Google’ın suni zekâ aracı Gemini’ı fazla ‘woke’ şu demek oluyor ki duyarcı olduğu yönündeki eleştiriler üstüne erişime kapatmasının üstünden daha birkaç hafta geçmişken bu kez Meta’nın suni zekâsı ırkçılıkla suçlanıyor.
Feysbuk, Instagram ve WhatsApp’ın tepe şirketi Meta’nın çatısı altında geliştirilen suni zekâ yazılımı, yazılı komutları birkaç saniye içinde inanılmaz gerçekçi görsellere dönüştürmesiyle biliniyor.
Sadece toplumsal medya kullanıcıları Meta suni zekâsının değişik ırklardan bireylerin oluşturduğu çift görsellerini oluşturamadığını öne sürüyor. Meta CEO’su Mark Zuckerberg’ün eşi Priscilla Chan’in Asyalı olduğuna dikkat çeken kullanıcılar buradaki ironik durumun da altını çiziyor.
Bir kullanıcı değişik ırklara mensup bireylerden oluşan çift görselleri yaratamayan suni zekâyı “ırkçı mühendislerin elinden çıkmış ırkçı yazılım” olarak nitelendirdi.
Suni zekâ beyaz adam ve Asyalı hanımdan oluşan bir çifti hayal edemiyor mu?
Teknoloji sitesi The Verge‘ün muhabirlerinden Mia Satto “Asyalı adam ve Avrupalı arkadaşı”, “Asyalı adam ve beyaz eşi” şeklinde komutlar kullanarak bir takım tecrübe etme yapmış oldu. Satto, Meta’nın suni zekâsının onlarca denemenin bir tek birinde beyaz bir erkekten ve Asyalı bir hanımdan oluşan bir çift görseli üretebildiğini, öteki denemelerdeki görsellerde hem hanımefendilerin hem adamların Asyalı görünümünde bulunduğunu belirtti.
Komutları “Asyalı adam ve Avrupalı arkadaşı” şeklinde platonik ilişkileri yansıtacak şekilde değiştirmesinin de bir fark yaratmadığını belirten Satto, “Görsel üreticinin beyaz insanlarla yan yana duran Asyalı kişileri tasarım edemiyor olması korkulu. Bir kez daha yaratıcı suni zekâ, yaratıcılığı özgür bırakmaktansa toplumun aptalca dürtülerinin resmîleştirilmesine sıkıştırıyor” ifadelerini kullandı.
Satto, Meta’yı ırkçı bir suni zekâ üretmekle suçlamadığını, sadece suni zekânın önyargıları yansıttığını ve basmakalıp görüşlere yaslandığını altını çizdi.
Meta CEO’sunun eşi Çinli göçmenlerin kızı
Sadece toplumsal medya kullanıcıları bu durumu Satto kadar yumuşak yorumlamadı. X üstünde bir kullanıcı, “Suni zekânın berbatlığının bir çok süre göz ardı edilen bir unsuruna dikkat çektiğiniz için teşekkürler: Suni zekâ inanılmaz ırkçı” derken bir diğeri “Epey ırkçıymış bu Meta haha” ifadelerini kullandı.
Bazı kullanıcılar ise CEO Zuckerberg’ün eşinin Asyalı oluşuna dikkat çekti. Bilinmiş olduğu suretiyle, ABD’ye Çin’den göçmüş bir ailenin kızı olan Chan ile Zuckerberg, Harvard Üniversitesi’nde tanışmış ve 2012 senesinde evliliğe ilk adımını atmıştı. Bazı kullanıcılar X’te Chan ve Zuckerberg’ün fotoğraflarını paylaşarak “Nihayet suni zekâya istediğim fotoğrafları ürettirdim” diye espriler yapmış oldu.
Kültür ve yaş mevzusunda da önyargılı
Satto, suni zekânın basmakalıp görüşlere yaslandığını da belirtti. Mesela suni zekânın Cenup Asyalı hanım görseli isteyen komutlar sonucunda ürettiği görsellerde bu şekilde bir talep olmasa da bindi’ler, sari’ler şeklinde kültürel unsurlar yer aldı. Suni zekâ neredeyse her seferinde görsellere “kültürel açıdan spesifik giysiler” ekledi.
Satto ek olarak suni zekânın Asyalı erkekleri yaşlı Asyalı hanımefendileri ise genç gösterdiğini belirtti.
Suni zekânın bir Asyalıyla bir beyazı beraber çizdiği tek görselde adam gözle görülür düzeyde daha yaşlıyken Asyalı hanım da oldukça genç ve beyaz tenliydi.
Mesele komutlarda mı yazılımda mı?
Satto’nun The Verge’de piyasaya sürülen yazısının altındaki yorumlarda bir kullanıcı Meta suni zekâsıyla üretilmiş ve değişik ırklara mensup bireylerden oluşan birçok çift görseli paylaştı.
Yorumda, “Asya kökenli olduğu açık bir insan ile Avrupa kökenli olduğu açık bir bayanı yan yana gösteren bir görsel oluşturmam 30 saniyemi aldı” dedi. Görsellerin üstündeki filigranlar Meta’nın suni zekâsı tarafınca üretildiklerini doğrularken kullanıcı, “Bu sistemler hakkaten fazlaca aptal. İstediğiniz şeyi almak için onlara belli şekilde komutlar vermelisiniz” dedi sadece hangi komutları verdiğini ya da görselleri kaç denemede oluşturduğunu açıklamadı.
Öte taraftan kullanıcının paylaşmış olduğu dört görselden bir tek ikisinin beyaz bir bayan ile Asyalı bir erkeği bir arada bulundurması da dikkat çekti.
Asyalı Naziler, Siyahi Vikingler…
Meta, suni zekâsının ürettiği görseller sebebiyle ırkçılıkla suçlanan ilk şirket değil. Şubat ayında Google, beyaz insan görselleri üretmediği sebebi öne sürülerek Gemini suni zekâ aracını erişime kapatmak mecburiyetinde bırakılmıştı.
O dönemde komutta ırkla ilgili detay verilmediği durumlarda suni zekânın 1940 Almanya’sında Asyalı Naziler, Siyahi Vikingler ve hanım Orta Çağ şövalyeleri içeren görseller oluşturması münakaşa yaratmıştı.
Google’dan meydana getirilen açıklamada, “Gemini’ın suni zekâlı görsel üreticisi fazlaca geniş yelpazede insan görselleri üretiyor. Bu çoğu zaman iyi bir şey şundan dolayı dünyanın dört bir yanında insanoğlu bu aracı kullanıyor. Fakat burada hedefi tutturamıyor” ifadeleri kullanıldı.
Daily Mail‘in haberinden Sevin Turan derledi.