PARA FİNANS/ AYFER ARSLAN Yeni nesil teknolojilerle beraber günümüzde ödeme sistemleri de değişik bir yöne doğru evriliyor. Temel ödeme aracı olarak evvelde daha oldukça nakit para kullanıyorduk. 1980’li yılların sonuna doğru bireysel bankacılık hizmetlerinin gelişmesi sonucu ise kredi kartlarıyla tanıştık. Her insanın cebinde minimum 2-3 kredi kartı vardı. Peşin fiyatına taksitli alışveriş ve ödül puanlar derken bu kartların kullanımı yaygınlaştı. Alan kişi sadakati sağlamak amacıyla mağazalar tarafınca çıkarılan sadakat kartları da eklenince cebimizde taşıdığımız kart sayısı birden bire çoğaldı.
Bankalararası Kart Merkezi (BKM) verilerine nazaran, 2023 yılı sonu itibarıyla Türkiye’de kredi kartı, banka kartı ve ön ödemeli kart olarak baktığımızda toplam kart sayısı, bundan önceki yıla kıyasla yüzde 16,85 oranında artışla 397 milyon adete ulaştı. Güvence BBVA Ödeme Sistemleri’nin (GÖSAŞ) BKM verileri üstünden gerçekleştirdiği “Türkiye’de Kartlı Ödemeler 2023” araştırmasına nazaran ise 2023 yılı sonu itibarıyla kartlarla meydana getirilen alışveriş harcamaları 8 trilyon 241 milyar lirayı buluyor. Bu hacim içinde kredi kartı ile meydana getirilen harcamaların büyüklüğü ise 6 trilyon 699 milyar lira civarında.
TOBB Fintek Meclisi Başkanı Koray Bahar’ın ifadesiyle, bu rakamlar bizlere artan dijitalleşmeye karşın Türkiye’nin ödemeler alanında hala ‘kart cenneti’ bir ülke bulunduğunu gösteriyor. Sadece gelişen finansal teknolojiler ile beraber plastik kartların artık eski cazibesinin kalmadığı da tüm finans çevrelerinin aynı fikir olduğu bir gerçek. Günümüzde geleneksel fizyolojik kartlar ve nakit paranın yerini yavaş yavaş dijital cüzdanlar, ödeme uygulamaları ve mobil ödeme sistemleri alıyor. Tüketiciler, alışverişlerini ve günlük harcamalarını mobil cihazlar vesilesiyle kolayca yapabiliyor ve ödemelerini dijital olarak gerçekleştiriyor.
TEMASSIZ ÖDEMELERDE BÜYÜK ARTIŞ
Rakamsal verilerden de bu dijital değişiklik ve dönüşüm sürecini kolaylıkla görmek mümkün. Gene “Türkiye’de Kartlı Ödemeler 2023” araştırmasına nazaran, 2022’de 4 milyar olan temassız işlem adedi, 2023 sonu itibarıyla ortalama 5,5 milyar adede ulaşarak yalnız son 1 yılda yüzde 39 artış gösterdi. Öteki taraftan 2023 senesinde kartla meydana getirilen karşı karşıya işlemler içindeki temassız işlemlerin oranı da averaj yüzde 63’e ulaştı. Öteki bir ifadeyle her 10 kartlı işlemin 6’sından fazlası temassız gerçekleşiyor. İşte bu rakamlar da nakit kullanımın giderek azaldığını ve kartlı ödemelerde de temassız ödemelerin payının her geçen gün arttığını gösteriyor. Özetle; tüm bunlar ödeme alışkanlıklarının ve tüketici davranışlarının hızla dijitalleştiğinin mühim bir göstergesi.
PANDEMİ SÜRECİNDE HIZ KAZANDI
Koray Bahar’a nazaran, Covid-19 pandemi süreci bu dönüşümün en mühim etkenlerinden biri. Bu zamanda dijital ödemelerin ve kart hizmetlerinin kullanımında büyük bir artış yaşandığını ifade eden Bahar, bilhassa temassız ödemeler tarafında yaşanmış olan süratli artışın, bugün tesirini daha oldukça gösterdiğini vurguluyor. Bahar, mobil ve temassız ödemelerde yaşanmış olan artış ivmesinin önümüzdeki dönemde de hız kesmeden sürmesini bekliyor.
Insha Ventures Genel Müdürü Hasan Sami Bayansar da geleneksel ödeme şekillerinden giderek dijital alanlara geçişin, sektörlerde mühim değişimlere yol açtığını vurgulayarak, “Bilhassa ödeme sistemleri ve kart hizmetlerinde dijitalleşme, sektörü değiştiren ve geliştiren bir etkiye haiz. Dijitalleşmenin yarattığı dönüşüm; tüketicilere kolaylık ve erişilebilirlik sunarak alışveriş deneyimini geliştirirken, inovasyon ve maliyetlerin azalması benzer biçimde yararları da bununla beraber getiriyor” diyor.
PayPorter Genel Müdürü İzzet Metcan ise dijitalleşmenin, ödeme sistemleri ve kart hizmetlerinde ‘devrim’ durumunda bir değişime yol açtığının altını çiziyor. Dijitalleşme yardımıyla ödeme işlemlerinin oldukça daha süratli, daha güvenli ve daha kullanıcı dostu hale geldiğini kaydeden Metcan, şunları ekliyor: “Mobil cihazların yaygınlaşması ve değişen teknolojinin gelişmesiyle beraber, tüketiciler artık her yerde ve daima ödeme yapabiliyor. Ek olarak, dijital ödeme sistemleri ve cüzdanlar, kullananların kart bilgilerini güvenli bir halde saklayarak güvenlik risklerini azaltıyor.”
260 ŞİRKET FAALİYET GÖSTERİYOR
Kuşkusuz ödeme sistemlerindeki bu dönüşüm sürecinde yeni nesil finansal teknolojilerin katkısını da göz ardı edemeyiz. Tüketici alışkanlıklarındaki değişimle beraber bankaların yanı sıra fintekler de mobil ödemeler tarafına ciddi yatırımlar yapıyor. Her geçen gün yeni kurulan fintek şirketi sayısının artması ise finansal teknolojideki yenilikleri ve dönüşümü destekleyerek Türkiye’nin dijital finansal altyapısını güçlendiriyor.
Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi ve Startups.Watch koordinasyonunda hazırlanan, ‘Türkiye Fintek Genel Görünümü’ çalışmasına nazaran hali hazırda 260’tan fazla fintek şirketinin kartlı ya da dijital hizmetlerle sunmuş olduğu ödeme çözümleri bulunuyor. Bunlardan 57 adedi Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafınca sağlanan ödeme ve e-para lisansı ile çözüm sunuyor. Daha ilkin Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) denetiminde olan ödeme ve elektronik para kuruluşları, 1 Ocak 2020’den itibaren TCMB’den etkinlik izni almak zorunda.
YENİ DÜZENLEMELERİN ETKİSİ
Öte taraftan BDDK ve TCMB benzer biçimde düzenleyici kurumların açık bankacılık, servis bankacılığı ve dijital bankacılığa yönelik düzenlemeleri de ödemelerde mobilitenin payının artmasında mühim bir rol oynuyor. Açık bankacılık lisansı TCMB’den alınırken, servis bankacılığı ve dijital bankacılık alanında etkinlik göstermek isteyen firmalar ise BDDK’dan izin almak zorunda. Dijitalleşmenin yaygınlaşmasıyla giderek ön plana çıkan yeni bankacılık modelleri yardımıyla finans sektöründe rekabet de artıyor. Bankaların yanı sıra perakende, telekom ve e-ticaret alanında etkinlik gösteren firmalar de açık bankacılık, servis bankacılığı ve dijital bankacılık lisansı alarak sektörün yeni oyuncuları olarak karşımıza çıkıyor. Yemeksepeti’nin ödeme kuruluşu Yemekpay, Hepsiburada’nın online ödeme dünyasındaki girişimi Hepsipay ve Vodafone’un elektronik para ve ödeme hizmetleri şirketi Vodafone Hisse’i sektördeki bu değişimin örnekleri içinde sayabiliriz. Türkiye’nin önde gelen süratli tecim platformu Getir de İş Bankası iş birliğiyle servis bankacılığına hazırlanıyor.
İşte sektöre katılan yeni oyuncularla beraber artık tüketiciler, alışveriş yaptıkları platformdan banka kartı yada kredi kartına gerek duymadan online olarak alışveriş yapabiliyor.
NAKİT PARA KULLANIMI GİDEREK AZALMAKTA
Peki, bu dönüşüm süreciyle beraber plastik kartlar önümüzdeki dönemde tamamen ortadan kalkacak mı? Finans çevrelerine nazaran, plastik kartların tamamen tarihe karışıp karışmayacağını süre gösterecek sadece yenilikçi ödeme şekillerinin yaygınlaşacağı kati. Mobil uygulamaların yaygınlaşmasıyla beraber tüketiciler, mobil cihazlarını ödeme aracı olarak kullandıkça, plastik kart ve nakit para kullanımı da giderek azalıyor.
TOBB Fintek Meclisi Başkanı Koray Bahar, ‘Plastik kart ve nakdin yerini mobil ödemeler aldı’ demek için hemen hemen dönemin oldukça erken bulunduğunu düşünüyor. Sadece mobil ödemelerdeki artış ve bu alana meydana getirilen yatırımlar göz önüne alındığında değişimin gelecek yıllarda hızlanarak artacağını öngörüyor. SİPAY CEO’su Semih Muşabak da benzer görüşleri paylaşıyor. “Plastik kredi kartları tarihe karışacak demek için hemen hemen erken” diyen Muşabak, şöyleki devam ediyor: “Sadece kullanıcı deneyimi noktasında süratli, kolay ve güvenli bir çözüm olan sürtünmesiz ödemenin yükselişte olduğu da bir gerçek. Dolayısıyla sektörümüz teknolojideki yeniliklere ve tüketici beklentilerindeki dönüşüme paralel şekilde çözümler geliştirmeyi sürdürecek.”
PayPorter Genel Müdürü İzzet Metcan ise gelecek dönemde plastik kredi kartları yerine dijital cüzdanlar, mobil ödeme uygulamaları ve sanal kartlar benzer biçimde dijital ödeme çözümlerinin yaygınlaşacağını öngörüyor. Böylece tüketicilerin kartlarını fizyolojik olarak yanlarında taşıma ihtiyacı ortadan kalkacak ve ödemelerini daha güvenli ve ergonomik bir halde gerçekleştirebilecekler. Fintek ekosisteminin de, bu değişime liderlik ederek yenilikçi ödeme çözümleri sunacağını ve finansal hizmetlere erişimi demokratikleştireceğini korumak için çaba sarfeden Metcan, “Bu ekosistem, geleneksel bankacılık kuruluşlarına alternatif olarak tüketicilere daha uygun fiyatlı, daha esnek ve daha kullanıcı dostu hizmetler sunuyor. Ek olarak, fintek şirketleri, teknoloji ve veri analitiği benzer biçimde alanlarda devamlı yenilikler yaparak finansal hizmetlerin daha etkili bir halde sunulmasını sağlıyor” diyor.
GELECEK TRENDLERİNDE NELER VAR?
MARS Kurucu Ortağı Emrah Kaya da dijitalleşmeyle beraber ödeme sistemleri ve kart hizmetleri alanında büyük bir dönüşümün başladığına dikkat çekerek şu tespitlerde bulunuyor: “Bu süreç, işletmeler ve tüketicilere hız ve kolaylık, kişiselleştirilmiş deneyimler ve maliyet düşüşü başta olmak suretiyle pek oldukça avantaj getirdi. Dijital bankacılık hizmetlerinin bu kadar ehemmiyet kazanılmış olduğu günümüzde kullanıcılara premium finans deneyimi sunan ve tek bir uygulamayla ödemeler dünyasındaki tüm süreçlerin yönetimini elde eden servisler kullananların kalbinde yer edinmeye başladı. Bunların hepsini sunan, bankacılıkla ilgili tüm işlemlerin dijital ortamda gerçekleşmesini elde eden neobanklar ise bu devrin en öne çıkan trendleri içinde bulunuyor. Gelecek dönemde, dijital bankalar ve açık bankacılık benzer biçimde yeni nesil bankalar, bankacılık hayatına hükmedecek.”
PÜRÜZSÜZ ÖDEMELER DÖNEMİ
Ödeme kuruluşu Lidio Kurucu Ortak & CEO’su Emre Güzer de ödeme sistemlerinin bugün asla olmadığı kadar ‘görünmez’ bulunduğunu ve gelecek dönemde de bu ‘görünmez yolculuğun’ devam edeceğini öngörüyor. Güzer, sözlerini şöyleki sürdürüyor: “Hepimiz, ödeme kuruluşları, finansal teknoloji girişimleri ve kart çıkaran kuruluşlar olarak oldukça uzun senelerdir ödeme sistemlerini görünmez kılmaya çalışıyoruz. Bankalar da bu yolculukta bizlere destek oluyor. Hâlihazırda bizim pürüzsüz ödemeler olarak oldukça uzun senelerdir üstünde durduğumuz yöntem, ödemelerin görmez olmasıyla ilintili. Ödeme sistemleri günden güne dönüşmeye devam edecek. Telekom operatörlerinin iş birlikteliği yardımıyla bugün dünyanın herhangi bir yerine gittiğimizde sevdiklerimizle konuşmaya devam ediyoruz. Aynı şekilde ödeme sistemleri de dünyanın her yerinde kabul gören, yalnız belli bir coğrafyada, belli bir ülkede, belli bir ödeme yöntemini kullandığımız değil, daha global bir hale gelmiş olarak insanların diledikleri yerde diledikleri süre ödeme yapabildikleri ve kim bilir bir yerden sonrasında artık hangi banka ile çalıştığını dahi bilmediği oldukça daha pürüzsüz bir süreç haline gelecek.”
Koray BAHAR / TOBB Fintek Meclisi Başkanı
“QR kod ile ödemeler son bir yılda 4 kat arttı”
Gelecekte finansal hizmetlerin, daha dijital, daha kişiselleştirilmiş ve daha erişilebilir bir yöne doğru evrileceğini öngörmek mümkün. Bu evrimde plastik kartların kullanımının azalması ve mobil ödemelerin, QR kod ödemelerinin ve biyometrik ödemelerin yaygınlaşmasını temenni ediyorum.
BKM verilerine nazaran, 2023’te QR kod ile ödemelerde işlem adedi ve işlem tutarında son 1 yılda 4 kat artış gerçekleşti. Türkiye fintek ekosisteminin son yıllarda ödeme sistemleri dünyasında imza attığı başarılara bakıldığında, ödemeler dünyasında yaşanması beklenen bu gelişimde mühim bir rol oynayacağını düşünüyorum. Plastik kartların tamamen tarihe karışıp karışmayacağını ise süre gösterecek. Sadece, mobil ödemelerin ve öteki yenilikçi ödeme şekillerinin gelecek yıllarda daha da yaygınlaşacağı ve plastik kartların kullanımının azalacağı kati görünüyor. Öte taraftan sanayi dikeylerine nazaran özelleştirilmiş ödeme sistemlerinin de yaygınlaşacağını düşünüyorum.
Hasan Sami BAYANSAR/ Insha Ventures Genel Müdürü
“Tüketici talepleri belirleyici olacak”
Gelecekte finansal hizmetler tüketicilere daha özelleştirilmiş, erişilebilir ve kullanıcı dostu yenilikçi çözümler sunacak. Bilhassa plastik kredi kartları ve benzeri geleneksel ödeme araçları, dijital cüzdanlar, mobil ödemeler ve sanal kartlar benzer biçimde dijital alternatiflerle yer değiştirebilir. Bu değişimin sebebi, teknolojik aşama kaydetmelerin yanı sıra tüketicilerin tercihlerindeki değişime de dayanıyor. Fintek ekosistemi, bu dönüşüm sürecinde kilit rol oynuyor. Yenilikçi fintek şirketleri, ödeme işlemleri, kredi verme, yatırım yönetimi ve sigorta benzer biçimde alanlarda süratli ve kullanıcı dostu çözümler sunarak sektörde dönüşüm yaratmayı sürdürecek. Bu süreçte bilhassa tüketicilerin talepleri ve gereksinimleri da mühim bir belirleyici olacak.
Dijitalleşmenin itici gücüyle plastik kartların ve nakit kullanımın azalma eğiliminde bulunduğunu söylemek mümkün. Sadece, bazı kullanıcılar geleneksel yöntemlere olan alışkanlıklarından dolayı mobil ödemeleri hala tercih etmeyebiliyor. Özetle, mobil bankacılık uygulamaları plastik kart ve nakit kullanımını etkileyerek dijitalleşmenin ivmesini artırıyor.
Semih MUŞABAK/ Sipay CEO’su
“Yeni nesil çözümlere ilgi artıyor”
Teknolojik aşama kaydetmelerin hız kazanmasıyla beraber, satın alan beklentileri hem işletmeler hem de bireyler tarafında mühim seviyede değişiklik gösterdi. Bilhassa Z kuşağının iş hayatına dahil olup finansal dünyaya entegre olmasıyla beraber kart kullanımına ek olarak QR kodlu ödemelerin ve linkli ödemelerin yükselişte bulunduğunu görüyoruz. Bir taraftan web penetrasyonu ve akıllı telefon kullanımı hızla artarken, öteki taraftan dijitalleşmenin hızlanmasıyla tüketici de işletme de geleneksel sistemdeki tüm ürün ve hizmetlerin yerine teknolojik ürün ve hizmetlere daha çok ilgi duymaya başladı. Kısa bir süre öncesine kadar fizyolojik mağazadan alışveriş yaparken, eğer tüketici işletmenin anlaşmalı olduğu kredi kartına haiz değilse ya nakit alışverişe yöneliyordu ya da cebindeki karta taksit icra eden bir yer arıyordu. Şu anda bundan oldukça daha ileride, tüm bankalara taksit yapabilmeliyim hatta daha çok iyi mi ödeme yöntemi sunabilirim diyen bir işletme dünyası, iyi mi daha süratli ve avantajlı ödeme yapabilirim diye düşünen bir tüketici kitlesi var. Hal böyleyken tek bir entegrasyon noktasından, çoklu bankaya taksit yapabilen bir Fizyolojik POS ya da Sanal POS’un yanı sıra bireylere de fiziki kartı üstünde taşımadan QR Kodla Ödeme benzer biçimde kolaylıklar, tek bir finansal uygulama üstünden tüm bankalara erişimi elde eden Açık Bankacılık benzer biçimde yeni nesil çözümlere ilgi giderek artıyor.
Emrah KAYA/MARS Kurucu Ortağı
“Tüm kartlar tek bir uygulamada”
Mobil uygulamalar yardımıyla artık çeşit çeşit banka kartlarını cüzdanımızda taşımamıza gerek yok. Tek bir uygulama ile tüm bankalara ilişkin kartları yönetebiliyoruz. MARS, kullanıcılara tek uygulama ve tek kartta tüm bankalardaki kart ve limitleri birleştirebilme imkanı sunuyor.
MARS ile Türkiye’de ilkleri gerçekleştiriyoruz. Yalnız MARS ile kullanıcılar tüm kartlarını tek kartta birleştirebiliyor ve kaydettikleri kartları içinde para transferi yapabiliyor, hatta tüm ATM’lerde istediği hesabından parasız para çekebiliyor. Artık IBAN ezberlemek zorunda kalmadan kullanıcılar rehberlerindeki MARSlı kişilere kolayca para gönderebiliyor. Özetle, kullanıcılarımız için her şey akıllı ve kolay olsun istiyoruz; bu sebeple tüm özelliklerimiz birbiriyle bağlantılı. Artık başka bir banka uygulaması yada kartı kullanmadan ödeme, para gönderme/çekme hepsini tek yerde sunuyoruz, şu demek oluyor ki MARS’la yaşa diyoruz.
İzzet METCAN /PayPorter Genel Müdürü
“Gelecekte finansal hizmetler daha da dijitalleşecek”
Mobil uygulamaların yaygınlaşmasıyla beraber, tüketicilerin plastik kart ve nakit kullanımı azalıyor. Mobil uygulamalar, bankacılık işlemlerini kolaylaştırıyor ve tüketicilere her yerde erişim imkanı sağlıyor. Artık tüketiciler, akıllı telefonları vesilesiyle banka hesaplarını denetim edebilir, para transferi yapabilir, satmaca ödeyebilir ve çeşitli finansal işlemleri gerçekleştirebilir. Bu durum, plastik kartların ve nakit paranın yerini dijital ödemelerin almış olduğu bir döneme doğru evrilmekte olduğumuzu gösteriyor. Tüketiciler, mobil cihazlarını ödeme aracı olarak kullanmayı tercih ediyor ve bu da plastik kart ve nakit kullanımını azaltıyor. Gelecekte finansal hizmetler daha da dijitalleşecek ve mobil cihazlar üstünden daha çok erişilebilir hale gelecek.
Ulusal ve internasyonal para transferi sağlayıcısı PayPorter olarak, dijital cüzdan uygulaması kuikpara ile, kullanıcılara birkaç adımla yurt dışına ve yurt içine para transferi, satmaca ödeme, para yatırma ve para çekme benzer biçimde işlemleri kolaylıkla gerçekleştirme imkanı sağlıyoruz. kuikpara dijital cüzdanlarına yüklenen bakiye, kullananların fizyolojik yada sanal olarak alabileceği Mastercard kartlarıyla birleştirilerek her türlü harcamada kullanılabilir.
Emre GÜZER/ Lidio Kurucu Ortak & CEO
“Süper APP’lerin yıldızı parlıyor”
Tüketiciler olarak günümüzdeki mobil uygulamaların, dijital cüzdanların yada süper app’lerin arka yüzünde finansal bilgilerimizin olduğu kullanıcı hesaplarımız bulunmakta. İçinde bulunduğumuz dijitalleşme sürecinde, mobil uygulamaların artık yalnız geleneksel bankalara değil, finansal teknoloji girişimleri ve hatta teknoloji şirketlerinin süper app’lere de ilişkin olabileceği bir döneme tanıklık ediyoruz. Mesela, finansal hesabımız, kullanıcı hesabımız ya da balance hesabımız değişmeyecek fakat ev gereksinimlerini sipariş edebileceğimiz teknoloji şirketlerinin süper app’leri, ödeme şekilleri olarak kullanılabilecek. Dolayısıyla ödemelerdeki kullanım yönteminin dijitalleşerek değiştiğini söylemek mümkün. Asya Pasifik Pazarı’ndaki benzer biçimde, ödemelerin giderek daha çok mobil cihazlar ve dijital cüzdanlar üstünden gerçekleştirilmesi planlanıyor. Fizyolojik kart kullanımının azalmasıyla, kim bilir hangi banka kartını kullandığımızı dahi hatırlamadan, pürüzsüz bir ödeme deneyimi yaşayabileceğimiz bir geleceği öngörmekteyiz. Bilhassa dijital platformlardaki abonelik hizmetlerinde, kullananların hangi kartlarını kullandıklarını hatırlamama eğilimi, bu dijitalleşme trendini güçlendiriyor.
