Ticaret Bakanlığı destek musluklarını açtı

PARA ANKARA/ HÜLYA GENÇ SERTKAYA Türk ihraç ürünlerini dünyanın en uzak noktasını ulaştırmayı ve Türkiye markasının bilinirliğini artırmayı amaçlayan Tecim Bakanlığı, 2023 senesinde da destek musluklarını açıyor. Türkiye’nin küresel ticaretten almış olduğu oranı yükseltmeyi, yüksek katma kıymetli ihracatı artırmayı hedefleyen Tecim Bakanlığı, mal ihracatı destekleri için 2023’te bundan önceki yıla nazaran üç kat artışla 7.7 milyar TL destek kullandıracak. Tecim Bakanı Mehmet Muş’un PARA Dergisi’ne yapmış olduğu açıklamalara nazaran bu destek sunar içinde aslan payını yüzde 41 (ortalama 3.16 milyar TL) ile markalaşma desteği alacak. Bu yıl 7.7 milyar TL’lik destek bütçesinin yüzde 27’si fuarlar, yüzde 14’ü KOBİ ve kümelenme, yüzde 11’i ziraat ürünleri ihracatı, yüzde 7’si ise öteki ihracat destekleri için kullandırılacak. Tecim Bakanlığı 2022’de ihracat desteklerine yönelik ortalama 2.8 milyar TL’lik destek ödemesi yapmıştı. 2012’den bu yana hizmet sektörlerine yönelik destek elde eden Bakanlık, 2022 yılı Nisan’da yeni yürürlüğe giren “Hizmet İhracatı Destek Paketi” ile 10 ana sektörde, 36 destek kalemi ile ihracatçıların yanında olmaya devam edecek. Bakanlık 2023’te hizmet ihracatına yönelik 2.4 milyar TL’lik destek kullandıracak. İhracatçıların en büyük problemi olan kredide kefalet sıkıntısının ortadan kaldırılması ve bu sayede ihracatçıların krediye erişim maliyetinin düşmesi, ihracatın tabana yayılması amacıyla kurulan İhracatı Geliştirme Anonim Şirketi’nin (İGE A.Ş.) 2023 Ocak ayı itibarıyla yıla 5.5 milyar TL bir kaynakla çalışmaya başlayacağını söyleyen Muş, “2023 yılı süresince faaliyetlerimizden elde edeceğimiz kârla beraber 2023 yıl sonu kaynağımızın ortalama 7 milyar TL’ye ulaşmasını bekliyoruz” ifadelerini kullandı. Bilinmiş olduğu suretiyle İGE A.Ş. 2021 yılının Ekim ayında Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) ve Türk Eximbank kaynaklarıyla kurulmuş, 2022 Mart’ta faaliyete geçmiş, 2022 Ağustos’ta 20 bankanın da ortaklığıyla ana para yapısını daha kuvvetli bir hale getirmişti.

İklim değişikliği ile savaşım ve sanayinin yeşil dönüşümün sağlam adımlarla yürütülmesi adına, Türkiye’de yeşil finans ekosisteminin geliştirilmesi ve yeşil finansmana erişimin kolaylaştırılması için çalışmaların yoğun bir halde sürdürüldüğünü vurgulayan Bakan Muş, “Bakanlığımız küresel ticaretteki güncel gelişme, fırsat ve tehditleri ülkemizin sürdürülebilir ihracat artışının sağlanması ve ulusal kalkınmanın en kısa süreçte realize edilebilmesini teminen yakından izleyerek; elindeki ihracata yönelik enstrümanları en etkin şekilde kullanma noktasındaki kapasitesini ve başarısını 2023 senesinde da sürdürecektir” dedi.

“İHRACATÇIMIZIN YANINDA OLMAYA DEVAM EDECEĞİZ”

Para Dergisi’nin sorularını yanıtlayan Tecim Bakanı Mehmet Muş, Bakanlığın 2023 yılı destekleri ve projelerini söyledi. Bakanlık tarafınca sağlanan ihracata yönelik devlet yardımlarının değişen küresel koşulların ortaya çıkardığı gereksinimler ve sektörlerden gelen talepler göz önünde bulundurularak çözümleme edildiğini ve ihracata yönelik sağlanan desteklerin miktar ve kıymet bazında güncellendiğini kaydetti. Bakan Muş, bu doğrultuda, 5973 sayılı ihracat desteklerine yönelik Karar ile KOBİ’lerden adım atmak suretiyle her seviyede ihracatçıya; ihracata hazırlık aşamasından pazarlamaya, tasarımdan küresel firmalara tedarikçi olmaya, tanıtımdan yurtiçi ve yurtdışı fuar katılımlarına, yurtdışı dağıtım kanalları oluşturmaktan küresel marka olmaya kadar ihracatın her aşamasına, her adımına verilen destekleri yenilediklerini, güçlendirdiklerini ve bürokrasiyi azaltarak müracaat süreçlerini kolaylaştırdıklarını söylemiş oldu. Söz mevzusu Karar ile Pazara Giriş Projesi Hazırlama Desteği, Fazlaca Kanallı Zincir Mağaza Desteği ve İhracat Konsorsiyumları Desteğini yeni destek mekanizmaları olarak ilk kez ihracatçıya sunarken halihazırda uygulanan destek programlarına ilişkin mevzuatı; daha kolay anlaşılır, yalın ve duru hale getirdiklerini dile getiren Muş, tüm destek üst limitlerini yüzde 50 ve yüzde 75 şeklinde tekrardan düzenlediklerini kaydetti. Uzak Ülkeler Stratejisi kapsamındaki 18 ülkenin de aralarında yer almış olduğu hedef ülkelere yönelik ihracat destek oranlarını 20 puana, hedef ülkelere hedef sektörler olması durumunda ise ilave 25 puana kadar artırdıklarını aktaran Muş, “Mevcut desteklerimizin yanı sıra, anılan yeni destek mekanizmaları ile ihracatımızın sürdürülebilir artışı için Bakanlık olarak var gücümüzle çalışmaya ve 2023 senesinde da ihracatçımızın yanında olmaya devam edeceğiz” dedi.

DESTEK BÜTÇESİ ÜÇ KAT ARTTI

2023 senesinde mal ihracatı destekleri için, geçen yıla kıyasla ortalama üç katı kadar bir bütçe öngördüklerini açıklayan Muş, 2022’de ihracat desteklerine yönelik ortalama 2.8 milyar TL ödeme gerçekleştirdiklerini hatırlatarak, “2023’te bu bütçe tutarını ortalama 7.7 milyar TL’ye çıkarmayı ve bu kapsamda bütçenin yüzde 41’ini markalaşma desteği için, yüzde 27’sini fuarlar için, yüzde 14’ünü KOBİ ve kümelenme destekleri için, yüzde 11’ini ziraat ürünleri ihracatı için, yüzde 7’sini ise öteki ihracat destekleri için kullanmayı planlıyoruz” dedi.

Tecim Bakanlığı tarafınca 2012’den bu yana hizmet sektörlerine destek sağladıklarını dile getiren Muş, 2022 yılı Nisan’da yürürlüğe giren ve dört karardan oluşan “Hizmet İhracatı Destek Paketi” ile hizmet sektörünü önümüzdeki dönemde de desteklemeye devam edeceklerini altını çizdi. Tecim Bakanlığı’nın 2022’de hizmet ihracatı desteklerine yönelik 1 milyar TL’yi aşan destek ödemesi yaptığını açıklayan Muş, “Bakanlık 2023’te hizmet ihracatına yönelik ortalama 2.4 milyar TL’lik destek kullandıracak. Destek bütçesi, genel destek sonucu kapsamında 10 ana sektörde, 36 destek kalemi ile kullandırılacak. Bu kapsamda, eğitim, fuarcılık, gayrimenkul, kültürel ve yaratıcı sanayi hizmetleri, lojistik ve taşımacılık, sıhhat, spor, yeşil hizmetler, yönetim danışmanlığı ve öteki hizmetler sektörleri desteklerden yararlanabilecek. Bunun yanı sıra, kurumsal altyapılarını tamamlamış firmalarımıza yönelik uygulanan TURQUALITY Markalaşma Desteği Sonucu ve ihraç ürünlerimizi en kısa sürede ve minimum maliyetle global müşterilere ulaştırabilmek için tüm lojistik süreçlerin uçtan uca yönetildiği entegre bir model olan Yurt Dışı Lojistik Dağıtım Ağları (YLDA) da destek bütçesinin kullanılacağı öteki alanlar olacak. Gene, bilişim sektörüne özgü geliştirilen Bilişimin Yıldızları Programı- E Turquality söz mevzusu destek bütçesinden hisse alacak. Bakanlık, teknik müşavirlik hizmetlerine yönelik olarak yürüttüğü devlet yardımı programı çerçevesinde, bu alana 2023’te de destek bütçesinden kaynak aktarımı gerçekleştirecek” dedi.

FİNANSMANA ERİŞİM İMKÂNLARI GENİŞLETİLECEK

Muş, Bakanlık olarak ihracatçının daha düşük maliyetli finansman imkânlarına ulaşması için Türk Eximbank ile de iş birliği içinde etkin bir halde çalıştıklarını altını çizdi. 2022 yılı Eylül’de kamuoyu ile paylaştıkları prefinansman modelinin mühim paydaşlarının Türk Eximbank ve İhracatı Geliştirme A.Ş. bulunduğunu belirten Muş, prefinansman modeli ile artık ihracatçıların, ihracat desteklerinden yararlanmak için, faaliyetini gerçekleştirerek ödemeyi beklemek zorunda kalmayacağını ve zamandan kaynaklı finansman yükünden kurtulacağını kaydetti. Bu çerçevede, başta Küresel Tedarik Zinciri Yetkinlik Proje Desteği, Marka ve TURQUALITY Destek Programları olmak suretiyle mal ve hizmet ihracatçılarına verdikleri proje, program ve statü bazlı desteklere prefinansman imkânı getirdiklerini dile getiren Muş, “2023’te söz mevzusu prefinansman olanağının Bakanlığımız, Türk Eximbank ve İGE iş birliğiyle ihracatçılarımıza etkin şekilde tanıtılmasına ve daha da geniş bir sahada kullanımına odaklanacağız” dedi.

YEŞİL FİNANS EKOSİSTEMİ GELİŞTİRİLECEK

Son dönemde yalnızca AB’nin Yeşil Mutabakatı değil, Çin ve ABD şeklinde büyük pazarlarda da iklim değişikliği ile mücadeleye yönelik politikaların ilkin çıktığını vurgulayan Bakan Muş, buna paralel olarak, Türkiye’nin dünya piyasalarında rekabetçiliğinin ve pazar payının artması adına sanayinin yeşil dönüşümüne yönelik çalışmalara hız verdiklerinin altını çizdi. Muş, iklim değişikliği ile savaşım ve sanayinin yeşil dönüşümünün sağlam adımlarla yürütülmesi adına, Türkiye’de yeşil finans ekosisteminin geliştirilmesi ve yeşil finansmana erişimin kolaylaştırılması için çalışmaların yoğun bir halde sürdürülmesinin hedeflendiğini dile getirdi.

Muş, 16 Temmuz 2021’de Resmi Gazete’de piyasaya çıkan Yeşil Mutabakat Fiil Planı kapsamında, AB tarafınca uygulanması öngörülen sınırda karbon düzenlemesinden, Türkiye’de bir karbon fiyatlandırma mekanizması tesisine, Türkiye’nin Döngüsel Iktisat Fiil Planı’nın oluşturulmasına varan geniş bir yelpazede kapsamlı emek harcamalar yürütüldüğüne dikkat çekti.

TEŞVİK MEKANİZMALARI ELE ALINIYOR

Her biri ilgili kurumların koordinasyonunda yürütülen 20 tane İhtisas Emek harcama Grubu’nda (İÇG), Fiil Planı’nda yer edinen, 9 ana başlık ve 81 eyleme ilişkin belirlenen takvim çerçevesinde siyaset oluşturma çalışmalarının sürdürüldüğünü belirten Muş, Yeşil Mutabakata uyum çerçevesindeki destek mekanizmaları için de fiil planında vazife paylaşımı yapıldığını kaydetti. Bakan Muş, şunları söylemiş oldu:

“Tüm ilgili kurumlarımız, lüzumlu finansal ve teknolojik gereksinimleri saptamak suretiyle tesir analizleri ve yol haritaları üstünde çalışmakta olup, bunların sonuçlarına nazaran teşvik mekanizmalarımız tekrardan ele alınıyor. Öte taraftan, başta yenilenebilir enerji olmak suretiyle atık, geri dönüşüm, verimlilik, KOBİ’lere motor değişimi ve güneş enerjisi desteği, Kalkınma Ajansları’nın sürdürülebilir bölgesel kalkınmaya yönelik destekleri, TÜBİTAK ve KOSGEB tarafınca sunulan Ar-Ge destekleri şeklinde seçenekler, değişik alanlarda yeşil dönüşümü desteklemek suretiyle sunuluyor.”

“İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ PLATFORMU” OLUŞTURULACAK

Türkiye’de yeşil finansman ekosisteminin iyileştirilmesi, dünyada hızla büyüyen internasyonal yeşil finansmanın Türkiye’ye çekilmesi bakımından ehemmiyet taşıdığını vurgulayan Bakan Muş, bu kapsamda yürütülen çalışmaların somut çıktıları içinde Sürdürülebilir Finans Çerçevesi, Yeşil Sukuk Emek harcama Raporu, Sürdürülebilir Bankacılık Stratejik Planı ve Yeşil Borçlanma Araçları Rehberi şeklinde stratejiler ve rehberlerin yer aldığını ve bu çalışmaların finansman ihtiyacı duyan firmaların ve kaynak sağlayacak bankalar için rehber durumunda belgeler olma işlevini gördüğünü kaydetti. Buna ilaveten Türkiye’de bir taksonomi mevzuatının oluşturulmasına yönelik hazırlık çalışmalarının da başlatıldığını dile getiren Muş, söz mevzusu mevzuatın da finansmanın yeşil yatırımlara yönlendirilmesi açısından ehemmiyet teşkil edeceğini kaydetti.

Muş, 2023 yılının öncelikli gündem maddeleri içinde Avrupa Yeşil Mutabakat başta olmak iklim değişikliği mevzusundaki bilgilerin, desteklerin ve finansman imkanlarının derlenerek ihracatçıların tek bir noktadan bilgisine sunulmasını sağlamak suretiyle “İklim Değişikliği Platformu oluşturulmasının yer aldığını vurgulayarak, şunları söylemiş oldu:

“İhracatçılarımız, tek bir çatı altında iklim değişikliği mevzusunda atması lüzumlu adımlar, mevzuya ilişkin Bakanlığımız desteklerinin yanı sıra ilgili kurumlarımız tarafınca çevre mevzularında verilen destek sunar ve internasyonal kaynaklar tarafınca sağlanan finans imkanlarına dair data edinebilecek.”

ULUSLARARASI FONLAR İÇİN İŞ BİRLİKLERİ…

Muş, internasyonal alanda ise finansmana erişimin artırılması ve yabancı kaynakların Türkiye’deki yatırımlara yönlendirilmesi amacıyla çeşitli iş birlikleri geliştirildiğini kaydetti. Bu kapsamda, Dünya Bankası, Almanya, Fransa iş birliğinde 3.2 milyar dolarlık Mutabakat Zaptı imzalandığını ve Avrupa Sürdürülebilir Kalkınma Artı Fonu kapsamındaki kaynaklarının aktarılması amacıyla Türkiye Yatırım Platformu oluşturulduğunu dile getiren Bakan Muş, “İklim krizinde tarihsel sorumluluğu bulunan gelişmiş ülkelerce yeşil dönüşüme yönelik internasyonal fonların oluşturulması kapsamında başta Birleşmiş Milletler olmak suretiyle her türlü internasyonal platforma girişimlerimize devam ederken bir taraftan da hâlihazırda kurulmuş olanlardan ülkemizin faydalanmasına yönelik emek harcamalar yürütülüyor” dedi.

IPA III ve Ufuk Avrupa şeklinde AB kaynakları ile yeşil gündem, sürdürülebilirlik ve Ar-Ge projelerinin desteklendiğini vurgulayan Muş, açıklamalarını şöyleki sürdürdü:

“Öte taraftan, AB fonlarından aldığımız oranı çoğaltmak suretiyle, LIFE, Dijital Avrupa ve Yatırım Birlik Programlarına ülkemizin katılım süreci devam ediyor. Başta AB üyesi olmak suretiyle çeşitli ülkelerle yeşil finansman ve yatırımlar alanında ikili işbirliğini güçlendirerek ülkemizin yeşil dönüşüm projelerine katkı sağlanması amaçlanıyor. Örnek olarak, Mart’ta Birleşik Krallık ile Yeşil Finansman Konferansı düzenlenerek, Ankara-İzmir süratli tren hattı ve güneş enerjisi santrali kurulumu için finansman sağlandı. Hollanda ile her iki ülkenin hususi sektörünün ortaklık yapması sağlanmış olup, tekstilde döngüsel ekonomiye yönelik ortak emek harcamalar yürütülüyor.”

“Türkiye E-İhracat Platformu” 2023’te devreye girecek

Tecim Bakanlığı dijitalleşen dünyada e-ihracat aktörlerinin gereksinimlerine yönelik değişik destek modelleri geliştirirken bununla birlikte bürokrasiyi azaltarak e-ihracatı kolay, süratli ve güvenilir kılmayı hedefliyor. Bu doğrultuda e-ihracata yönelik kuvvetli bir destek paketi hazırladıklarını söyleyen Bakan Muş, desteklerin yanı sıra “Türkiye E-ihracat Platformu” ile ihracatçıları dijital envantere taşıyan ve yeni nesil teknolojilerle internasyonal pazarlara açacak bir yapı kurma noktasındaki emekleri sonuçlandırarak, 2023 yılı içinde uygulamaya alma kararlılığını ortaya koyacaklarını dile getirdi.

Yerli Tedarik Sistemi devreye alınacak

Tecim Bakanlığı’nın 2023’te hayata geçireceği projelerden biri Yerli Tedarik Sistemi (YTS). Bakan Muş, Türkiye’nin cari açığının azaltılması hedefi doğrultusunda, üretici firmalarca kullanılan ara malların ithal edilmesi yerine yurtiçindeki tedarikçilerden temin edilmesine yönelik geliştirilen YTS’de, ihracatçılara alternatif yerli ürün/tedarikçi bilgilerinin sunulmasını amaçladıklarını söylemiş oldu. Bakanlığın en mühim dijital projelerinden olan Destek Yönetim Sistemi (DYS) Dahilde İşleme Rejimi modülüne entegre edilecek YTS platformunun, ihracatçıların üretim, finansman, pazarlama ve lojistik sac ayaklarından bilhassa üretim ayağında firmalara mühim katkılar sağlayabileceğini dile getiren Muş, “Tedarik zincirlerinde aksaklıkların yaşandığı pandemi periyodu sonrasında YTS ile yerli sanayide kullanılan ara mallarda, yurtdışından kaynaklı arz şoklarına karşı bağımlılığın önüne geçilmesi ve ithalatın azaltılarak öz kaynaklarımızın devletimizde kalmasını arzu ediyoruz” diye konuştu.

İki projeyle beş yılda 6 milyar dolarlık artış

Bakan Muş, ihracatçıları lojistik ve taşımacılık sektörü açısından daha ileri bir noktaya taşımak için çalışmalara hız verdiklerini altını çizdi. Bu çalışmalardan en önemlisinin yurtdışında belirledikleri stratejik bölgelerde ihraç ürünlerin fazlaca kısa sürede, daha azca maliyetle teslim edilmesini sağlayacak ve hem mal hem hizmet ihracatına mühim artış getirecek “yurtdışı lojistik dağıtım ağları” (YLDA) projesi bulunduğunu belirten Muş, şunları kaydetti:

“Kuracağımız lojistik dağıtım ağları yardımıyla yurtiçinde haiz olduğumuz lojistik imkân ve kabiliyetlerimizi sınır ötesine taşıyacağız. İleri teknolojik altyapıya haiz olacak dağıtım ağları yardımıyla ihraç ürünlerimizi son alıcısına 24 ila 72 saat içinde ulaştıracağız. YLDA ile bir nevi uzakları yakın hale getireceğiz. Ek olarak, ihraç yüklerimiz konsolide edilerek taşınacağı için taşımacılık maliyetlerimizin ortalama yüzde 20 azalmasını, böylece ihracatımıza da ilave katkı sağlanmasını hedeflemekteyiz. Bu doğrultuda, halihazırda Avrupa (Trieste–Sète-Tarragona) ve ABD (Şikago) merkezli iki projeyi onaylamış bulunuyoruz. Bu projeler ile ortalama beş senenin sonunda 6 milyar dolarlık bir ihracat artışı öngörüyoruz. Yeni başvuruları almaya ve değerlendirmeye devam ediyoruz.”

İstanbul’a yeni fuar alanı…

Türkiye’yi fuarcılıkta marka meydana getirecek bir proje üstünde çalıştıklarını açıklayan Bakan Muş, Avrupa Fuarlarını İstanbul’da buluşturmak suretiyle şehre yakışacak bir fuar alanının yapımını hedeflediklerini kaydetti. Muş, “Devletimizde yılda 400’ün üstünde fuar gerçekleştiriliyor ve bu fuarların yüzde 41.5’ine İstanbul ev sahipliği yapıyor. Bu durum göz önüne alındığında, kıtaları ve kültürleri birleştiren şehrimize yakışacak yeni bir fuar alanının yapılması elzem hale geldi. Yapılacak yeni fuar alanı ile ülkemizin fuarcılıkta bir marka haline gelmesini ve önder ülkelerden biri olmasını istiyoruz. Bu sayede, tüm dünyada 137 milyar doları kabul eden fuarcılık gelirlerinden ülkemizin azami oranı almasını ve bu sektördeki istihdamın artırılmasını amaçlıyoruz. Benzer şekilde, fuarcılık faaliyetleri vasıtasıyla hizmet ve mal ihracatımızda sürdürülebilir bir artış trendinin yakalanmasını bekliyoruz” dedi.

ABD’de Türk dizilerine yeni gösterim mecraları…

Tecim Bakanlığı’nın yeni projesi ile Türk dizilerinin ABD Birleşik Devletleri’ne (ABD) açılımı kolaylaşacak. Türk dizilerinin bugün 160’dan fazla ülkeye ihraç edildiğini, 800 milyonu aşkın seyirciyle buluştuğunu anımsatan Bakan Muş, Türk dizilerinin geleneksel tv kanallarının yanı sıra son üç yılda artan bir ivmeyle küresel dijital yayıncılık platformlarına da ciddi seviyede içerik sağladığının altını çizdi. Muş, “Bu çerçevede, Türk dizilerini Yeni Dünya’da seyircisiyle buluşturmak için 2023 yılı ve sonrasında ABD’de yalnızca Türk dizi/film ve içeriklerinin yayımlanacağı gösterim mecralarının oluşturulması için çalışmalarımız devam ediyor” dedi.

Genç yazılımcıların dünyaya açılması desteklenecek

Tecim Bakanlığı’nın gündeminde olan bir öteki proje ise genç yazılımcıların dünyaya açılmasının desteklenmesi. Türkiye’nin bilişim sektöründe mühim gelişmeler kaydettiğini ve bilişim ihracatının her geçen gün arttığını dile getiren Muş, şunları kaydetti:

“Yeni projemiz ile genç yazılımcılarımızı dünyaya açılmaları için destekliyoruz. Batı Avrupa ve ABD’de oyun başta olmak suretiyle yazılım ve bilişim mevzularında genç yazılımcılarımızın çalışmalarını pazarlayabilmeleri için ofisler kurmalarını kolaylaştırmaya yönelik çalışmalarımız devam ediyor. Gayemiz gençlerimizin zamanlarını yeni inovatif fikirlere ayırmalarını sağlamak.”

Eğitim sektörünü de yakından takip ettiklerini dile getiren Muş, Türkiye’yi internasyonal öğrencilerin tercih etmiş olduğu ülkeler sıralamasında daha üst sıralara taşımak için yürüttükleri emekleri sürdüreceklerini altını çizdi. Muş, “Study in Türkiye markasının tüm dünyada tanıtımı ve ülkemizi tercih edecek internasyonal talebe sayısının artırılması için başta yurt dışı eğitim fuarlarına katılım ve fuar organizasyonu düzenlenmesini desteklemek suretiyle çeşitli tanıtım faaliyetlerinin yürütülmesini koordine edeceğiz” dedi.

Gümrük Birliği güncelleme süreci başlatılacak

Gümrük Birliği güncelleme çalışmalarına da değinen Bakan Muş, AB ile 2023’te karşılıklı iş birliği anlayışıyla içinden geçilen konjonktürün doğurduğu zorlukları da göz önünde bulundurarak ikili ekonomik ve ticari ilişkileri geliştirmek, mevcut sorunlara çözümler bulmak ve Gümrük Birliği’nin güncellenmesi sürecinin başlatılması için gerek üst düzeyde gerekse teknik seviyede Bakanlık olarak emekleri sürdüreceklerini kaydetti. Mart 2021’de gerçekleşen AB Liderler Zirvesi’nde liderlerin, Gümrük Birliği’nin işleyişinin iyileştirilmesi ve geliştirilmesi için Komisyon’a, Türkiye ile çalışmalarını yoğunlaştırması; Konsey’e de müzakerelerin başlatılabilmesini teminen yetki belgesinin hazırlanması için lüzumlu emekleri yapması mevzusunda çağrıda bulunduğunu anımsatan Muş, bunun neticesinde, 2021’de AB ile siyasal ve teknik seviyedeki diyaloğu yoğunlaştırdıklarını dile getirdi. Bakan Muş, 2022’de, üye ülkelerdeki muhataplarının yanı sıra Avrupa Komisyonu’ndaki ilgili Komiserlerle hem Gümrük Birliği hem de yeşil mutabakat kapsamında altı görüşme gerçekleştirdiğini kaydetti.