Bilinmiş olduğu şeklinde iklim değişim en başta yaşam alanları giderek değişen kutup ayılarını etkiliyor. Sadece şimdi onlar için ölümcül başka bir sorun daha ortaya çıktı.
Halk arasındaki adıyla “kuş gribi” ya da H5N1 influenza virüsü, bugüne kadarki kayıtlarda olduğundan daha çok türü etkilemiş durumda. Bu türler içinde tilkiler, su samurları, vizonlar, denizaslanları ve foklar şeklinde memeliler de yer ediniyor. Sadece görünüşe bakılırsa bu listeye artık kutup ayılarını da eklememiz gerekecek. Bundan dolayı Şimal Alaska’da doğrulanan bir vakaya bakılırsa hastalık bir kutup ayısının canını aldı.
Niçin bu kadar oldukca tür etkileniyor?
Bu probleminin rahat bir cevabı var: Grip virüsü oldukca iyi uyum sağlayabilen bir virüs.
Ek olarak nispeten rahat genetik kodları, canlı organizmalarda olduğu şeklinde rastgele değişmekle kalmıyor ve çeşitlenme adında olan bir yolla da değişiyor. Bu sayede aynı konak hücreye bulaşan birbirine “akraba” olan virüsler, yeni genomlar üretmek için genetik materyal alışverişinde bulunurlar. Böylece virüsün uyarlama kabiliyeti de giderek artar.
Görünüşe bakılırsa çeşitli kuş türlerinin virüsten etkilenmesi ve bazı popülasyonlarda yıkıcı tesir yaratmasının da sebebi bu.
Popülasyonlar içinde virüsün yayılmasının, yaşanmış olan büyük sayıda kayıpla ilgili olduğu düşünülüyor. Sadece mevzu kuşlarda bulunan influenza virüslerinin memelilere uyum sağlaması için oldukca spesifik genetik değişikliklerin yaşanması gerekiyor. Bu değişikliklere hemen hemen günümüzdeki H5N1 virüsünde rastlanmış değil. Sadece memeli türlerindeki bireylerin arasındaki virüs bulaşması ve virüslü hayvanların yenmesiyle de hastalığın aktarılmış olması ihtimaller içinde.
Eğer H5N1 bulaşan memelilere bakarsak, birçoğunun etçil ve leşçil bulunduğunu görüyoruz. Bazı deniz kuşu türleri, H5N1 sebebiyle büyük kayıplar verdi. Ölen hayvanlardan bir fokun ya da kutup ayısının beslendiğini düşünürsek, kutup bölgesinde virüsün kolayca yayılabileceğini de görmek mümkün oluyor.
H5N1 virüsünün deniz kuşlarında büyük çapta ölümler yarattığı biliniyor. Memelilere uyum elde etmiş bir H5N1’in ise kutup ayıları ve haliyle hepimiz için de büyük bir risk taşıyacağı ortada.
Science Alert‘in haberini Özgür Yıldız Türkçeleştirdi.