Katar 2022’ye dair en ilginç bilgiler

PARA DÜNYA/ ALEV RİGEL FIFA Dünya Futbol Şampiyonası, Katar’da yapılıyor. Meraklıları ekran başından ayrılmıyor. Hem televizyonlardan hem yazılı basından yorumları ve röportajları seyrediyorsunuz. Biz burada Katar 2022’nin garip başlıklarını size aktaracağız.

* Futbol, büyük seviyede Avrupa ve Cenup ABD ülkelerinin hakim olduğu bir oyun. Zira FIFA’nın tercih etmiş olduğu bu tür büyük turnuvalara ev sahipliği yapmak için fazlaca geniş kapsamlı bir altyapıya sahipler. Sadece bu sefer Dünya Kupası Asya’ya gitti. Gene de bir Asya ülkesi, dünya kupasına ilk kez ev sahipliği yapmıyor. 2002’de Japonya ve Cenup Kore, ortaklaşa FIFA Dünya Kupası’nı düzenlemişti.

* Katar Dünya Kupası, kış aylarında meydana getirilen ilk FIFA Dünya Kupası oluyor. Ülke, çoğu zaman haziran-temmuz aylarında fazlaca sıcak. Bu zamanda sıcaklıklar 40-50 santigrad aşama içinde değişiyor. Bundan dolayı maçlar, averaj sıcaklıkların 30-25 santigrad aşama olduğu kasım-aralık dönemine ertelendi. Gene de stadyumlarını tamamen merkezi klima ile donattılar. Stadyum içindeki sıcaklıkların 20 santigrad dereceye kadar düşürülmesi amaçlanıyor. Her stadyum soğutma için maç başına ortalama 115 megawat saatlik enerjiye gerekseme duyacak. Bu, stadyum başına kabaca 43 bin 560 ev tipi klimanın beraber emek harcaması anlamına geliyor.

* FIFA (Federation Internationale de Football Association), futbolun dünya çapındaki üst düzey yönetim organı. 1904’te Paris’te kurulan organizasyonun merkezi İsviçre’nin Zürih kentinde. 211 ulusal futbol federasyonunun üye olduğu FIFA, dünya futbolunu yönetir, futbol turnuvaları düzenler, kuralları uygular ya da değiştirir.

* Stadyumların sıfır atık olduğu ve üst katlarının Dünya Kupası’ndan sonrasında sökülerek daha azca gelişmiş spor altyapısına haiz ülkelere bağışlanacağı ifade edildi. Katar’ın Dünya Kupası stadyumları, Küresel Sürdürülebilirlik Değerlendirme Sistemi (GSAS) tarafınca uyumlu bulunmuş oldu (Global Sustainability Assessment System – GSAS, Ortadoğu ve Şimal Afrika için benimsenen ilk performans tabanlı sistemdir. Binaların ve altyapıların sürdürülebilirliğini denetler. Onaylar ya da reddeder. FIFA, Katar’daki stadyumlar için bu onayı 2016’da almıştır).

* Katar, 1960 senesinde futbol federasyonunu kurdu ve 1963’te de FIFA’ya üye oldu. O zamandan beri Katar, FIFA Dünya Kupası’na katılmaya çalışıyor. Katar daha ilkin dünya kupasında oynamamıştı. Ev sahibi ülke sıfatıyla otomatikman 2022 FIFA Dünya Kupası’na katılmaya hak kazanmıştır.

* Katar, hem coğrafi hem de nüfus açısından FIFA Dünya Kupası’na ev sahipliği icra eden en ufak ülke. Alanı, 11 bin 590 kilometrekare. Lübnan’dan birazcık büyük.

* Avrupa ve ABD’daki ülkeler, bu tür büyük turnuvaları yürütmek için kafi altyapıya sahipler. Katar altyapı ve tesislerden yoksundu ve bundan dolayı birçok şeyi sıfırdan inşa etmek mecburiyetinde bırakıldı. Stadyumları, otelleri, yolları içeren altyapının Katar’a 220 milyar ABD Doları’ndan fazlaya mal olduğu tahmin ediliyor. Sayı; oteller, otoyollar, klimalı stadyumlar ve öteki tesisleri inşa etme maliyetini içeriyor. Bir başka deyişle FIFA 2022, en pahalı Dünya Kupaları içinde yer alacak.

* Katar, FIFA Dünya Kupası’nın 64 maçına ev sahipliği yapmak için sekiz stadyum hazırladı. Bu sekiz stadyumdan yedisi sıfırdan inşa edildi, biri ise dünya kupası gereksinimlerini karşılamak suretiyle yenilendi. Bu sayı, Arjantin’in 1978’de altı stadyumla dünya kupasına ev sahipliği yapmasından sonrasında FIFA dünya kupası tarihindeki minimum sayıda stadyum anlamına geliyor. Sekiz stadyumdan yalnız bir eski stadyum yenilendi ve geri kalan yedisi şampiyonluk için sıfırdan inşa edildi.

* Katar’daki sekiz stadyumun tamamı 55-60 kilometre yarıçap içinde içeriyor ve bu da onu şimdiye kadarki en kompakt dünya kupası haline getiriyor. Taraftarlar bir staddan diğerine 90 dakikadan daha kısa sürede ulaşabiliyor.

* Ülkenin, Dünya Kupası sona erene kadar üstün dereceli sayıda ziyaretçi görmesi umut ediliyor. FIFA, organizasyon esnasında dünyanın her yerinden 1,5 milyondan fazla seyircinin Katar’da bulunduğunu ileri sürüyor. Şampiyonanın bir parçası olarak bir ay süresince ülkeye günlük toplam bin 300 uçuş planlandı. Katar, coğrafi olarak pek fazlaca ülke için kolay erişilebilir konumda.

* Nisan 2022’de FIFA, katılan tüm ülkeler için ödülleri açıklamıştı. Nitelikli olan her ekip, hazırlık maliyetlerini karşılamak için 1,5 milyon dolar aldı. Ve gene her ekip minimum 9 milyon dolar para ödülünün sahibi olacak. Toplam ödül havuzu, 440 milyon doları bulacak.

* İlk kez hanım hakemler, büyük bir adam turnuvasında maçları yönetecek. Vazife alan 36 hakemden üçü; Fransa’dan Stéphanie Frappart (38), Ruanda’dan Salima Mukansanga (33) ve Japonya’dan Yamashita Yoshimi (36) atanan ilk hanım hakemler oldular. Onlara gene ilk kez, üç hanım destek yargıcı katıldı.

* Katar’daki Dünya Kupası’nın en genç oyuncusu Youssoufa Moukoko, 17 yaşlarında. 2022’de Bundesliga’da beğenilen bir performans sergiledi. En yaşlılar mı? Lionel Messi (35), Cristiano Ronaldo (37) ve Luka Modric (37).

* En fazlaca dünya kupası deneyimi yaşayan futbolcu, Lionel Messi. Katar’da son internasyonal müsabakasında savaşım edecek. 165 kez ulusal forma giyen Messi, ülkesi Arjantin için en fazlaca maça çıkan ve gol atan oyuncu.

* Turnuva, 32 takımın katılmış olduğu son turnuva olacak. Bu sayı, ABD Birleşik Devletleri, Meksika ve Kanada’da yapılacak 2026 turnuvası için 48 takıma yükselecek.

* FIFA tarafınca dört yılda bir düzenlenen turnuva ilk kez, 1930’da Uruguay’da yapılmış oldu. Uruguay’da 13 ekip savaşım etti. Kupayı ev sahibi kazanmıştır. 1930’dan beri Dünya Kupaları, İkinci Dünya Savaşı sebebiyle iki kez (1942 ve 1946’da) iptal edildi. Önceki 21 Dünya Kupasını yalnız sekiz ülke kazanmıştır. Bunlar Uruguay (1930, 1950), İtalya (1934, 1938, 1982, 2006), Fransa (1998, 2018), Brezilya (1958, 1962, 1970, 1994, 2002), Almanya (1954, 1974, 1990, 2014), İngiltere (1966), Arjantin (1978, 1986) ve İspanya (2010).

* İtalya, tarihinde ilk kez üst üste ikinci bir Dünya Kupası’na katılmayı başaramadı. Eleme play-off yarı finallerini kaybetmişti. İtalyanlar, nitelikli olamayan tek eski şampiyonlardı.

* 2022 Dünya Kupası, Japonya ve Cenup Kore’nin ortaklaşa ev sahipliği yapmış olduğu 2002 Dünya Kupası’ndan sonrasında Asya’da meydana getirilen ikinci organizasyon olarak kabul ediliyor.

* 974 nakliye konteynerinden inşa edilen “Stadyum 974”, turnuvadan sonrasında sökülecek ve yeni bir sahil gelişimine dönüştürülecek.

* Bu dünya kupası, ilk “karbon yansız” (sıfır karbon) bir dünya kupası olmayı hedefliyor. Farkındalık, ölçüm, azaltma ve dengeleme olmak suretiyle dört aşamalı bir süreçle Katar, çevreci bir turnuva sunmayı umuyor.

* Takımlar bir oyunda beş oyuncu değişikliği yapabiliyor. Daha ilkin bu sayı, üç oyuncu ile sınırlıydı.

* Maçlar yarı otomatik ofsayt ve gol çizgisi teknolojisiyle izleniyor. Bu teknolojiler daha ilkin denendi ve geçen senenin mühim turnuvalarda başarısı kanıtlandı.

* Format aynı. 32 ekip, her biri dörder takımdan oluşan sekiz grupta savaşım ediyor. Her ekip öteki takımlara karşı iki kez oynayacak. Galibiyete üç, beraberliğe bir puan verilecek. Her grubun en iyi iki ekibi son 16’ya duracak.

* FIFA’ya bakılırsa, internasyonal maçlar için yasal saha boyutları; 100 metre ile 110 metre arası uzunluk ve 64 metre ile 75 metre arası genişlik.

* Kurak koşullar sebebiyle Katar’ın futbol sahalarının bakımı için normalden daha çok suya gerek var. Çimleri gür ve yeşil tutmak için her sahanın günde ortalama 10 bin litre tuzdan arındırılmış suya ihtiyacı bulunuyor.

* Turnuvanın maliyeti göz önüne alındığında, 2022 FIFA Dünya Kupası bilet fiyatlarının oldukça yüksek olması şaşırtıcı değil. En pahalı final biletleri, Rusya’daki 2018 finali için 807 sterlin’den yüzde 46 artışla, bin 179 sterlin’e çıktı. En ucuzu 513 sterlin karşılığında satışa sunuluyor. Yabancılar için grup maçları 58 sterlin’den, açılış maçı ise 302 sterlin’den başladı. Katar vatandaşları, grup maçları için 8 sterlin şeklinde düşük bir fiyattan yararlanıyor.

* Avrupa, erkekler internasyonal federasyon futboluna öteki tüm kıtalardan daha çok ev sahipliği yapmış oldu. 22 organizasyonun 11’ini üstlendi. Yarışmaya beş kez ev sahipliği icra eden Cenup ABD ikinci, üç kez ev sahibi olan Şimal ABD üçüncü oldu.

* Brezilya, turnuvaların başladığı 1930’dan bu yana tek bir FIFA Dünya Kupası’nı bile kaçırmayan tek ülke.

* Kamerun, 1990’da İtalya’da düzenlenen FIFA Dünya Kupası’nda çeyrek final aşamasına ulaşan ilk Afrika ülkesi. Gene de hiçbir Afrika ülkesi FIFA Dünya Kupası’nı kazanamadı, yarı finale de çıkamadı. Bir tek üç ülke; Kamerun (1990), Gana (2010) ve Senegal (2002) çeyrek finale terfi etti.

* Lionel Messi ve Cristiano Ronaldo, şampiyonanın en dikkat çekici adları. Messi; kısa boylu, içe dönük, organik bir futbol dahisi. Attığı golden fazlaca asistleriyle tanınıyor. Ronaldo; uzun boylu, buldozer şeklinde bir fiziğe haiz. İkisi de dünyaca tanınmış yıldızlar. Dünya Kupası kazanma şerefine erişemediler. Fakat bir mesele var. Yıldız futbolcular, ulusal maçlarda kendilerini gösteremiyor, göstermiyor. Sebebi, sakatlanma riski olması. Sakatlanırlarsa milyonlarca dolar kazanabilecekleri lig maçlarında oynayamayacaklar.

UFAK, ŞİŞMAN DELİKANLI

FIFA Puşkaş Ödülleri’ni duymuş muydunuz? Macar futbolcu Ferenç Puşkaş (1927-2006), tüm zamanların en büyük golcüsüydü. Macaristan ulusal takımında oynadığı 84 maçta, 83 gol atmıştı. Macar ve İspanyol liglerinde ise 533 maçta 511 gol kaydetti. İngilizler onu, “küçük, şişman delikanlı” olarak anıyordu (Adı ve soyadı, Macarca’da değişik yazılıyor. Puşkaş telaffuzunu, rahmetli Halit Kıvanç’tan öğrenmiştik. Kıvanç, yabancılarla oynayacağımız ulusal maçlar öncesinde ilgili konsolosluğa gider, futbolcuların adlarını söyleniş etmeyi öğrenir, ondan sonrasında radyo mikrofonunun başına geçerdi).

Puşkaş, hem kendi ülkesinde hem de Real Madrid’de oynadığı yıllarda toplam sekiz kez gol kralı oldu. Sovyetler Birliği’nin 1956’daki askeri müdahalesi esnasında ülkesinde bulunmuyordu. Vatanına da dönmedi ve İspanya’da kaldı. FIFA, kendisi için iki senelik boykot sonucu aldı. 2006’da 79 yaşlarında yaşamını yitirdi. 2009’da FIFA Başkanı Sepp Blatter’in önerisiyle “FIFA Puşkaş Ödülleri” verilmeye başlandı. Ödül, yıl içinde en güzel, en şık, en güzel duyu golü atan futbolcuya verildi. Sadece maçın önemi dikkate alınmalı, topun kaleye girmiş olduğu nokta basit olmamalı, gol rakip takımın hatasından kaynaklanmamalı, gol penaltıdan atılmamalı, golü atan futbolcu dopingli olmamalıydı. Cristiano Ronaldo, Andres Iniesta, Hamit Altıntop (2010’da), Lionel Messi, Neymar da Silva Santos Jr (2011, 2012 ve 2013’te), Wayne Rooney, Radamel Falcao, Zlatan Ibrahimovic, Robin van Persie, ödülü kazanan futbolculardan.