NASA olağan dışı, alışılmadık ve dünya dışı havacılık fikirlerini teşvik etmek amacıyla başlatmış olduğu ‘Yenilikçi ve Gelişmiş Konseptler’ (NIAC) adlı programında ‘gelecekteki uzay görevlerini dönüştürebilecek ilgi çekici ve vizyoner fikirlere’ fon sağlıyor.
Mesela, uzay ajansı şu anda Ay’da Washington D.C. büyüklüğünde bir teleskop inşa etmeyi içeren bir fikri (evet, bir tek bir düşünce) finanse ediyor. Program kapsamında seçilen yenilikçi konseptler içinde Mars atmosferinde havada kalmak suretiyle tasarlanmış bir tayyare da içeriyor.
MAGGIE (Mars Aerial & Ground Intelligent Explorer’ın kısaltması) olarak adlandırılan projenin Mars’ın yüzeyinde daha ilkin benzeri görülmemiş keşifler yapması hedefleniyor. Dünya’daki uçaklardan değişik olarak, vasıta tıpkı bir helikopter şeklinde dikey olarak kalkış ve iniş yapmak suretiyle tasarlanmış.
Miami Üniversitesi CFD (Hesaplamalı Akışkanlar Dinamiği) ve Aerodinamik Laboratuarı Direktörü Gecheng Zha Mashable’a yapmış olduğu açıklamada “İstediğiniz yere iniş yapabilirsiniz” diyor.
Mars uçağı yeni bir düşünce fakat (bir Mars helikopterinin hayata geçtiğini düşünürsek) o denli da uçuk değil. NASA bu ‘Aşama I’ konsept araştırması için 13 değişik ödül sahibine bir tek 175 bin dolar ödüyor. Sadece program havacılık teknolojileri geliştirmeyi ve inovasyonu bir sonraki aşamaya taşıma fırsatını da bununla beraber getiriyor; bu da daha çok fon ve destek anlamına geliyor.
MAGGIE projesini öneren havacılık teknolojisi şirketi Coflow Jet’in başkanı ve kurucusu olan Zha, “NASA’ya tavsiye edilen her şeyin fazlaca fakat fazlaca iyi düşünülmüş olması gerekiyor. Bilimsel bir kıymeti olmalı” diyor.
NASA’nın Ingenuity helikopteri de bir NIAC mezunuydu ve başka bir gezegende motorlu, kontrollü uçuş meydana getiren ilk vasıta oldu. Dakikada 2.400 devir meydana getiren rotor kanatlarına haiz, güneş enerjisiyle çalışan bu deneysel helikopter, 25 Ocak’ta emekliye ayrılmadan önce 70’in üstünde başarı göstermiş uçuş gerçekleştirmiş oldu. Başlangıçta mühendisler helikopterin beş kez uçabileceğini umuyordu.
Zha, “Ingenuity bizlere ışık tuttu ve esin verdi” diyor.
Mars uçağının enerjisini kanatlarına yayılmış güneş panellerinden alması öngörülüyor. Zha, uçağın bir Mars helikopterinden mühim seviyede daha çok ağırlık taşıyabileceğini ve enerji için güneşe gereksinim duyulan uzak bir dünyada daha verimli olacağını düşünüyor. (Perseverance gezgini şeklinde nükleer enerjiyle çalışan bir vasıta ağır bir motor gerektiriyor. Bu da havaya yükselmeyi zorlaştırabilir).
Mars’ta herhangi bir şeyi uçurmak büyük bir savaşım gerektiriyor. Zira Dünya ile kıyaslandığında atmosferi fazlaca ince. Hacmi gezegenimizin ortalama yüzde 1’i kadar, bu da uçuş için ihtiyaç duyulan kaldırma kuvvetini oluşturmayı güçleştiriyor.
MAGGIE uçağının kanatları gezegenimizdeki geleneksel uçaklardan fazlaca daha çok kaldırma kuvveti üretecek şekilde tasarlanmış. Uçağın havalandıktan sonrasında saniyede 60 metre ya da ortalama 135 mil/saat hızla yol alması umut ediliyor. Bu uçmaya alışık olduğunuz ticari uçaklardan fazlaca daha yavaş. Sadece Mars’ta yavaş uçmak koşul. Süratli uçmak için fazlaca fazla enerji gerekiyor.
Muhteşem ince atmosferinin yanı sıra, Mars’ın uçaklar söz mevzusu olduğunda dikkate kıymet bir engeli daha var. Pist yok. Astronotların da bir havaalanı oluşturmak için arazi ve kayaları temizleyecek ne zamanı ne de imkânı olacak. Kısaca vasıta pist olmadan kalkış ve iniş yapmak zorunda.
MAGGIE projesinin can alıcı kısmı kısmı kanatçıklarda gizli saklı; kanat flapları 90 aşama aşağı çevrildiğinde pervanelerden gelen hava akımı kaldırma kuvveti yaratıyor. Zha, “Bu da uçağı dikey olarak yukarı kaldırıyor” diye açıklıyor.
Kim bilir bigün MAGGIE adlı bu tayyare Mars yüzeyini 1.000 metreden robotik olarak inceleyebilir ve garip bölgelere inip örnekler alabilir. Projede uçağın ortalama 7,85 metre kanat açıklığı ile tasarlanması öngörülüyor. Kompakt bir tayyare olacağı için büyük bir roketin içine sığabilir. Bir zamanlar suların gürül gürül aktığı ve ilkel yaşama ev sahipliği yapma ihtimali olan Kızıl Gezegen’in daha ilkin benzeri görülmemiş bir halde incelenmesini sağlayabilir.
Uçaklar bu yüzyılın ilerleyen dönemlerinde ve sonrasında Mars yolculuklarında lüzumlu bir hâle gelebilir. Zha, “Biz hareket etme imkânı sunuyoruz, orada yol yok” diyor. Evet, sonuçta şehirlerarası otoyol sistemi olmayan bir gezegenden bahsediyoruz ve ulaşım birazcık zor olacak şeklinde görünüyor.
Mark Kaufman, Mashable’da bilim editörü.
