Kuluçka merkezleri şehir merkezine iniyor

PARA ANKARA/ HÜLYA GENÇ SERTKAYA Genç ve yeni işletmeleri desteklemede mühim bir yeri olan kuluçka merkezleri artık teknoparklar haricinde da kurulabiliyor. Mevcut kampüslerin haricinde, kent merkezlerinde daha erişilebilir noktalara kurulabilecek bölge dışı kuluçka merkezleri, “en zor ve en kırılgan sürecini yaşayan” erken aşama girişimcileri bekliyor. Teknoparklarda bulunan mevcut kuluçka merkezlerinin yüzde 100 doluluk sebebiyle girişimci taleplerini karşılamada güçlük çekmesinin, yeni kuluçka merkezlerine ilgiyi artıracağı ifade ediliyor. Hatırlanacağı suretiyle kuluçka merkezlerinin teknopark haricinde açılmasına yönelik yönetmelik değişikliği 10 Şubat 2022’de Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmişti. Yasal altyapının tamamlanmasının peşinden bölge dışı kuluçka merkezlerinin sayısı şimdiden dört oldu bile. Bölge dışı kuluçka merkezi yatırımını gündemlerine alan teknoparklar bulunurken, yeni kuluçka merkezlerinin kurulması da yakın. Mesela, oyun, dijital sanat, simülasyon, artırılmış gerçeklik, VR ve mobil uygulama tematik alanlarına haiz ilk uydu kuluçka merkezi Cube Beyoğlu’nu 2023 Nisan’da faaliyete alan Teknopark İstanbul, finansal teknolojiler alanında girişim ve projelerin hayata geçmesinde mühim rol oynayacak ikinci uydu kuluçka merkezi Cube Ümraniye’yi açmaya hazırlanıyor. Teknopark İstanbul Genel Müdürü Bilal Topçu, Teknopark İstanbul olarak merkez kampüslerinde yer edinen kuluçka merkezinin oluşturduğu ekosisteme katkı sağlayacak ve tamamlayacak şekilde uydu kuluçka merkezi sayısını bu yıl içinde dörde çıkarmayı hedeflediklerinin altını çiziyor. Uydu kuluçka merkezlerinin değişik tematik alanlara odaklanarak, girişimcilerin gereksinimlerine yönelik destek sunacağını dile getiren Topçu, bir uydu kuluçka merkezinin eğitim teknolojileri alanında odaklanırken, ötekinin sıhhat yada enerji alanına odaklanabileceğini vurguluyor. Bu tematik alanların, sektörlerin gereksinimleri, bölgedeki potansiyel ve öncelikler doğrultusunda belirlendiğini belirten Topçu, 2023 senesinde tamamlamayı planladıkları dört uydu kuluçka merkezinin, Teknopark İstanbul’un genişleyen ve çeşitlenen kuluçka ekosistemine kıymet katacak ve değişik sektörlerdeki girişimcilere hususi destek imkânı sunacağını kaydediyor.

AYNI DESTEKLERDEN YARARLANIYOR

Ar-Ge, teknolojik yenilik, yazılım ve tasarım faaliyetlerinde bulunan gerçek ya da tüzel kişiliğe haiz, 0-3 yaş arası, 10’dan azca mensubu olan erken aşama girişimcileri bölge dışı kuluçka merkezlerinde yer alabiliyor. Bölge dışı kuluçka merkezleri, bölge içindeki kuluçka merkezlerindeki girişimcilere sağlanan tüm desteklerden ve hizmetlerden yararlanabiliyor. Kuluçka merkezlerindeki girişimciler, ofis hizmetleri, ekipman desteği, yönetim desteği, mali kaynaklara erişim, tehlikeli sonuç iş ve destek hizmetleri alabiliyor. 4691 sayılı Kanun kapsamında yüzde 100 gelir ve kurumlar vergisi istisnası, personel ücretleri vergi muafiyeti, SGK primi işveren hissesinde yüzde 50 indirim, gümrük vergisi ve harç istisnası şeklinde vergisel avantajlardan faydalanabiliyor.

TÜRKİYE’NİN İLK BÖLGE DIŞI KULUÇKA MERKEZİ

Ankara Teknoloji Köprüsü Kuluçka Merkezi; 4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu çerçevesinde Endüstri ve Teknoloji Bakanlığı tarafınca duyuru edilmiş olan Türkiye’nin ilk “bölge dışı kuluçka merkezi”. Ankara Büyükşehir Belediyesi, Bilkent Üniversitesi ve Bilkent CYBERPARK iş birliği ile hayata geçirilen Ankara Teknoloji Köprüsü’nde; yenilikçi, teknoloji tabanlı fikri ve ürünü olan girişimci firmaların gelişimi ve desteklenmesi sağlanıyor. Kuluçka merkezi, lokasyon olarak Ankara’nın göbeğinde, Dikmen Vadisi’nde ortalama 5 bin metrekarelik bir alana haiz. Ankara Teknoloji Köprüsü’nde; akıllı kent teknolojileri, dijital kültür endüstrileri, siber güvenlik, suni zekâ, blockchain, metaverse, oyun, finansal teknolojiler” şeklinde güncel ve süratli ekonomik değere dönüşecek iş fikirlerine öncelik veriliyor. Bilkent CYBERPARK Genel Müdürü Faruk İnaltekin’in verdiği bilgiye bakılırsa Kuluçka Merkezi’nde ilgili mevzuat gereği 0-3 yaş aralığında ve 10’dan azca personele haiz firmalar ve hemen hemen yalnız düşünce aşamasında olan girişimci adayları yer ediniyor. Bilkent CYBERPARK internet sayfası üstünden müracaat icra eden kuluçka firmaların/girişimcilerin projeleri değerlendirilerek Ankara Teknoloji Köprüsü Kuluçka Merkezi’nde yer alması uygun ise ve taleplerine uygun alan olması durumunda faaliyetlerine başlayabiliyor.

71 KULUÇKA FİRMASI FAALİYET GÖSTERİYOR

Bilkent CYBERPARK’ın, Bilkent Üniversitesi Teknoloji Geçirme Ofisi ve ekosistem paydaşları ile çeşitli iş birlikleri yürüttüğünü vurgulayan İnaltekin, bu iş birlikleri çerçevesinde, bünyesinde yer edinen girişimcilere açık çağrılar, Ar-Ge fonları hakkında bilgilendirme günü, webinar vb. etkinlikler düzenleyen; fikri sınai iyelik haklarının korunması kapsamında başta Teknoloji Geçirme Ofisleri (TTO) olmak suretiyle çeşitli patent ofisleri ile iş birlikleri yürüten bir teknopark bulunduğunu altını çizdi. Bünyesinde yer edinen firmaları Ar-Ge faaliyetlerine teşvik etmek ve geliştirdikleri teknolojileri koruma altına almasını destekleme adına çeşitli mikro finansman desteği sağladıklarını söyleyen İnaltekin, “4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu ile kurulan, faaliyette bulunan firmalara sağlanan çeşitli teşvik, muafiyet ve istisnalar tanınan Kuluçka Merkezi’mizde yer edinen girişimcilerimiz, kurumlar vergisi teşviki, gelir vergisi teşvikleri, katma kıymet vergisi teşvikleri, ithalat teşviki ve istidam desteği şeklinde teşviklerden Ar-Ge yaptıkları sürece yararlanabiliyor” dedi.

Bilkent CYBERPARK’ta mevcut kuluçka merkezi ve yeni oluşturulan bölge dışı kuluçka merkezleri olan Ankara Teknoloji Köprüsü ile beraber toplam 71 kuluçka şirketi bulunduğunu belirten İnaltekin, şunları söylemiş oldu:

“Bu firmalarda toplam 229 personel faaliyetlerine devam ediyor. Bilkent CYBERPARK bünyesinde yürütülmekte olan BİGG ve CyberCulture şeklinde programları ile şimdiye kadar 200’e yakın şirket kuruluşu gerçekleşti. Bunların bir kısmı halen Kuluçka Merkezimizde yer alırken büyük bir kısmı büyüyerek kuluçka merkezinden ayrıldı ve faaliyetlerine devam etmekte.”

GIDA EKOSİSTEM GİRİŞİMCİSİNE KULUÇKA MERKEZİ

Bölge alanı haricinde oluşturulan ilk kuluçka merkezlerinden bir diğeri de TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi’nin (MAM) “Besin İnovasyon Merkezi” adıyla geçen yıl kurduğu Marmara Teknopark TÜGİP Kuluçka Merkezi. TÜBİTAK MAM’dan edinilen bilgiye bakılırsa Besin İnovasyon Merkezi, dokuz ayrı pilot ölçekli işleme hattı, pilot üretimlerin ve araştırma laboratuvarları ile ileri besin güvenliği analizlerinin yapılabildiği bir merkez. Besin alanında potansiyel girişimcilere sağlayabileceği katkıları göz önüne alarak girişimcilerin altyapı gereksinimlerini karşılayabilen bir yapı üstüne besin temalı bir kuluçka merkezi kurularak, besin projeleri için odak merkezi oluşturulmak istendi. Besin İnovasyon Merkezi, TÜBİTAK Yerleşkesi sınırları içinde yer almasından dolayı bölge dışı kuluçka merkezi olarak kurgulandı.

Şunu da aktaralım; faaliyetlerine 2015’te başlamış olan Marmara Teknokent Kuluçka Merkezi, bu yıl itibarıyla IDEA incubation markası altında yeni bir yüzle faaliyetlerine devam ediyor. 2015’te beş firmayla faaliyetine başlamış olan merkezde mevcut şirket sayısı 39 olup, söz mevzusu şirketlerde toplamda 75 şahıs istihdam ediliyor.

PATENT BAŞVURU DESTEĞİ SUNUYOR

2022 yılı Ekim ayı itibarıyla oluşturulan TÜGİP Besin Temalı Kuluçka Merkezi içinde ofis, konuşma salonları, kafeterya ve ortak alanları barından 2 bin 840 metrekarelik bir alana haiz. Besin temalı projelere ev sahipliği icra eden merkez, 25 şirket kapasiteli olup bünyesinde hemen hemen üç şirket bulunuyor.

TÜGİP Besin Temalı Kuluçka Merkezi, tematik alanda olduğundan yalnız besin alanında Ar-Ge projesi yürüten ve üç yaşını geçmemiş olan start-up’lar yer alabiliyor. Adaylar, Marmara Teknokent yada IDEA incubation web sitelerinde yer edinen müracaat formunu doldurarak başvuruda bulunabiliyor. Hakemler tarafınca onaylanan projeler kuluçka merkezinde yer alabiliyor. Kuluçka merkezinde ulusal ve internasyonal Ar-Ge fonları noktasında uzman danışmanlar yer ediniyor, firmalara bu mevzuda lüzumlu tüm data ve yönlendirmeleri sağlıyor. Fikri sınai iyelik hakları kapsamında da bünyesinde patent vekili bulunuyor ve kuluçka firmaları parasız bir halde danışmanlık hizmeti alabiliyor. Ek olarak kuluçka firmalarına patent müracaat desteği sunuyor.

25 FİRMAYA EV SAHİPLİĞİ YAPACAK

Ostim Teknopark, bölge dışı kuluçka merkezi kuran teknoloji geliştirme bölgelerinden biri. Ostim Teknopark’ın OFİM Bölge Dışı Kuluçka Merkezi 22 Kasım 2022’de duyuru edilirken, altyapı ve üstyapı emek harcamaları ise 15 Mayıs 2023 itibarıyla tamamlanarak faaliyete geçti. OSTİM Teknopark Genel Müdürü Dr. Derya Çağlar, OFİM Bölge Dışı Kuluçka Merkezi’nde aynı ofiste birlikte çalışacak birden fazla firmanın da bulunacağını öngördüklerini ifade ederek, ortalama 25 kuluçka şirketi ile yüzde 100 doluluğa kısa zamanda ulaşılacağını düşündüklerini kaydetti. Çağlar, ek olarak merkezde değişik etkinlik alanlarında Ar-Ge, yazılım ve tasarım geliştiren firmaların 100’e yakın personel istihdam edebileceğini kaydetti.

Ostim Teknopark’ın halihazırda bulunan Turuncu Kuluçka Merkezi ve Inno:14 Hızlandırma Merkezi’nde yer edinen kuluçka firmalarına ticarileşme, ölçeklenme ve network mevzularında yetkinliklerini ve yayınlarını genişletmeyi ve artırmayı hedef alarak çalışmalarına devam ettiğini dile getiren Çağlar, bu merkezlerde yüzde 100 doluluğun sağlandığını altını çizdi.

Çağlar’ın verdiği bilgiye bakılırsa; OFİM Bölge Dışı Kuluçka Merkezi bin 90 metrekare kullanım alanı ile hizmet veriyor. 17 bağımsız ofis alanı, toplantı odası, teras alanı, ortak alanlar, mutfak ve metro web hizmetleri şeklinde çeşitli olanaklarla kuluçka firmalarına Ar-Ge, yazılım ve tasarım kuluçka firmalarının gereksinim duyduğu konforu ve kaliteyi sunarak sıhhatli bir emek harcama ortamı sunuyor. OFİM Kuluçka Merkezi’nde sektör önceliklendirme yapılmayacağını vurgulayan Çağlar, ağırlıklı etkinlik alanının yazılım olmasının beklendiğini kaydetti.

“150’DEN FAZLA GİRİŞİMCİYİ, AR-GE FİRMASI OLARAK MEZUN ETTİK”

Bilal TOPÇU / Teknopark İstanbul Bölge Müdürü

Kuluçka merkezlerimiz, girişimcilerin işletme kurma ve büyütme süreçlerine destek olmak suretiyle tasarlandı. Genel olarak teknoloji ve inovasyon odaklı yazılım, bilişim teknolojileri, biyoteknoloji, sıhhat teknolojileri, enerji ve müdafa şeklinde sektörlerde etkinlik gösteren girişimcileri destekliyoruz. Sadece kuluçka merkezlerimizdeki etkinlik alanları her bir merkezin hedefleri ve bölgedeki kuvvetli sektörler doğrultusunda şekilleniyor. İş modelini belirlemiş, prototip yada MVP (Minimum Viable Product) geliştirmiş erken aşama girişimciler, kent içi ve bölge dışı uydu kuluçka merkezlerimize başvurabilirler. Bu girişimciler, işlerini büyütmek, pazarlama stratejilerini geliştirmek, yatırım bulmak yada daha çok teknik destek almak şeklinde gereksinimlerine yönelik kaynaklara erişim sağlayabilirler. Ek olarak iş modelini kanıtlamış, alan kişi tabanını oluşturmuş ve gelir elde etmeye başlamış girişimciler kuluçka merkezlerimize başvurabilir. Bu aşamadaki girişimciler, gelişme stratejilerini geliştirmek, işlerini ölçeklendirmek, pazarlara giriş yapmak yada internasyonal bağlantılar oluşturmak şeklinde hedeflerine yönelik desteklerden faydalanabilir. Kuluçka merkezimiz ve uydu kuluçka merkezlerimiz, girişimcilerin Ar-Ge projelerini finanse etmeleri için çeşitli ulusal ve internasyonal fonlara erişim imkânı sunuyor. Kuluçka merkezi bünyesindeki uzmanlar, fonlara başvuruda bulunmaları, proje hazırlamaları ve fonları etkin bir halde kullanmaları mevzusunda girişimcilere danışmanlık hizmeti veriyor. Ek olarak fikri iyelik mevzularında rehberlik yapıyor ve girişimcilerin fikri mülkiyetlerini korumaları için destek sağlıyoruz. Girişimcileri vergisel ve mali teşviklerden yararlanmaları mevzusunda bilgilendiriyor ve yönlendiriyoruz. Teknopark İstanbul’un bir parçası olarak 2016’da faaliyete geçen Cube Incubation kuluçka merkezimiz bugüne dek 150’den fazla girişimci fikri ve şirketi bir sonraki seviyeye taşıyarak Ar-Ge şirketi olarak mezun etti.

“ERKEN AŞAMA GİRİŞİMCİLERE YATIRIM DESTEKLERİ VERİLECEK”

Dr. Derya ÇAĞLAR / Ostim Teknopark Genel Müdürü

Ostim Teknopark olarak fiziki etkinlik alanlarımızda yer edinen firmalarımıza verdiğimiz destekleri bütünsel bir bakış açısıyla sağlamaya çalışıyoruz. Merkezlerimizde yer edinen kuluçka firmalarına ulusal ve internasyonal Ar-Ge fonlarından yararlanmaları için tertipli olarak destek mekanizmalarına müracaat ve ilgili detaylar hakkında eğitimler veriliyor, bunun haricinde yatırıma erişim mevzusunda ‘Pitching eğitimleri’ (işini anlatma), provaları verilip daha sonrasında yatırımcı karşısına çıkmaları sağlanıyor. Fikri iyelik haklarının korunması noktasında da bu haklara haiz olanlara kira indirim teşviki uygulanıyor ve bu mevzuda data almak isteyenleri de üniversite ortaklarının TTO (Teknoloji Geçirme Ofisleri) birimlerine yönlendiriyoruz. Öteki taraftan, geçtiğimiz yıl faaliyetine başlamış olan OSTİM Girişim Sermayesi Yatırım Fonu ile olgun aşama girişimcilere ve Şubat’ta Gömü ve Maliye Bakanlığı’nca akredite edilen OSTİM Yatırım Ağı Platformu ile erken aşama girişimcilere yatırım destekleri verilecek. Ek olarak her ne kadar teknoloji geliştirme alanının haricinde yer edinen bir merkez olsa da burada etkinlik göstermek isteyen girişimci/firmalar da 4691 sayılı kanununa doğal olarak. Bu sebeple her teknopark şirketi şirket ve proje başvurularının gerçekleştirilmesi gerekiyor. Projenin uygunluğu Ar-Ge, yazılım, tasarım niteliğinin uygunluğu, yapılabilirliği şeklinde İşletme Yönergemizde de yazan hususlar çerçevesinde gerçekleşecek. Kabul almaları halinde tüm vergisel ve mali teşviklerden yararlanabilecekler.

“KULUÇKA MERKEZLERİ GİRİŞİMCİLERE BİRÇOK AVANTAJ SUNUYOR”

Faruk İNALTEKİN / Bilkent CYBERPARK Genel Müdürü

Türkiye’de girişimcilik ekosisteminin geliştirilmesi için daha çok fizyolojik alana ve katma kıymetli hizmetlere gereksinim duyuluyor. Kuluçka merkezleri girişimcilere birçok avantaj sunuyor sadece öncelikli ve en temel gereksinim, barınma hizmetinin sağlanması. Barınma ihtiyacını karşılamak amacıyla ekonomik olarak karşılanabilir ucuz ofis imkânı sağlanması birçok zorlukla aynı anda savaşım etmek zorunda kalan yeni girişimciler açısından oldukça destekleyici. Bu aşamada mevcut kuluçka merkezlerinde yüzde 100 doluluk sebebi ile girişimci talebinin karşılanmasında güçlük çekilmekte, merkezi konumlarda açılacak olan yeni kuluçka merkezleri ihtiyacı karşılamak açısından oldukca kıymetli hale gelmekte. Yalnız barınma girişimcinin gelişimi için kafi olmuyor. Barınma haricinde kuluçka merkezlerinde bulunması ihtiyaç duyulan tehlikeli sonuç unsurlar; girişimcilere sağlanan katma kıymetli hizmetlerdir. En temelde; eğitimler, mentorluklar, danışmanlıklar, yarışmalar, data günleri şeklinde hizmetler girişimcilerin güçlendirilmesi amacıyla girişimcilere sunuluyor. Bu hizmetler mevzunun içeriğine bakılırsa yönetimsel, teknik ya da pazarlama anlamında girişimcilerin niceliklerini ve kapasitelerini arttırmak amacıyla uygulanıyor. Bu sayılan hizmetlerin kuluçka merkezleri ile beraber arttırılması ve yaygınlaştırılması ekosistemin gelişimini de pozitif etkileyecek. Öteki taraftan; günümüzde teknoparklar bünyelerinde yer edinen kuluçka merkezleri genel anlamda üniversite bölgesinde, nispeten şehirden uzak, yalıtımlı bölgelerde yer ediniyor. Bu sebeple mevcut kampüslerin haricinde, kent merkezlerinde daha erişilebilir kuluçka merkezi modeli şu anda deneniyor.