PARA YAPAY ZEKA/ ŞULE GÜNER Suni Zekâ ve Gençlik: Beraber Yaşam… Bu cümle, iki hafta ilkin benim de katıldığım bir Birleşmiş Milletler panelinin başlığıydı. Ben ve Avrupa Komisyonu adına katılan Vasiliki Charisi’nin görüş bildirdiği bu panelin başlığı, insan-yapay zeka ilişkisinin önemini iyi bir halde yansıtıyor.
Suni zeka teknolojileri, hepimiz için elbet. Sadece daha oldukça bugünün evlatları ve gençleri için. Genel suni zekaya 2030 yılından sonrasında, bazılarına göre 2047-2060 yılları aralığında ulaşılacak ve suni zekadaki ilerlemenin hızlanarak arttığını düşünecek olursak bugünün evlatları tamamen suni zeka teknolojileriyle büyüyecek. Suni zeka 2050’de onların yaşamının merkezinde yer alacak.
Suni zeka teriminin ve teknolojilerini anlaması da anlatması da zor. Bu güçlük, hızla gelişen teknolojinin gelişimi ve yaşamımıza dahil olma hızı sebebiyle beni etkinliğe çağrı eden BM Veri, Analitik ve Gelişen Teknolojiler ile ilgili Siyaset, Strateji ve Yönetişim Kısmı Başkanı Lambert Hogenhout ve ekibi tarafınca “internasyonal diyalog çerçevesinde” gündeme getiriliyor.
Suni zekanın da dahil olduğu bu bölüm, genç neslin suni zeka ile birlikteliğin doğru gelişmesi için internasyonal diyalogla ve yönetişim başlığı altında hükümetler, akademiler, hususi sektörle ilgili görüşmelerde bulunuyor. Bulunmaya da devam edecek.
ARKADAŞ DEĞİL, ARKADAŞÇA
Gerek panelde konuşulanlar, gerekse Hogenhout’un şimdiye kadarki çabalarıyla ilgili bana iletimlerinde, suni zekanın “tasarlanması” mevzusunda oldukça kayda kıymet tavsiyeler yer ediniyor.
Bu tavsiyelerin “suni zekanın tasarımıyla ilgili” kısımları şu şekilde:
*Suni zeka sistemleri, kültürler ve kullananların kişilikleri gözönünde bulundurularak geliştirilmeli.
*Suni zeka dostunuz değil bir ihtimal, fakat dostça olmalı.
*Robot-insan etkileşiminde empati olmalı. İnsanlara mümkün olduğu koşullarda suni zekalı bir sistemi seçmeme şansı tanınmalı.
*Suni zekanın iyi mi kullanılacağı, şahıs kullanmadan anlatılmalı. *Suni zekanın tasarlanmasında insan merkezli olarak risk seviyesi dikkate alınmalı. Suni zekanın tasarlanmasında animistik (canlandırmacı) ve role play (kişinin bir oyun yada sanal ortamda bir karaktere bürünmesi) benzer biçimde güvenilir yaklaşımlar uygulanmalı.
Öteki taraftan internasyonal diyalog ve yönetişim alanında ise “suni zekayla ilgili regülasyonları, hızla gelişen teknolojinin hızla ilerlediğini göz önünde bulundurarak esnek, şirketlerin rahat bir rehberlikle adapte olabilecekleri şekilde risk temelli bir yaklaşımla hazırlanması; gelişmekte olan ve suni zekayla ilişkileri olmayan ülkeler dahil tüm ülkelerin dinlenmesi ve dikkate alınması; yasa koyucularla sanayi içinde etkileşimin güçlendirilmesi; gençlerin internasyonal şirketlerin suni zeka uygulamalarının şekillendirilmesinde destek olması için yollar geliştirilmesi” benzer biçimde, gençleri de gözeterek ekosistemi geliştirmenin yolları aranıyor.
ÖNCELİKLER ÜLKEDEN ÜLKEYE FARKLILAŞIYOR
BM’nin düzenlemiş olduğu Suni Zeka ve Gençlik: Beraber Yaşam adlı panelde konuşan AB Komisyonu Temsilcisi Vasiliki Charisi, gençlerin suni zekayı öğrenmeleri ve beraber bir gelecek sürmeleri mevzusuyla ilgili şunları şöyledi: “Avrupa Komisyonu yüksek riskli suni zeka uygulamalarını ele alan bir yasal düzenleme üstüne çalışıyor. Yüksek risk taşıyan uygulamaların düzenlenmeye doğal olarak tutulmasını istiyor. Suni zeka okur yazarlığı çok da fazla gelişmiş değil. Bir çok insan suni zekanın getirmiş olduğu sınırlamalar ve zorluklardan haberdar değil. Bundan dolayı suni zekadan haberdar olmayan kişilerin de korunması bakımından yüksek risk taşıyan suni zeka sistemlerini ilgilendiren yasalar olmalı. Bu mevzuyla ilgili dünyanın en büyük mühendis grubu olan IEEE, teknik bakış açısıyla suni zeka eğitimiyle ilgili standartlar yapmaya çalışıyor. Bu bir yasal düzenleme değil, fakat pek oldukça ülke bu yönergeleri takip etmeye başladı… Geçen yıl yasa koyucularla araştırmacıları biraraya getiren bir emek harcama yaptık. Aynı mevzularda konuştuklarını sadece konuların her iki tarafta aynı öneme haiz olmadığını gördük. Değişik ülkelerden insanların yada kurumların değişik öncelikleri var.
DÜNYA GENÇLİĞİNİN YÜZDE 93.2‘Sİ OLUMLU
BM Veri, Analitik ve Gelişen Teknolojiler Kısmı’nün Ocak-Mart 2022 tarihlerinde 36 ülkeden 10-24 yaşları arasındaki 254 kişiyle yapmış olduğu “Suni Zekayla Gelecek: Dünya Gençlerinin Sesi” adlı anketin bulguları şu şekilde:
*Suni zeka ve robotlarla ilgi idrak yüzde 93.2 oranında pozitif. Bunlardan yüzde 68’si, suni zekaya güvendiklerini söylüyor.
*Yüzde 80’i, suni zekayla günde birkaç kez etkileşim içinde.
* Yüzde 76.3’ü suni zeka risklerinin ciddi bulunduğunu, sadece bunların denetim edilebileceğini düşünüyor.
* Suni zekayla ilgili temel mesele, yüzde 75 oranla suni zekanın niçin olacağı işsizlik olarak görülüyor. Yüzde 74.3’ü ise suni zekanın askeri alanda kullanımını tehlikeli buluyor.
* Yüzde 93’ü suni zeka kullanımı ve yasal düzenleme mevzusuyla ilgilendiğini, yüzde 86 suni zekayla ortaklık içinde emek harcamayı istiyor.
