Pnömoni (çocuk)

PNÖMONİ (ÇOCUK)
Pnömoni akciğer parankiminin enfeksiyon ve enfeksiyon dışı nedenlerle enflamasyonudur.
Pnömoni ülkemizde 0-4 yaştaki çocuklarda ilk sıradaki ölüm nedenidir; 0-1 yaş bebek
ölümlerinin %48,8; 1-4 yaş çocuk ölümlerinin %42,1ini pnömoni oluşturur.

Risk faktörleri
Anne sütü ile beslenememe
Yetersiz bağışıklama
Prematürelik, düşük doğum ağırlığı
İki yaşından küçük olmak
Malnütrisyon
Kalabalık ortam (ev, okul)
Başta sigara olmak üzere ev içi ve dışı hava kirliliği
Doğumsal kalp, solunum, kas, sinir, iskelet sistemi hastalıkları
İmmün sistemi baskılayıcı hastalıklar.

Tanı
Genel semptomlar
Ateş, titreme, baş ağrısı, huzursuzluk, inleme, beslenme güçlüğü, kusma, karın ağrısı
Solunum sistemine ait semptomlar
Öksürük, takipne, dispne, siyanoz, yardımcı solunum kaslarının solunuma katılması,
burun kanadı solunumu, balgam, plevrada tutulum varsa yan ağrısı
Bazı pnömonilerde gripal enfeksiyon şeklinde prodromal bir dönem olabilir.

Fizik muayene
Takipne en önemli bulgudur.
Dakikadaki solunum sayısının;
0-2 ay için >60/dk
2 ay-1 yaş için >50/dk
1-5 yaş >40/dk olması takipne olarak kabul edilir.
Siyanoz, yardımcı solunum kaslarının solunuma katılması (burun kanadı solunumu,
çekilmeler) görülebilir.
Akciğer oskültasyonunda krepitan (ince) raller, lober pnömonide tuber sufl (bronşiyal
ses) alınır. Süt çocuklarında tipik dinleme bulguları duyulmayabilir.

Klinik Bulgular Sınıflama

Takipne; Pnömoni; tedavi evde (Sağlık ocağı kontrolünde).
Takipne, Göğüste çekilme; Ağır pnömoni ; tedavi Hastanede (Sevk et).
Takipne ve apne, Göğüste çekilme, inleme, Santral siyanoz, dalgınlık, Sıvı alamama, dehidratasyon; Çok ağır pnömoni; tedavi hastanede yoğun bakım biriminde (Sevk et).

Laboratuvar bulguları
Akciğer grafisinde pnömoni ile uyumlu bulgular
Tam kan sayımında lökositoz
Eritrosit sedimentasyon hızında artma görülebilir.

Ayırıcı tanı
Pnömoni dışındaki akut solunum yolu enfeksiyonları (ÜSYE, larenjit, bronşiyolit),
astım, akciğer tüberkülozu.

Tedavi
Amaç sevki gereken hastaların ayırt edilmesi, gerekmeyenlerin uygun tedavisidir.
İlaç tedavisi
Pnömonide çoğu kez tek ilaçla tedavi yeterlidir.
Tedavi süresi takipne düzeldikten sonra 7-10 gündür.

Yaş 0-2 ay; etkenler B grubu streptokok, Gram negatif bakteriler, Tedavi hastanede.

2 ay 5 yaş; etkenler H. influenzae tip b, S. pneumoniae, S. aureus, Virüsler.
Tedavi; Penisilin ve türevleri:
Penisilin prokain 25.000-50.000 ü/kg/gün, 1- 2 dozda, kas içine ya da
Penisilin V 50.000 ü/kg/gün, 3-4 dozda, ağızdan ya da
Amoksisilin 80-90 mg/kg/gün, 3 dozda, ağızdan ya da
Ampisilin 50-100 mg/kg/gün, 4 dozda, ağızdan ya da
Ko-trimoksazol: Trimetoprim (8-12 mg/kg/gün) + Sülfametoksazol (40-60 mg/kg/gün), 2 dozda, ağızdan ya da
İkinci kuşak sefalosporinler:
Sefuroksim aksetil 30 mg/kg/gün, 2 dozda, ağızdan

5 yaş üstü; etkenler; S. pneumoniae, M. pneumoniae, C. pneumoniae, Virüsler.
Tedavi; Makrolidler ve/veya penisilinler
Eritromisin 30-50 mg/kg/gün, 4 dozda, ağızdan ya da
Klaritromisin 15 mg/kg/gün, 2 dozda, ağızdan ya da
Azitromisin 1. gün 10 mg/kg/gün, 2-5. günler 5 mg/kg/gün, tek dozda
Penisilin ve türevleri
*Sevki gereken hastaya oksijen verilerek gönderilmelidir.

Anne eğitimi
Annenin bebeği sık emzirmesi, bebek anne sütü alamıyorsa, dehidratasyonun
önlenmesi için sıvı yiyecekleri sık vermesi önerilir.
Anneye ilaçları uygun şekilde kullanmasının ve hekimin önermediği hiçbir ilacı
(öksürük şurubu dahil) çocuğa vermemesinin gereği anlatılır.
Anne, pnömonili çocuğun izleminde önemli olan ateş, solunum sayısı ve sıkıntısında
artma, solunumun durması (apne), inleme, morarma durumunda hemen hekime
başvurması konusunda eğitilir.
Annenin ateşli çocuğa yaklaşımı (ateşi dereceyle ölçerek izleme, fazla giydirmeme,
ılık suyla yıkama, gerekirse ateş düşürmek için parasetamol verme) öğrenmesi
sağlanır.

İzlem
Tedaviye yanıt genellikle 2 gün sonra alınır. Genel durum düzelir, ateş 2-4 gün
sonra düşer. Fizik muayene bulguları ilk haftada düzelmeyebilir.
Aileye bulgularda kötüleşme olmazsa 2 gün sonra; ateşin düşmemesi veya ortaya
çıkması, solunumun hızlı olması, soluk alırken göğüste çekilmeler olması, emmeme,
beslenememe, dalgınlık, havale geçirme, genel durum bozukluğu durumlarında
çocuğu hemen kontrole getirmesi söylenir.
Pnömonili her süt çocuğu kalp yetmezliği bulguları yönünden değerlendirilmeli ve
izlenmelidir.
Tedaviye yanıt alınamayan hastalarda, verilen antibiyotiğe dirençli bir mikroorganizma
ile enfeksiyon olasılığı yanı sıra ampiyem, apse, perikardit, sepsis gibi sorunlar da
düşünülmelidir.
Malnütrisyon önemli bir risk faktörü olduğundan izlem sırasında malnütrisyonun
tedavisine de önem verilmelidir.

Sevk
Ağır ve çok ağır pnömoni bulguları olan her yaştaki çocuklar
Pnömonili 0-2 aylık bütün çocuklar
Tedavinin ilk 2-4 gününde bulgularında düzelme olmayan veya kötüleşme olan
çocuklar
Risk faktörü oluşturan sorunları olan çocuklar
Akciğer grafisi çekilebiliyorsa, çoklu lober tutulum, apse, pnömotosel, plevral
effüzyonu veya radyolojik bulgularda kötüleşmesi olan çocuklar
hastaneye sevk edilmelidir.
Korunma
Aşılama: Kızamık ve boğmaca sonrası pnömonilerin önlenmesi için, aşı takviminde
yer alan kızamık ve boğmaca aşıları ve BCG aşısı yapılmalıdır. Astım, kronik
akciğer hastalığı, diabetes mellitus, immün yetersizlik, malnütrisyon gibi sorunları
olan hastalara H. influenzae tip b aşısı da yapılmalıdır.
Malnütrisyon önlenmelidir.
Başta sigara olmak üzere ev içi ve dışı hava kirliliği engellenmelidir.

Kaynaklar
1. T.C. Hükümeti-UNICEF 2001-2005 İşbirliği Programı Türkiyede Çocuk ve Kadınların Durumu Raporu,
Aralık 2000: 103-85.
2. McCracken GH. Diagnosis and Management of Pneumonia in Children. Pediatr Infect Dis J 2000;
19: 924-8.
3. World Health Organisation. Fourth Programme Report, 1988-1989, ARI programme for Control of Acute
Respiratory Infections, Geneva; WHO 1990; 7:31.
4. Correa AG, Starke JR. Bacterial pneumonia. Chernick V, Boat TF, ed.
Kendigs Disorders of the Respiratory Tract in Children. Philadelphia: Saunders, 1998:
518-25.
5. Heiskanen-Kosma T, Korppi M, Jokinen C, et al. Etiology of Childhood Pneumonia: Serologic Results of
A Prospective, Population-based Study. Pediatr Infect J 1998; 17: 986-91.

Kaynak : Sağlık Bakanlığı Tanı Tedavi Rehberi