Astronomlar, halihazırdaki evren teorilerine aykırı görünen, halka şeklinde bir kozmik mega yapı keşfetti.
Büyük Halka isminde olan yapının çapı neredeyse 1.3 milyar ışık yılı ve bu da onu gözlemlenen en büyük yapılardan biri listesine sokuyor. Dünya’dan 9 milyar ışık yılından daha uzak bir yerde bulunan Büyük Halka, çıplak gözle görmek için oldukça sönük. Sadece gökyüzünde kapladığı alan 15 tane dolunay büyüklüğünde.
Peki bu yapının önemi ne?
Geçtiğimiz günlerde Amerikan Astronomi Topluluğu’nun toplantısında sunulan gözlemlerin önemi, Büyük Halka’nın “kozmolojik ilke” isminde olan ve temel bir kabulu yok sayıyor olması. Kozmolojik prensibe gore evrenin tam anlamıyla “benzeşik” olması ve her yönde aynı görünmesi gerekiyor. Araştırmayı icra eden Central Lancashire Üniversitesi’nden doktora talebesi Alexia Lopez mevzuyla ilgili şunları söylüyor: “Şu anki kozmolojik teorilerle bu boyutta yapıların mümkün olmadığını düşünüyorduk. Kim bilir gözlemlenebilir evrenimizde bir tane büyüyen devasa bir yapı beklemeliyiz.”
Evrenbilimciler böylesine dev yapıların, maksimumda 1.2 milyar ışık yılı sınırına kadar ulaşabileceğini düşünüyorlardı. Sadece gene Lopez’in 2021’de keşfettiği Dev Yay (Giant Arc), 3.3 milyar ışık yılı genişliğiyle bu teoriyi de çürütüyor. Daha da garip olanı, her iki dev yapının Dünya’dan averajda aynı uzaklıkta ve Çoban Takımyıldızı’nda yer ediniyor olması. Bu da onların bir kozmolojik sistemle bağlı olduğu düşüncesini akla getiriyor.
Lopez bu garip durumla ilgili “Bu gariplikler daima arka plana atılıyor, sadece fazlaca daha fazlasını buldukça kim bilir evren hakkında standart modelimizi baştan düşünmemiz gerektiği mevzusuyla baş başa duracak olabiliriz. En azından ya modelimiz tam değil ya da tamamen yeni bir kozmoloji teorisine ihtiyacımız var.” diyor.
Devasa yapıları evrenbilimciler iyi mi açıklıyor?
Evrenbilimciler hemen hemen bu tür yapıların niçin oluştuğuyla ilgili sağlam bir fikre haiz değil. Bir olasılık, evrenin erken döneminde baryonik akustik salınımlar olarak malum ve bugün galaksilerin düzeninde küresel kabuk şekline yol açabilecek bir tür akustik dalganın bu yapılara niçin olduğu yönünde. Bir öteki izahat ise, kozmik sicimlerin varlığı. Bunlar, evrenin dokusunda maddenin büyük “fay hatları” olarak nitelendirilebilecek evrenin dokusundaki varsayımsal “kusurların”, maddenin belli bir alanda kümelenmesine sebep olması olarak görülüyor.
Araştırmacılar, gelecekte bulunacak başka dev yapıların, halihazırdaki kozmolojik prensibi ortadan kaldırabileceğini düşünüyor.
The Guardian‘ın haberini Özgür Yıldız Türkçeleştirdi.
