Suni zekânın son birkaç yılda gösterdiği muhteşem gelişim ve kullanıldığı alanlardaki sonuçlara dikkat çeken Dr. Öğr. Üyesi Nuri Bingöl, suni zekâ teknolojisindeki gelişmenin bazı düzenleme ve denetimlere doğal olarak olması icap ettiğini söylüyor. Düşünce ayrılıklarının ‘bu denetimin iyi mi ve kimler tarafınca uygulanacağı’ mevzusunda bulunduğunu belirten Bingöl, bu yetkinin tek elde toplanması olarak düşünülmemesi gerektiğine vurgu yapıyor.
Üsküdar Üniversitesi Suni Zekâ Mühendisliği Yüksek Lisans Programı Anabilim Dalı Başkanı Dr. Öğr. Üyesi Nuri Bingöl, hızla gelişen suni zekâ teknolojilerinin ulusal ve küresel anlamda iyi mi denetlenmesi, ne tür sınırların getirilmesi gerektiği ve tüm bunların önünde ne benzer biçimde engeller olduğuna dair açıklamalarda bulunmuş oldu.
Data birikimini, suni zekânın yararını maksimize edecek şekilde kullanmanın tam zamanı
Suni zekânın taşımış olduğu birçok pozitif potansiyelinin yanında, tehdit yada çekince potansiyelinin de göz ardı edilmemesinin mühim bulunduğunu belirten Dr. Öğr. Üyesi Nuri Bingöl, “İnsanlık bu mevzuda tecrübeli ve bu tecrübeyi hızlıca pratiklere çevirmeli. Daha önceki devrimsel teknolojik gelişmelerin yol açmış olduğu pozitif yada negatif sonuçlardan fazlaca şey öğrendik. Bu data birikimini, suni zekânın yararını maksimize edecek şekilde kullanmanın tam zamanıdır.” dedi.
Suni zekâ üstündeki denetimin iyi mi uygulanacağı mevzusunda düşünce ayrılıkları var
Düşünceleri ile bugünün toplumlarına yön veren birçok otorite ve hatta suni zekânın gelişmesinde mühim rol oynayan insanların dahi, benzer düşünceleri paylaştıklarını ifade eden Bingöl, “Suni zekânın son birkaç yılda gösterdiği muhteşem gelişim ve kullanıldığı alanlardaki sonuçlar gösteriyor ki, suni zekâ teknolojisindeki gelişim, bazı düzenleme ve denetimlere doğal olarak olmalı. Düşünce ayrılıkları bu mevzuda değil, ‘bu denetimin iyi mi uygulanacağı’ üzerinedir.” şeklinde konuştu.
Hangi aşamasının denetleneceğine nazaran tedbirler değişiyor
Tartışmaların ve düşünce ayrılıklarının, denetimin iyi mi uygulanacağı noktasında yoğunlaşmasının sebeplerine de değinen Bingöl, bu sebepleri şu şekilde deklare etti:
“Suni zekâ teknolojileri müthiş bir güçtür ve bu gücün bir tek bir kurumun elinde toplanmasının getireceği problemler var. Bu teknolojiler doğası gereği iki aşamalı bir üründür. İlki suni zekânın kapasitesinin geliştirilmesi, ikincisi de belirli bir amaç için kullanılması. Bu iki aşamadan hangisi denetime doğal olarak tutulmalı yada sınırlandırılmalı? Hangi aşaması daha çok potansiyel tehdit yada çekince içeriyor? Organik olarak bu probleminin yanıtına nazaran alınabilecek tedbirler de değişiyor. ‘Iyi mi uygulanacağı’ sorusu değişik bir anlam kazanıyor.”
Teknoloji üstünde aşırı bir denetim ve sınırlandırma, faydalarının azalmasına neden olur
Suni zekânın denetim ve sınırlandırmasının hangi düzeyde olacağı mevzusuna da dikkat çeken Bingöl, “Unutmamak gerekir ki teknoloji üstünde aşırı bir denetim ve sınırlandırma, o hızla gelişen teknolojinin gelişmesinden doğan faydaların da azalmasına neden olur. Oysa insanlığın önünde büyük varoluşsal problemler var ve suni zekâ teknolojileri bu mevzularda büyük potansiyel taşıyor.” dedi.
Bingöl, suni zekâ mevzusunun mühim isimlerinden Andrew Ng’nin, ‘İnsanlığın büyük bir kısmı için varoluşsal riskleri düşündüğümde: Bir sonraki salgın, iklim değişikliği ve sonucunda kitlesel nüfus azalması, başka bir asteroit tehlikesi… Suni zekâ, çözümlerimizin mühim bir parçası olacak. Dolayısıyla, insanlığın önündeki bin yıl süresince hayatta kalmasını ve gelişmesini istiyorsak, suni zekânın daha süratli çalışmasını sağlayalım, daha yavaş değil.’ şeklindeki paylaşımının dikkat çekici bulunduğunu da sözlerine ekledi.
Denetim ve sınırlandırmalar etik boyutu da kapsamalı
Suni zekânın denetim ve sınırlandırmalarının, bir tek tehdit ve çekince boyutu üstünde etkili olmaması icap ettiğini belirten Bingöl, “Bunlar kadar mühim ‘etik’ boyutu da var. Oldukça ufak kapasiteli suni zekâ ürünleriyle bile, bazı kişisel ihlal ve tehditler yaratabilir. Bilhassa bir şahıs, kurum yada bir insan topluluğu hedef olarak alınabilir. Dolayısı ile denetim ve sınırlandırma ihtiyacını bir tek fazlaca büyük kapasiteli suni zekâ teknolojisi üreten yada kullanan taraflar olarak düşünmemek gerekiyor. Denetim ve sınırlandırmalar hem büyük boyutlu hem de yerine nazaran ufak boyutlu suni zekâ kapasitesi için geçerli olabilmeli.” şeklinde konuştu.
Kişisel veri güvenliği ve etik mevzusu için atılan adımlar, denetim ve sınırlandırmalar üstüne bir temel oluşturabilir
Denetim ve sınırlandırmaların iyi mi uygulanacağı mevzusunun standartlaşması ve yönetmeliklerinin oluşmasının vakit alacak benzer biçimde göründüğünü ifade eden Bingöl, “Bu alanda münakaşa ve fikirler gelişmeye devam ederken, Avrupa Birliği Genel Veri Koruma Tüzüğü yada devletimizde uygulanan haliyle Kişisel Verilerin Korunması Kanunu benzer biçimde geçmiş tecrübelerin içine, suni zekâ ile ilgili bazı ergonomik yönetmelikleri ve düzenlemeleri bugünden koymak ve bir yönetsel çerçeve oluşturmak mühim. Zira kişisel veri güvenliği ve etik mevzusu için atılan adımlar, suni zekânın denetim ve sınırlandırmaları üstüne bir düşünce ve ergonomik temeli oluşturabilir. Verinin hangi kaynaktan ne büyüklükte ve ne amaçla kullanıldığı, iyi mi korunduğu ve paylaşılmış olduğu üstüne inşa edilmiş bu mevzuatlar suni zekânın kapasite geliştirme aşaması için mühim bir unsurdur ve en azından bu açıdan bir denetim temeli oluşturabilir.” şeklinde konuştu.
‘Bilişim Hukuku’ unsurlarının dikkatini bu mevzuya çekmeliyiz
Öteki bir unsurun ise data işlem gücü ve enerji tüketiminin yönetilmesi bulunduğunu aktaran Bingöl, “Bu alandaki denetim ve sınırlandırmalar ‘Blok Zincir (Blockchain)’ teknolojisinin oluşturduğu bazı sıkıntılara çözüm olabilmiş ve hızla gelişen teknolojinin daha pozitif tarafa yönelmesine katkı elde etmiştir. Benzer mevzuatlar, dolaylı olarak suni zekâ teknolojisinin üstünde de etkili olabilir.” dedi.
Ilk olarak suni zekâ tarafınca üretilen düzmece içeriklerin tespit edilmesi ve yaptırımların neler olması icap ettiğinin kararlaştırılması gerektiğine dikkat çeken Bingöl, “Yalnızca düzmece data barındıran değil, doğru data barındıran fakat bunu bir grubu manipüle etmek yada bir gruba çıkar devşirmek için suni zekâ tarafınca oluşturulan içeriklerin de önüne geçilmeli. Toplanan kullanıcı verileri yardımıyla fertleri hedefleyen suni zekâ tarafınca oluşturulmuş her türlü siyasal ve ticari kampanya sınırlandırılmalı ki özgür irade özgür kalmaya devam etsin. Zaman kaybetmeden suni zekâ odaklı perspektif ile ‘Veriye Erişim ve Data İşlem Gücünün Kullanımı’ kavramlarının, mevcut yasa ve yönetmelikler ile ilişkisini kurmaya başlamalıyız. Bilhassa ‘Bilişim Hukuku’ unsurlarının dikkatini bu mevzuya çekmeliyiz.” şeklinde konuştu.
Merkezi bir bağlantı ve denetim oluşturmak neredeyse imkânsız
İnsanların kolayca ulaşabileceği ve ulaştığında hem kendi hem de başkalarının hayatlarına tesir edebileceği bir hızla gelişen teknolojinin denetlenmesi gerektiğine vurgu icra eden Dr. Öğr. Üyesi Nuri Bingöl, “Sadece yalnızca bir bilgisayar ve birazcık matematik bilgisi ile oluşturulabilen suni zekâ modellerinin tamamı üstünde bir denetim mekanizması kurulması pek de mümkün gözükmüyor.” dedi.
Suni zekâ teknolojisinin bir denetim ve sınırlandırmaya doğal olarak olmasının, kaçınılmaz olarak bu yetkinin tek elde toplanması olarak düşünülmemesi icap ettiğini belirten Bingöl, sözlerini şu şekilde tamamladı:
“Hatta günümüz teknolojileri merkeziyetsiz alt yapılar üstüne odaklanıyor ve bu alanda birçok gelişme yaşanıyor. Kaldı ki suni zekâ teknolojilerinin bir kez üretildikten sonrasında, herhangi bir merkeze hatta internete bağlı olmadan gömülü sistemler olarak çalışabilmesi, en azından kullanım aşaması için bir özgürlük sağlıyor. Bu kabiliyete haiz suni zekâ sistemleri için, günümüzde her alanda görüldüğünden, merkezi bir bağlantı ve denetim oluşturmak neredeyse imkânsız.”
