Sultan Abdülaziz, V. Murad ve Sultan II. Abdülhamid dönemlerinde ismi öne çıkmış devlet adamlarındandır. Rusçuklu Hacı Eşref Efendi’nin oğlu olarak 1822 yılında İstanbul’da doğmuştur. Zekası ve çalışkanlığı sayesinde kısa
zamanda çeşitli memuriyetlere getirilmiş ve nihayet Sultan Abdülaziz’in sadrazamı olmuştur.
Tam bir İngiliz hayranı olarak yetişen ve Osmanlı devlet düzenini batılıların istediği bir şekle dönüştürmek için mücadele veren Mithat Paşa, meşrutî bir idare için kendisine engel gördüğü Sultan Abdülaziz’in tahttan indirilip şehid edilmesi olayına karışmış, V Murad’ın da istediği adam olmadığını görünce II. Abdülhamid ile anlaşıp onun padişah olmasını sağlamıştır.
Böylece Kanuni Esâsî’yi ilan ederek I. Meşrutiyet dönemini başlatan Mithat Paşa’nın şahsi emel ve ihtiraslarına bir sınır çizilemediği anlaşılmıştır.
O, “Âl-i Osman” yerine “Âl-i Mithat” hanedanlığını bile isteyecek kadar cüretkar davranan, memleketi 93 Harbi denilen büyük bir felakete sürükleyen; başarılı bir memur olmakla beraber siyasî dehaya sahip bulunmayan kültür ve bilgisi zayıf bir adamdır.
II. Abdülhamid’in, amcası Abdülaziz’in katillerini açığa çıkartmak için kurdurduğu Yıldız Mahkemesi’nde yargılanan
Mithat Paşa, mahkemece suçlu görülerek hakkında idam kararı verilmiştir. Sultan II. Abdülhamid bu kararı müebbet hapse çevirdiktan sonra mahkumlar Taif Kalesi’ne hapsedilmişlerdir. Burada, ingilizler tarafından kaçırılarak, devletin başına yeni gaileler açılmak istenmesi üzerine zindanda görevli iki zabit, bir çavuş ve altı nefer tarafından içerden kilitlediği kapı kırılmak suretiyle Mithat Paşa tutulmuş ve Edirneli İsmail isimli bir nefer tarafından boğazı
sıkılmak suretiyle elle boğulmuştur. Bu sırada Mitpat Paşa’nın kendisini öldürmek için gelenlere fazla bir mukavemet göstermediği nakledilmiştir.
1884 yılının 6-7 Mayıs tarihinde cereyan eden bu hadiseden sonra Mithat Paşa’nın cenazesi zindan civarındaki eski bir kabristana defnedilmiştir. Cumhuriyet döneminde resmî tarihçiler tarafından “hürriyet şehidi” olarak kabul edilip yüceltilen Mithat Paşa’nın kemikleri, 1951 yılında Taiften İstanbul’a nakledilerek Hürriyet-i Ebediye tepesinde yaptırılan anıt mezara konmuştur.
