Yapay zeka hayatımızı nasıl değiştirecek? Fırsatlar, riskler ve çözümler: Bizi neler bekliyor?

Emsalsiz bir halde 2023 yılı Suni Zekâ alanındaki mühim gelişmeler ve tartışmaların yılı oldu. İngilizce lügat yayıncıları YZ ile ilgili kavramları “Senenin Kelimesi” seçti. İngiliz yayıncı Collins “AI – YZ”yi senenin kelimesi seçerken, Cambridge “hallucinate – halüsinasyon görmek” kelimesini tercih etti. Zira YZ bazen yanlış bilgiler üretebiliyor, Amerikalı yayıncı Merriam-Webster ise artık gerçek ile düzmece arasındaki farkın giderek azaldığı söylemiyle tercihini “authentic – emsalsiz” kelimesinden yana kullandı.

Meyveleri toplamanın zamanı geldi!

Haberlerin baş köşesine oturan ChatGPT benzer biçimde ‘büyük dil modelleri’nde (LLM’ler) yaşanmış olan çok büyük ilerleme ile 2023, YZ alanındaki neredeyse 70 senelik çalışmanın karşılığını aldığımız yıl oldu. Üretici YZ’nın dijital içerik üreticileri içinde yarattığı heyecanı bir kenara koyarsak, YZ’nin zamanı gelişimini kabul etmek oldukca mühim. Bu gelişim bilim adamlarının sürdürülebilir gelişme ve ilerlemedeki mühim zorlukları çözmeye yönelik çabalarıyla şekillendi.

YZ: İlerlemenin hızlandırıcısı

Oldukca büyük verileri işleyebilme kabiliyeti ile, tahmine dayalı modeller oluşturup, görevleri otomatikleştirmesiyle, YZ küresel sorunların çözümüne dair kuvvetli bir vasıta olarak ortaya çıktı. Verimli, uygun maliyetli, uyarlanabilir çözümler elde eden YZ, daha evvelde göz korkutan alanlarda mühim değişimler yapabilir. Birleşmiş Milletlerin Sürdürülebilir Gelişme Hedeflerine erişme mevzusunda oldukca mühim bir sürece giriyorken, YZ alanındaki başarılar küresel topluluğun harekete geçmesi için yeni fırsatlar sunuyor.

Tıbbi suni zekânın geleceği

YZ şimdiden sıhhat alanındaki gelişimleri derinden etkiliyor. YZ yardımı ile yetersiz sıhhat hizmetlerindeki kapasite boşluklarını doldurabiliriz, bilhassa de orta ve düşük gelirli ülkelerde. Bakım ve hastalık yönetimine erişim de mühim problemler olarak karşımızda ve suni zekânın bu alanda da sunacak oldukca şeyi var.

Ek olarak, YZ temelli ilaç keşifleri de coşku verici seviyeye ulaştı. 2023 yılı Aralık ayında, MIT ve Harvard’tan bilim adamları YZ’nin milyonlarca kimyasal bileşenin incelenmesinde mühim bir rol oynadığını deklare etti. Bu da iki değişik tip, ilaçlara karşı dirençli bakteri türünü ortadan kaldırabilecek antibiyotiklerin tanımlanabilmesine yol açtı.

YZ ile alternatif maddeleri keşfetmek

Başka bir coşku verici araştırma sonucu da, YZ ve süper bilgisayarlar kullanılarak bulunan bir maddenin pillerde kullanılan lityum miktarını yüzde 70 oranında azaltılabileceğini gösteriyor. Araştırmayı gerçekleştiren Microsoft, 23 milyon potansiyel madde arasından yalnız bir kaç gün içinde uygun materyal sayısını “bir kaç yüz aday”a kadar indirebildi. Eğer geleneksel laboratuvar şekilleri kullanılsaydı, araştırma süreci seneler süresince devam edebilirdi.

Bu gelişmeler, YZ kullanımının yeni ya da alternatif materyal ve ilaç araştırmasını iyi mi genişlettiğini gösteriyor. YZ açık bir halde bu küresel sorunları çözmeye destek olacak güce haiz.

Suni zekâyı görevli bir halde kullanmak

2023 yılı Eylül ayında, BM tarafınca düzenlenen bir etkinlikte, dünyada YZ alanında önde gelen adlar ile pek oldukca ülkeden görevliler bir araya geldi ve YZ ile ilgili temel ilkeleri desteklediklerini duyurdu. Açıklamaları, kapsayıcı ve sürdürülebilir büyümeyi teşvik amacıyla suni zekânın yaşamları iyileştirme, fertleri güçlendirme, çevresel sürdürülebilirliği geliştirme ve yoksulluk ile eşitsizliği azaltma mevzularındaki pozitif tesirini altını çizdi. Sadece mühim bir uyarı da vardı. Bu da YZ’nin süratli gelişimi göz önüne alındığında, gelişmekte olan dünyanın geride kalabileceği ve suni zekânın yeterince görevli ve kapsayıcı şekilde geliştirilmediği koşullarda, eşitsizliği daha fena hâle getirip, toplumu alt üst edebileceği uyarısıydı.

Her insanın iyiliği için bir vasıta

Geçtiğimiz yıl yaşanmış olan büyük heyecanın peşinden, 2024 YZ’nin denetim ve etik alanında hangi yöne gittiği tartışmalarının yılı olacak. Sadece YZ’nin sunmuş olduğu olanaklar tüm dünyanın yararına kullanılırsa, gezegenimiz için daha iyi adımları, daha kısa sürede atabiliriz. Bunu yapabilmek için tüm paydaşların; doğrusu hükümetler, {özel sektör}, bilimsel niteliği olan topluluk ve sivil toplumun, suni zekânın geleceğin şekillendirilmesi için görevli bir halde kullanılmasına eşit şekilde iştirak etmesi oldukca mühim.