Türkiye’de ve dünyada hanım buluşçuların sayısı yükselmeye devam ediyor. WIPO tarafınca gösterilen “Dünya Fikri Iyelik Göstergeleri 2022 raporuna gore Türkiye, ortalamanın üstünde performans sergiliyor. Türkiye, hanım buluşçuların Patent İş birliği Anlaşması (PCT) başvuruları içinde yüzde 24,2 ile İspanya’dan sonrasında ikinci sırada. Verileri değerlendiren Destek Patent Yönetim Kurulu Başkanı Kemal Yamankaradeniz; Türkiye’nin birinci sıraya yükselebileceğini bunun için kadınlarımızın daha çok teşvik edilmesi icap ettiğini vurguluyor.
Dünya Fikri Iyelik Teşkilatı’nın ( WIPO ) kurulduğu anlaşmanın yürürlüğe girmiş olduğu gün olan 26 Nisan, tüm dünyada Fikri Iyelik Günü olarak kutlanıyor. Her yıl değişik bir tema başlığı ile kutlanan Dünya Fikri Iyelik Günü, fikri mülkiyetin ehemmiyet ve kıymetini gündeme taşıması açısından mühim bir yere haiz. Dünya Fikri Iyelik Günü’nün bu yılki teması ise birçok ürünün ticarileşmesinde mühim yer edinen, katma kıymetli üretimlerde de kendisini gösteren hanım buluşçuların başarılarına dikkat çekmek için “Bayanlar ve Fikri Iyelik: Yenilik ve Yaratıcılığı Hızlandırmak” olarak belirlendi. Her alanda olduğu benzer biçimde fikri ve sınai iyelik alanında da cinsiyet eşitliğinin mühim bulunduğunu vurgulayan Destek Patent, WIPO tarafınca gösterilen “Dünya Fikri Iyelik Göstergeleri 2022” raporunu değerlendirdi.
Son 10 yılda hanım buluşçu sayısı arttı
WIPO tarafınca gösterilen verilere gore hanım buluşçular, 2021’de PCT başvurularının yüzde 16,5’ini oluşturuyor. Seneler geçtikçe bu oranın arttığını gösteren rapora gore; hanım buluşçuların oranı 2007’de yüzde 10,6 iken 2021’de yüzde 16,5’e ulaştı. Ek olarak, son 10 yılda dünyanın her bölgesinde hanım buluşların oranı artmaya devam etti. Minimum bir bayan buluşçunun gerçekleştirdiği PCT başvurularının oranı 2007’de yüzde 20,5′ iken 2021’de yüzde 33,3’e terfi etti. Erkeklerde oranı ise aynı dönemde yüzde 97,7’den yüzde 95,9’a gerileme mevcut.
Türkiye bir tek 1,5 puan farkla ikinci sırada
PCT başvurularındaki buluşçular arasındaki cinsiyet farkı, ülkeler içinde mühim seviyede değişiyor. Destek Patent tarafınca meydana getirilen açıklamaya gore; Internasyonal Patent İşbirliği Anlaşması’na (PCT) patent başvurusu icra eden hanım sayısında ikinci sırada yer edinen Türk bayanı, liderliğe oynuyor. 2021’de hanım buluşçuların en yüksek oranına haiz ilk 20 ülke içinde, İspanya (yüzde 25,7), Türkiye (yüzde 24,2) ve Çin (yüzde 23,7) bulunuyor. Hindistan (yüzde 10,2), Japonya (yüzde 9,8) ve Avusturya (yüzde 8,6) ise hanım buluşçu oranının en düşük olduğu ülkeler.
Biyoteknoloji ve organik kimya alanları ilgi görüyor
Bayanlar, erkeklere oranla daha çok sağlıkla ilgili bilimsel bulgu yapma eğiliminde. Biyoteknoloji (yüzde 29,6), besin kimyası (yüzde 29,1) farmasötikler (yüzde 28,7), biyolojik materyallerin analizi (yüzde 25,6) ve organik kimya (yüzde 25,3) alanlarında gösterilen PCT başvurularında listelenen buluşçuların dörtte birinden fazlasını hanımefendiler oluşturuyor.
“Bayanlar, ülkelerin gelişmişlik seviyesine tesir ediyor”
Verileri değerlendiren Destek Patent Yönetim Kurulu Başkanı Kemal Yamankaradeniz “Toplumsal cinsiyet eşitliğinin önemi her alanda olduğu benzer biçimde fikri ve sınai iyelik alanında da karşımıza çıkıyor. Tarih süresince bayanların önüne konulmuş olan tüm engellere karşın bilime, sanata ve teknolojiye olan katkıları göz ardı edilemeyecek boyutta. Ülkelerin kalkınmasında mühim rol oynayan bilimin ve hızla gelişen teknolojinin gelişmesi fikri ve sınai iyelik alanında toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanabilmesine bağlı. İstatistiksel oranlar durumu açıklasa da geçmişten günümüzde bakıldığında bilim, buluş, icat eden, girişimcilik söz mevzusu olunca akla ilkin erkekler geliyor. WIPO tarafınca gösterilen raporda müracaat sahiplerinden minimum biri hanım olan internasyonal patent başvurularında yüzde 24.2 hanım oranı ile Türkiye, İspanya’dan sonrasında ikinci sırada. Bu sayılar her geçen gün artış gösterse de erkeklere oranla hala fazlaca düşük oranlar. Hanımefendilerin ekonomiye katkısının artabilmesi, fikri ve sınai iyelik alanında da bayanların güçlenmesi ve haklarının korunması, bu alanda farkındalık yaratılması ve hanımefendilere yönelik teşvik çalışmalarının yürütülmesi ile mümkün olabilecektir. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu ve 193 üye devletin kabul etmiş olduğu 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi, toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması, bayanların ve kız evlatlarının güçlendirilmesinin bu kalkınma hedeflerinde ilerlemeye katkıda bulunacağının altını çiziyor. BM’in uzmanlaşmış bir kuruluşu olarak, Dünya Fikri Iyelik Örgütü de (WIPO) fikri ve sınai iyelik alanında toplumsal cinsiyet eşitliğini teşvik etmeye kendini adayarak cinsiyet eşitliği profilini yükselmek için mühim adımlar atıyor. Hanımlarda yenilikçiliği ve yaratıcılığı teşvik etmeyi, ekonomik, toplumsal ve kültürel kalkınmayı sağlamak için son aşama mühim görüyoruz. Her alanda olduğu benzer biçimde fikri ve sınai iyelik alanında da toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasını ümit ederek, bu yıl yaratıcı ve yenilikçi bayanları tema alan ‘Dünya Fikri Iyelik Günü’nü kutluyorum” dedi.
