarını verme bakımından baktığımızda ortada bir insani bakış açısının olması lazım. Suni zeka aynı sual iki kez sorduğunuzda iki değişik yanıt verebiliyor. İkisi de doğru olmayabiliyor. Şu anda aslına bakarsan güvenilirliği yok. Güvenilirliği olduğu zamanda da ben gene insan faktörünün ele alınması icap ettiğini düşünüyorum” dedi.

İstanbul Barosu ve Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi tarafınca düzenlenen ‘Suni Zekâ ve Hukuka Tesirleri’ sempozyumu, üniversitenin Ataşehir’deki yerleşkesinde gerçekleştirildi.

Bilimsel toplantı; Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Sultan Tahmazoğlu Üzeltürk, İstanbul Barosu Başkanı Av. Filiz Saraç, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekan Yardımcısı Dr. Öğr. Üyesi R. Sulh Erman, İstanbul Barosu Bilişim Hukuku Komisyonu Yürütme Kurulu üyeleri Av. Selin Çetin Kumkumoğlu ve Av. Ümit Zorer ile Berlin Humboldt Üniversitesi’nden Prof. Dr. Luis Greco’nun yanı sıra yerli ve yabancı, alanında uzman oldukça sayıda hukukçuyu ağırladı.

“Hukuk Suni Zekâ Mevzusunda Oldukca Tedirgin”

Sempozyumda sorularımızı yanıtlayan Prof. Dr. Sultan Tahmazoğlu Üzeltürk, suni zekânın, insanoğlunun karşılaşmış olduğu oldukça mühim bir mevzu bulunduğunu belirterek “Bilhassa hukuk bu mevzuda oldukça daha tedirgin. Bu sebeple hukuk sisteminin bu süreç içinde iyi mi biçim alacağı ve geleceğinin nasıl sonuçlanacağını da tartışıyoruz. Bir taraftan ferdin bu zamana kadar elde etmiş olduğu kazanımlar, suni zekâ karşısında hangi duruma gelecek? Iyi mi güvenceler sağlanacak? Hukuk topluluğu da buna iyi mi adapte olacak? Tüm bunlar hukuk ve insanlığın düzenlemesi ihtiyaç duyulan ve bunun da oldukça zor olduğu bir gelecekte tartışmamız ihtiyaç duyulan problemler. Ikimiz de baroyla bu münakaşaya üniversitemiz çatısı altında açıklık getirmek istedik” açıklamasını yapmış oldu.

“İlerde Ufak Yargılamalarda ya da İdari Para Cezalarında Kullanılabilir”

Suni zekânın başat ya da avukat yerine geçeceği tartışmalarını da anımsatan Prof. Dr. Sultan Tahmazoğlu Üzeltürk şunları söylemiş oldu:

“Ben bu mevzuya birazcık duygusal yaklaşıyorum. Suni zekânın bir başat ya da avukat yerine geçeceği kanaatinde değilim. Fakat destek olmak, bazı içtihatlara ulaşmak bakımından katkı sağlayabilir. Bugün normal olarak bundan yarar birçok şeyde sağlanabilir. Fakat yargı kararlarını verme açısından baktığımızda ortada bir insani bakış açısının olması lazım. Şu demek oluyor ki bir değerler sistemi var burada ve bu değerler sistemi içinde sizin her somut vakayla bağdaşacak şekilde karar vermeniz lazım. O yüzden Yargıtay’ın yerine suni zekânın konuşlandırılması diye bir şeyin şu anda söz mevzusu olduğu kanaatinde değilim. Fakat ufak yargılamalarda ya da yönetimsel para cezalarında bunun dünyada örnekleri var. Suni zekâ bizi oldukça güvenilir sonuçlara götürmüyor. Suni zekânın birçok yanlış sonucu, yanlış uygulamaları ve yanlış neticeleri var. Suni zekâya aynı suali iki kez sorduğunuzda iki değişik yanıt verebiliyor. İkisi de doğru olmayabiliyor. Şu anda aslına bakarsan güvenilirliği yok. Güvenilirliği olduğu zamanda da ben gene insan faktörünün ele alınması icap ettiğini düşünüyorum.”

“Değişecek, Dönüşecek ve Yoluna Başka Bir Mecrada Devam Edecek”

Prof. Dr. Sultan Tahmazoğlu Üzeltürk, “Örnek olarak tıp alanı da suni zekâdan etkilenecek. Örnek olarak beni bir suni zekâ ameliyat etse ben bundan ne kadar rahat olur, bunu rahat karşılarım sorusunu sormam lazım. Aynı şey hukuk de ilgilendiriyor. Ben istemem. Beni bir cerrah, insan ameliyat etsin isterim. Bu sebeple orada insani faktörler devreye giriyor ve girmeli. Sizin durumunuza nazaran manevra yapmış olup karar alabilmeli. O yüzden suni zekâyı oldukça tartışacağız ve oldukça büyük riskler var. Demokrasi adına, ayrımcılık, anayasa hukuku sorunları adına riskler var. Fakat bu insanoğlunun dönem dışı kalacağı anlamına gelmiyor. Değişecek, dönüşecek ve yoluna başka bir mecrada devam edecek” şeklinde konuştu.

“Hukukta Dikkat ve Hızı Artırabilir”

Suni zekânın güvenilir duruma getirildiğinde hukukta destek olarak kullanıldığında hukukta dikkat ve hızı artırabildiğini belirten Prof. Dr. Sultan Tahmazoğlu Üzeltürk, “Örnek olarak bizim gençliğimizde insan hakları Avrupa Mahkemesi kararlarına ulaşmamız meseleydi. Fakat şimdi oldukça rahat ulaşabiliyoruz. Doğal değişen teknolojinin gelişmesi, hukuk da bundan yararlanacak ve pozitif yönde gelişecek” dedi.

“Fikri Iyelik Hukukunu Tekrardan Düşünmemiz Gerekebilir”

Dr. Öğr. Üyesi R. Sulh Erman, “Birinci oturumumuz Chatbotlarla ilgiliydi. Chat GPT’nin hukuki ilişkilere iyi mi tesir etmiş olduğu, acaba bir avukatın yerini alabilir mi, avukatın yardımcısı olarak hukuki sonuçlara, sorunlara çözüm getirebilir mi mevzularını tartıştık. Bundan sonraki oturumlarda da daha fazlası hakimlerin yerini alabilir mi mevzusuna geliyoruz. Hem de bu benzer biçimde suni zekâ uygulamaları hukukta ciddi bir dönüşüm, paradigma değişikliğine yol açabilecektir. Bunun üstüne de konuşuyoruz. Acaba hukukta yeni haklar, yeni suçlar, yeni mesuliyet çeşitleri ortaya çıkacak mıdır? Bununla ilgili bir ekip öngörülerde bulunduk. Muhtemelen de çıkacak diye tahmin ediyoruz. Bilhassa mesuliyet hukukunda, çağdaş hukukla ceza hukukunun yetersiz kalmış olduğu alanlarda daha çok objektif sorumluluğun ortaya çıkmış olduğu bazı gelişmeler olabilir. Bunun haricinde kişisel verilerin daha çok kamusal alanda korunmasını sağlayabiliriz yada fikri iyelik hukukunu tekrardan düşünmemizi gerektiren durumlar ortaya çıkabilir” açıklamasında bulunmuş oldu.

“Robot Hâkimler Teknik Olarak Mümkün Değil”

Sempozyumda konuşacağı mevzuları açıklayan Prof. Dr. Luis Greco ise “Sunumuma ilk olarak iki tane soruyla başlayacağım. Bunlardan birincisi robot hâkimlere acaba imkân var mı? Bu bir halde teknik olarak mümkün müdür? İkinci olarak da bunu acaba istiyor muyuz? Bu istenen bir şey olacak mıdır? Birinci soruya cevabım şu; evet mümkün olacaktır yakın gelecekte bu şekilde bir şeyin üretilmesi. Fakat bunun hayata geçirilebilmesi bakımından hem hukuki hem de etik anlamda oldukça ciddi kaygılarımız vardır ve dolayısıyla ikinci soruya cevabım büyük olasılıkla hayır olacak” diye konuştu.

“Kaybeden Tarafa da Kararın Açıklanması Lazım, Makina Bunu Yapması imkansız”

Prof. Dr. Luis Greco, suni zekanın hukukta kullanımının sınırı olan olacağını şu sözlerle deklare etti:

“Burada şunu düşünmemiz lazım. Bir şahıs hakkında yargıda bulunmak o şahıs üstünde bir kuvvet, güç kullanmak anlamına gelir. Makinenin doğrusu bu şekilde bir yargının aynı kaybeden taraf bakımından da bir meşruiyeti olması lazım. Şu demek oluyor ki ona açıklanabilmesi lazım. Niçin kaybettiğini ona ikna edilebileceği bir halde açıklanabilmesi gerekir. Benim düşünceme nazaran bir makine bunu asla yapması imkansız. Bu sebeple bunu yapabilmek için bir kişinin yüzüne, gözünün içine bakıp o kişinin niçin kaybettiğini ona anlatabilmek gerekir. Bir makinede asla insan olamayacağı için bunu gerçekleştiremeyecektir ve dolayısıyla meşruiyet temeli bu anlamda zayıflayacaktır.”