MASFED’ten otomotiv için “topyekûn” önlem çağrısı

Motorlu Vasıta Satıcıları Federasyonu (MASFED) Genel Başkanı Aydın Erkoç, son dönemde artan Çin ve Avrupa ülkeleri menşeli otomobillere yönelişin, ülke ekonomisi açısından cari açık başta sakıncalarına işaretle, Türkiye’de üretilen otomobiller lehine ve ikinci el piyasayı gözeten “topyekûn” önlemler alınması çağrısında bulunmuş oldu.

MASFED Genel Başkanı Erkoç, “Tüm dünyada olduğu benzer biçimde bizde yaşanmış olan ekonomik sıkıntılar bazı tedbirleri de mecburi kılıyor. Topyekûn ülkece bazı tedbirleri almak gerek” dedi. Türkiye’de üretilen otomobiller için bazı teşvik ve destek sunar sağlanması talebinden bulunan Erkoç, “Burada ikinci el sektörü büyük ehemmiyet taşıyor. Yeni bir siyaset izlenebilir. Sıfır otomobil yerine azca kullanılmış ikinci el tercih edilebilir. Mesela 80 bin kilometredeki aracı sıfırla değişiklik yapmak yerine 30 bin kilometre daha azca kullanılmış araçla değiştirilebilir” önerisinde bulunmuş oldu.

2023’te piyasanın seyri

Ayrıca otomotiv piyasasında 2023’ün profili istatistiklere yansıdı. Alıcı ilgisinin sıfır araca yönelmesi bu alanda canlılığı artırırken, bu yıl piyasaya girecek ithal elektrikli otomobillerin beklenmesinin de etkisiyle ikinci elde devirler hız kesti.

Sıfır otomotiv piyasasında canlılık – ikinci el piyasada kan kaybı şeklindeki trend, aralık ayında daha da netleşti ve 2023’e damgasını vurdu. Sıfır vasıta satışlarında canlanma artarken, ikinci elde düşüşler son aylarda kronik hale geldi. Sıfır vasıta piyasası yılı görece yüksek artışla kaparken, sayıca en fazla işlemin olduğu ikinci elde ise senelik artış oldukça düşük kaldı.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıklamış olduğu motorlu taşıt piyasalarına ilişkin aralık ayı verilerine nazaran, sıfır vasıta satışlarını gösteren trafiğe kaydı meydana getirilen otomobil sayısı aralıkta geçen senenin aynı ayına nazaran yüzde 59,6 artışla 90 bin 181 tane ve minibüs, otobüs, kamyon, kamyonet, motosiklet, traktör benzer biçimde öteki türlerle beraber yeni trafiğe çıkan toplam taşıt sayısı yüzde 45,3 artışla 199 bin 259 tane olarak gerçekleşti. Senenin tümünde satılan ve trafiğe kaydedilen toplam sıfır vasıta sayısı önceki yıla nazaran yüzde 80,3 artışla 2 milyon 290 bin 280 adede ulaştı. Bunun 945 bin 768’ini, önceki yıla nazaran sayıları yüzde 67 artan otomobiller oluşturdu. Ocak-aralık döneminde 5 bin 185’i otomobil olmak suretiyle toplam 31 bin 721 taşıt ise kaydı silinerek trafikten çekildi. Böylece 2023’ün tamamında trafikteki toplam vasıta sayısı net olarak 2 milyon 258 bin 559 tane arttı.

2’nci elde senenin en fena ayı

İkinci el taşıt piyasasında ise aralık senenin en fena ayı oldu. Noter devriyle meydana getirilen satışlar önceki senenin aynı ayına nazaran otomobillerde yüzde 27,9, toplamda yüzde 24,2 düştü. Aylık bazda ikinci elde 551 bin 244 otomobilin devri yapılırken, satılan toplam vasıta sayısı da 838 bin 871 tane oldu. İkinci el otomobil satışlarında kesintisiz düşüş süreci aralık ile beraber dört aya ulaştı. 2023’ün tamamında ikinci el taşıt piyasasında noterler kanalıyla devirler, 6 milyon 964 bin 700’ü otomobillerde olmak suretiyle toplam 10 milyon 551 in 762 tane düzeyinde gerçekleşti. İkinci elde devir sayısındaki 2022’ye nazaran senelik artış da otomobilde yüzde 8,9, toplamda yüzde 10,3 ile düşük kaldı.

Kan kaybının sebebi?

Önceki dönemde sıfır araçlardaki arz problemi yüzünden 2023’ün ocak ayına kadar yüksek canlılık görülen, sadece izleyen dönemde satışların hız kestiği ikinci el piyasada son aylarda ise satışların eksiye geçmesi ve düşüşün kronik hale gelmesinde, sıfır vasıta arzının artması ve ilginin bilhassa piyasaya giren elektrikli araçlara kaymasının tesiri bulunuyor. Bir çok alıcının mevcut aracını satarak sıfır vasıta alımına yönelmesi, ikinci elde arzı büyütürken, talebin sıfıra kayması ikinci el piyasayı daralttı.

“Topyekûn önlem alınmalı”

MASFED Genel Başkanı Aydın Erkoç, taşıt kredisi vadelerinin kısalığı-faizlerinin yüksekliği, döviz kuru belirsizliği benzer biçimde durumların genel olarak otomotiv piyasasını etkileyen genel faktörlerin başlangıcında geldiğini belirtirken, devam eden bölgesel savaşlar ve küresel istikrarsızlık süreçlerinin de 2024’te de sektörü negatif etkilemeye devam edeceğini kaydetti.

Erkoç, “Dünyada olduğu benzer biçimde bizde de yaşanmış olan ekonomik sıkıntılar bazı tedbirleri de mecburi kılıyor. Devam eden savaşlar, Filistin savaşının değişik bir yere evriliyor oluşu benzer biçimde nedenler de sektörü etkilemeye devam edecek. Topyekûn ülkece bazı tedbirleri almak gerek” dedi.

Çin’den gelen elektrikli otomobillere de değinen Erkoç, “Önümüzdeki dönem Çin ve Avrupa vasıta savaşı olacak benzer biçimde görünüyor. Çin’den gelen araçlara bazı katı kurallar uygulanıyor sadece Avrupa’dan gelen araçlar da ithal, dolayısıyla haksız rekabet de olmamalı. Türkiye’de üretilen araçlar için bazı teşvik ve destek sunar sağlanabilir, bazı teşvikler de yararlı olabilir; ÖTV indirimi benzer biçimde” diye konuştu.

Sıfır yerine düşük km 2’nci el önerisi

Erkoç, ikinci el taşıt piyasasının sektör açısından önemine de işaret ederek, şunları kaydetti:

“Burada ikinci el taşıt sektörü büyük ehemmiyet taşıyor. Yeni bir siyaset izlenebilir. Sıfır otomobil yerine azca kullanılmış ikinci el tercih edilebilir. Mesela 80 bin kilometredeki aracı sıfırla değişiklik yapmak yerine 30 bin kilometre daha azca kullanılmış araçla değiştirilebilir. Bu mevzuda bazı teşvikler de yararlı olabilir. Ek olarak Tecim Bakanlığımızın başlatmış olduğu uygulama sıkı kontrollerle devam etmeli, al-satçı tabir ettiğimiz merdiven altı vergi vermeyen, fiyatların da yükselmesine yol açan kayıt dışı kişiler takip edilerek cezalar da devam etmeli. Vergisini veren istihdam elde eden meslek erbapları da bu haksız rekabete maruz kalmamalı.”

2023’te Vasıta Satışlarında 2022’ye nazaran Değişiklik (%)