NASA’nın asteroit örneklerinin bulunmuş olduğu kutuyu aylardır açma çabalarının sonunda, bilim adamları nihayet ne kadar toz ve kayanın uzay aracıyla Dünya’ya geri döndüğünü ölçebildiler.
Her ne kadar ilk tahminler, Bennu asteroitinden bir fincan dolusu örnek geldiği yönünde olsa da, Empire State Binası boyundaki asteroitten toplamda 121 gram (ortalama yarım fincan) örnek toplandığı açıklandı. Bu ölçüm bugüne dek uzaydaki bir asteroitten toplanmış en büyük örnek olma hususi durumunu taşıyor ve görevin de hedefinin iki katı kadar.
Bununla beraber Japon uzay ajansı JAXA, X’te yapmış olduğu duyuruyla Bennu ve Ryugu asteroitlerinden alınan örneklerin NASA ile karşılıklı olarak takas edilmiş olduğu de duyuruldu. JAXA, Hayabusa2 uzay aracıyla 2019’da Ryugu asteroitinden örnek toplamış ve bu örnekleri 2020 senesinde Dünya’ya geri getirmeyi başarmıştı.
NASA’nın 800 milyon dolarlık OSIRIS-Rex göreviyse 2016 senesinde Florida’dan fırlatılmış, ortalama 6.5 milyar km yolculuğunun arkasından toplamış olduğu örnekleri Dünya’ya 24 Eylül 2023’de göndermişti.
OSIRIS-Rex, ABD’nin bir asteroitten örnek getirmiş olduğu ilk vazife olma hususi durumunu taşıyor. 1969 ve 1972 içinde meydana getirilen Apollo görevlerinden bu yana NASA, uzaydan herhangi bir örnek getirmemişti.
Öteki taraftan JAXA ise bu tür görevlerde liderliğini koruyor: Itokawa ve Ryugu isminde asteroitlerden örnekler getirmeyi başarmıştı. Sadece ABD’nin görevinin, Japon Hayabusa görevlerinden oldukca daha başarı göstermiş olduğu ortada.
JAXA’nın ilk örnek getirme görevi 2005 senesinde Itokawa asteroitini ziyaret etmişti, sadece uzay aracı örnek toplama aşamasında asteroitin yüzeyini çarpmıştı. Hasar alan uzay aracı hayatta kalmayı başarmış, sadece Dünya’ya bir tek 1 miligram’dan daha azca örnek getirebilmişti. İkinci görevde ise Ryugu asteroitinden toplamda 5.4 gram örnek toplanabilmişti.
Bennu asteroiti ise NASA görevi için olabildiğince karbon barındırdığı için seçilmişti. Karbonun seçilme sebebi ise yaşamın kimyasal kökeni olduğu düşünülmesi. Bununla beraber asteroitin önümüzdeki yüzyılda, oldukca düşük de olsa, Dünya’ya çarpma ihtimali bulunuyor. Asteroit hakkında daha çok data toplamak, çarpma ihtimaline karşı avantajlı olmak anlamına da geliyor.
Bilim adamları Bennu’dan gelen örneklerin bulunmuş olduğu kutuyu açma çabalarını, geçtiğimiz ekim ayının ortalarında durdurmuştu. Şu sebeple kutuyu kapalı tutan 35 vidadan iki tanesi sıkışmıştı. NASA bunun arkasından vidaları açmak için yeni araçlar üretmiş ve bu sayede kutunun kapağı açılabilmişti.
Şimdiyse Bennu’dan toplanan örnekler Dünya’nın dört bir tarafındaki bilim adamlarına dağıtılıyor. Mesela JAXA bu örneklerin yüzde 0.5’ini alacak. NASA ise örneklerin %70’ini, gelecekte yapılacak araştırmalar için Johnson Uzay Merkezi’nde saklayacak.
Elisha Sauers’ın haberini Özgür Yıldız Türkçeleştirdi.