Muhtemelen pek çoğumuz bir besin zehirlenmesi geçirdik ve tekrar asla bu tarz bir olay yaşamak istemiyoruz. Görünüşe bakılırsa web âleminin bu durumdan korunmak için yeni bir stratejisi var: Asla tekrardan ısıtılmış pilav yemeyin.
@jannygarcia_ Maybe ignorance really is bliss #medicalstudent #medicalschool #reheatedrice ♬ classic vibes – قصايد
Kaçırdıysanız şu şekilde özetleyelim: İkinci derslik tıp talebesi Janny Garcia, mikrodalgada pilav pişirdiği viral TikTok videosunun altına “Tıp talebesi olmak tekrar asla gönül rahatlığıyla pilavı tekrardan ısıtamamak anlamına gelir” diye yazdı.
Yiyecek tarifi sitesi Food52’nin hesabı tarafından hazırlanan bir başka TikTok videosunda ise yiyecek editörü Em Ziemski bu tür bir besin zehirlenmesinin fazlaca ciddi neticeleri olabileceğini dile getirdi ve ekledi: “Hastane çalışanları bunun şimdiye kadar gördükleri en fena besin zehirlenmesi vakalarından biri bulunduğunu söylüyorlar.”
X’teki kullanıcılar Em’in yorumlarına kendi hikâyelerini ekledikçe ısıtılmış pilav ‘kara liste’ yolunda hızla ilerliyor gibi görünüyor.
Peki gerçekten o kadar tehlikeli mi? Gıda güvenliği uzmanlarına sorduk.
Yeniden ısıtılmış pilav sizi nasıl hasta edebilir?
Genellikle yeniden ısıtılmış pirinçten kaynaklanan gıda zehirlenmesi, Bacillus Cereus ya da B. cereus adı verilen bir bakteriden kaynaklanıyor. Bu bakteri ılık ve nemli ortamda toksin salgılıyor.
Florida Üniversitesi Gıda Bilimi ve Beslenme Bölümü profesörlerinden Keith Schneider Mashable’a yapmış olduğu açıklamada, “Bacillus cereus bakteri dünyasında benzersiz. Spor oluşturan birkaç bakteriden biri” diyor. Ve burası mühim: Schneider, ısıtma işleminin gıdalardaki bir çok bakteriyi öldüreceğini sadece B. cereus sporlarının ısıya dayanıklı bulunduğunu söylüyor.
ABD Besin ve İlaç Dairesi FDA’ya bakılırsa, B. Cereus 4 ila 48 C° içinde çoğalıyor. Bakteri yemeğinizi kolonize ettikten sonrasında bu sporlardan kurtulmak epey zor hâle geliyor.
Delaware Üniversitesi Besin Bilimleri Kısmı profesörü ve başkan yardımcısı Kalmia Kniel, “Bu bakterinin ısıya dayanıklı endosporlarının piştikten sonrasında hayatta kalması ve besin uzun bir süre süresince kademeli olarak soğutulduğunda yine üremeye başlaması riski yüksek” diyor.
Peki bu durumun iyi mi önüne geçebiliriz?
Her neyse ki sporlarının dayanıklılığına karşın, B. cereus tarafınca zehirlenmek kaderimiz değil. Schneider atabileceğiniz birkaç rahat adım bulunduğunu ve bunların başlangıcında pirinci muntazam pişirmenin geldiğini söylüyor ve ekliyor: “İki saatten fazla tezgahta bekletmeyin. Ilık pirinci oda sıcaklığında bırakmak, B. cereus bakterisine yiyeceğin içine girme ve yerleşmeye başlama fırsatı veriyor.”
Tezgâhın üstünde iki saatten fazla bekletmeyin.
Kniel de aynı şekilde pirincin direkt yada piştikten kısa bir süre sonrasında buzdolabına koyarak ‘süratli bir halde soğutulması icap ettiğini’ bunun bakteri oluşumunu engellediğini vurguluyor.
Shneider, B. cereus kontaminasyonunu önlemenin bir başka yolunun da pirincinizi daha asidik hâle getirmek bulunduğunu belirtiyor. B. cereus soğukta üreyemediği şeklinde asidik gıdaları da salgın edemiyor. Suşi pirincine sirke eklemek de bunu sağlamanın bir yolu. Shneider oda sıcaklığında bekletilen ve yanlış hazırlanmış suşi pirincinin pişmemiş balıktan daha çok besin güvenliği tehlikesi oluşturabileceğini sözlerine ekliyor.
B. cereus kaynaklı besin zehirlenmesi ne kadar ciddi?
Tüm çabalarınıza karşın B. cereus sizi hasta ettiyse bu tür besin zehirlenmesinin iki ana türü bulunduğunu bilmenizde yarar var: Kusmaya yol açan emetik tip ve ishale yol açan öteki tip. Kniel, emetik tipin gıdalardaki sporların tüketilmesinden kaynaklanırken, ishal tipinin çoğu zaman ince bağırsakta çoğalan B. cereus’tan kaynaklandığını belirtiyor.
Michigan Eyalet Üniversitesi’nde Besin Bilimi ve İnsan Beslenmesi alanında profesör olan Elliot Ryser, Mashable’a yapmış olduğu açıklamada (hangi türe yakalandığınızdan bağımsız olarak) fazlaca fazla endişelenmemeniz icap ettiğini ifade ediyor. Zira B. cereus besin zehirlenmesi sebebiyle ölüm fazlaca fazlaca ender görülen bir durum. Sadece hamile insanoğlu, bebekler, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler B. cereus zehirlenmesine karşı daha savunmasız.
Verilere bakacak olursak; ABD Hastalık Kontrol Merkezi’ne (CDC) göre 2000 ve 2008 yılları aralığında rapor edilen 63 bin B. cereus besin zehirlenmesi vakasından yalnız 20’sinde hastaneye yatış gerçekleşmiş ve asla ölüm yaşanmamış. Çin’deki B. cereus’u inceleyen 2023 tarihli bir çalışmada 2010-2020 yılları aralığında 2 binden fazla hastaneye yatış tespit edilmiş ve beş ölüm vakası belgelenmiş.
Kniel, hastalanırsanız kucak dolusu su içmenizi öneriyor. Yemeğinizi doğru şekilde sakladığınız takdirde B. cereus ile uğraşmak zorunda kalmayacağınızı vurgulayan Ryser ise ekliyor: “Önlemli olun yeter.”
Peki pirinci pişirmeden ilkin yıkamanız gerekiyor mu? Şefler ne diyor, bilim ne diyor? Merak ediyorsanız mevzuya ilişkin bu makalemizi okumanızı tavsiye ediyoruz.
Rebecca Sohn, Mashable’da muhabir.
