ZEYNEP CANDAN Son zamanlarda borsada temettü yatırımı ile ilgili oldukca fazla yorum, görüş ve eleştiri var. Temettü yatırımını savunanlar bir yanda, eleştirenler diğer yanda. Temettü yatırımı genel anlamda borsadan direkt hisse senedi alarak yapılıyor. Sadece temettü yatırımı eğiliminin arttığını gören portföy yönetim şirketleri ve bireysel emeklilik şirketleri, temettü ödeyen şirketlere yatırım icra eden fonlar kurmaya başladılar. TEFAS’ta GTM-Güvence Portföy Temettü Ödeyen Firmalar Hisse Senedi Fonu, GSP-Azimut Portföy Kar Oranı Ödeyen Hisse Senedi Fonu ve AYA-Ata Portföy Kar Oranı Ödeyen Hisse Sen. Fonu işlem görüyor. BEFAS’ta ise KLT-Katılım Em. Temettü Ödeyen Firmalar Hisse Senedi Fonu ile BNO-Anadolu Hay. Temettü Ödeyen Firmalar Hisse Senedi Fonu işlem görüyor. Doğal olarak ki BEFAS’taki fonlara yatırım yapabilmek için ilk olarak bireysel emeklilik sistemine dahil olmak gerekiyor.
Temettü yatırımı mevzusunda seçeneklerin artması, bireysel emeklilik sisteminde olan yada girmek isteyen katılımcılarda da sual işaretlerine niçin oluyor. BES’e girmek yerine temettü için hisse senedi yada yatırım fonu mu biriktirilmeli, yoksa BES’e katkı oranı ödeyerek BES’teki temettü ödeyen şirketlere yatırım icra eden fonlar mı tercih edilmeli? Gelin bu hafta temettü geliri elde etmek amacıyla direkt hisse senedi yatırımı, TEFAS’ta temettü veren hisselere yatırım icra eden fonlar ve BEFAS’ta temettü ödeyen şirket hisselerine yatırım icra eden fonlar arasındaki benzerlik ve farklılıkları ortaya koyalım, temettü yatırımı için hangisini tercih edeceğinize siz karar verin.
BENZERLİKLERİ
Temettü yatırımı ile bireysel emeklilik sisteminin en mühim benzerliği her ay birikim yapılması. Temettü emekliliğini öneren uzmanlar, her ay belli bir tutarın hisse senedi birikimi için ayrılması icap ettiğini ve piyasa iyi mi olursa olsun bu yatırımın sürdürülmesi icap ettiğini ifade ediyorlar. Bireysel emeklilik sistemindeki iştirakçilerin oldukca büyük bir kısmı da katkı paylarını aylık olarak ödedikleri için yatırımcılarda BES ile temettü emekliliğini karşılaştırma eğilimi oluşuyor.
FARKLILIKLARI
Temettü geliri elde etmek için direkt hisse senedine yatırım yapmak ile BES fonu yada TEFAS hisse senedi fonuna yatırım yapmak oldukca değişik şeyler. Hisse senedi seçiminden devlet katkısına, volatiliteden kesintilere, vergilerden kısıtlamalara kadar bu yatırımlardaki farklılıkların hepsini ortaya serelim ki, yatırımcılar doğru bir karara varabilsinler.
HİSSE SENEDİ SEÇİMİ
Ilk olarak borsada temettü veren hisse senetlerinin seçimi başlı başına bir uğraş mevzusu. Şirketlerin devamlı temettü verme eğilimi olmadığı şeklinde, her yıl tertipli olarak temettü veren şirket sayısı oldukça sınırı olan. Borsada işlem gören 500 küsur hisse senedi arasından hangi senetlerin temettü vereceğini bulabilmek, uzmanlık gerektiriyor. Bunun yanında bu kadar oldukca hisse senedinin analizinin yapılabilmesi için de zamana gerekseme var. Oysa gerek TEFAS’ta gerekse de BEFAS’ta işlem gören temettü fonları uzmanlar tarafınca yönetiliyor. Bu uzmanların yönettiği fonlar bayağı yatırımcıya gore oldukca daha yüksek getiri sağlama potansiyeli taşıyor.
VOLATİLİTE
Hisse senetlerinin aşırı volatil yapısı, yatırımcıların piyasaya karşı duygusal tepkiler geliştirmelerine ve bilhassa aşırı düşüş ve aşırı yükseliş dönemlerinde temettü yatırımından vazgeçmelerine niçin oluyor. Hakkaten de temettü geliri amacıyla tertipli olarak hisse senedi biriktirenlerin oldukca büyük bir kısmı marjinal yükseliş ve düşüşlerde pozisyon ve sistemlerini koruyamıyorlar. ‘Yükselişten karımı alayım’, ‘daha düşükten yerine koyarım’ yada ‘zararımı azaltayım’ düşüncesiyle, temettü için birikim yaptıkları sistemlerinden vazgeçerek, hisse senedi yatırımlarını trade (alım-satım) etmeye başlıyorlar.
Oysa gerek BEFAS’ta gerekse de TEFAS’ta işlem gören temettü ödeyen şirketlere yatırım icra eden fonların tutarları, hisse senetlerine gore oldukca daha stabil bir görünüm sergiliyor. Bu da yatırımcıları fonlar kanalıyla daha uzun süre temettü yatırımı yapması mevzusunda teşvik ediyor.
DEVLET KATKISI
Bireysel emeklilik fonlarına yatırım yapıldığında yüzde 30 devlet katkısı var. Bireysel emeklilik sisteminde olup da temettü yatırımı yapmak isteyen katılımcılar, fonun getirisinin üstüne bir de yüzde 30 devlet katkısı elde ediyorlar. Oysa, temettü geliri elde etmek amacıyla hisse senedi yatırımı yada TEFAS’tan temettü ödeyen şirketlere yatırım icra eden fonlar alındığında devlet katkısı almak mümkün değil.
VERGİ
Vergi mevzusunda, temettü elde etmek amacıyla direkt hisse senedi biriktirenler ile TEFAS’taki temettü ödeyen şirketlere yatırım icra eden hisse fonlar daha avantajlı. Mevcut durumda gerek direkt hisse senetlerini yatırımı, gerekse de TEFAS’taki hisse senedi fonlarına meydana getirilen yatırımlardan elde edilmiş gelirler, stopaja doğal olarak tutulmuyor. Oysa, bireysel emeklilik sisteminde hisse fonlarına da yatırım yapılsa, sistemde kalınan süre ve yaşa bağlı olarak getiriler üstünden yüzde 15’ten yüzde 5’e kadar stopaj kesintisi uygulanıyor.
GİDER KESİNTİLERİ
Direkt hisse senedi yatırımında aracı kuruma ödenecek kurtaj ortalama binde 2 civarında. Fon tarafına baktığımızda ise bireysel emeklilik sistemindeki hisse senedi fonlarında senelik toplam gider kesintisi üst sınırı yüzde 2.28 iken, TEFAS’ta işlem gören hisse fonlarda üst sınır yüzde 3.65 olarak görünüyor. Kesintiler açısından direkt hisse senetlerine yatırım en uygun seçenek şeklinde görünürken, TEFAS hisse senedi fonlarında daha çok kesinti olması, uzun solukta BEFAS ve TEFAS fonlarının getirileri içinde ciddi sapmalara niçin olabilir.
SINIRLAMALAR
Direkt hisse senedi yatırımları ve TEFAS’ta işlem gören yatırım fonlarının alım-satımında herhangi bir sınırlama bulunmuyor. Yatırımcılar diledikleri vakit diledikleri fonları ve hisse senetlerini alabiliyor, haiz oldukları hisse senetleri ve yatırım fonlarını diledikleri vakit satabiliyorlar. Oysa bireysel emeklilik sistemindeki fonlar yılda 12 kez değiştirilebiliyor. Sistemden ayrılma aşamasında fonların valör sürelerinden değişik olarak belirli ödeme süreleri uygulanıyor, ilk beş yıl kesinti yapılıyor. Sadece BES’te olup da bir tek temettü ödeyen şirketlere yatırım yapmak isteyenler için fon dağılım değişikliği sınırlaması oldukca fazla anlam ifade etmeyebilir.
BEFAS’TA İŞLEM
Direkt hisse senedi yatırımı ve TEFAS’tan hisse fon yatırımında, katılımcılar bir havuzdan seçercesine fon ve hisse senedi alabiliyor. Oysa, bireysel emeklilik sisteminde katılımcılar bir tek bireysel emeklilik şirketinin kendisine sunmuş olduğu fonlardan seçim yapabiliyor. Kısaca BEFAS, tüm bireysel emeklilik katılımcılarının kullanımına açık ortak bir fon havuzu değil. Bu havuz içinde her BES şirketi emeklilik planları bazında sınırlandırılmış daha ufak havuzcuklar oluşturuyor. Katılımcılar gerek kendi BES şirketinin, gerekse de başka bireysel emeklilik şirketlerinin fonlarına ulaşımında sorun yaşayabiliyor. BES’te temettüye dönük bir tek iki firmanın hisse fonu olduğundan temettü yatırımı amacıyla BES’e girenlerin bu fonların şirket bazında hangi emeklilik planlarıyla sunulduğunu öğrenmesinde yarar var.
