Kandidiyaz
Mukokutanöz kandidiyaz, patojen kandidaların, en sık olarak Candida albicans’ın deri ve mukozalarda oluşturduğu enfeksiyondur. Fena hijyen koşulları, uzun soluklu antibiyotik ve immün baskılayıcı ilaç kullanımı, diabetes mellitus, aşırı su ve sabun teması risk faktörleridir.
Deri ve tırnak kandidiyazı
Erezyo interdigitalis blastomiçetika:
Sık görülür. El ve ayak parmakları içinde kızarık plaklar şeklinde beliren bir enfeksiyondur. Plakların üstünde beyaz kabuklar oluşur, deri sulantılıdır.
İntertrigo:
Koltuk altı, meme altı, göbek ve kasıklarda keskin sınırı olan, eritemli, skuamlı eksüdatif lezyonlarla karakterizedir.
Tırnak kandidiyazı:
Paronişi tırnak çevresinin ağrılı, kızartılı şişliği ile karakterizedir. Cerahatsizdir.
Onişi de tırnak sertleşir, kalınlaşır, rengi değişmiş olur, esmerleşir. Psödomonas eklenirse tırnakta yeşil renk oluşur.
Perianal kandidiyaz:
Anüs çevresinde beyaz, masere ve kaşıntılı lezyonlarla karakterizedir.
Mukoza kandidiyazı
Perleş:
Dudak köşelerinde, mukoza ile deri birleşim yerlerinde ağrı ve yanma ile beraber sulantılı, eritemli lezyonlardır.
Pamukçuk:
En sık karşılaşılan kandidiyaz tipidir. Çoğu zaman zayıf, hastalıklı, bakımsız süt çocuklarında görülür. Ağız içinde, dil üstünde beyaz ve gri minik plaklar oluşur.
Kronik glossit:
Yaşlılar ve sindirim sistemi bozuk kişilerde gelişir. Dil papillaları atrofiye olur ve dilde derin çatlaklar oluşur. Dilde ağrı ve yanma vardır. Dil üstünde gri renkte zarımsı plaklar bulunabilir.
Vajinal kandidiyaz:
Gebeler ve diyabetlilerde sık görülür. Vajen mukozasında kızarıklık, şişlik ve yer yer yapışık beyaz plaklar vardır. Hastada “süt kesiği” tarzında vajinal akıntı, ağrı ve kaşıntı olur.
Tanı
Klinik görünüm ve nativ preparatla konur. Nativ preparat, alınan örneğe %10-20’lik
KOH damlatılarak meydana getirilen mikroskobik incelemedir. Blastospor ve yalancı hif meydana getiren maya hücreleri görülür.
Ayırıcı Tanı
Kıvrım bölgesi lezyonlarında; psöriyazis, seboreik dermatit, kontakt dermatit, atopik dermatit.
Tırnak tutulumunda; psöriyazis, liken planus, onikomikoz, travma.
Perianal ve vajinal mukoza tutulumunda; kontakt dermatit, liken skleroatrofikus Oral mukoza lezyonlarında; liken planus, sifiliz 2. dönem mukoza lezyonları, aft, Behçet Hastalığı, herpes simpleks, enfeksiyonu düşünülmelidir.
Tedavi
Oral enfeksiyonlar:
Sodyum bikarbonat solüsyonu lavajları ve/yada viole de gentione %1’lik çözeltisi ile atuşmanlar yapılır yada Nistatin süspansiyon (1 ml = 20 damla = 100.000 birim) toplam 400.000-600.000
birim/gün, günde 4 kez 2 hafta uygulanır.
Tırnak tutulumunda (9-12 ay) ve deri lezyonları nda (2-3 hafta) topikal ve sistemik tedavi uygulanır.
Flukonazol; yetişkinde 150 mg/hafta yada 50 mg/gün, çocuklarda 1-2 mg/kilo/gün.
Itrakonazol; yetişkinde 100-200 mg/gün.
Ketokonazol*; yetişkinde 200 mg/gün, çocuklarda 3-5 mg/kilo/gün.
*Ketakonazol ciddi hepototoksik etkilerinden dolayı sınırı olan ve mecburi durumlarda kullanılmalıdır.
Karaciğer fonksiyon testleri ayda 1 kez denetim edilmelidir.
Korunma
Havlu, şapka, tarak, fırça, ayakkabı, terlik, çorap, elbise şeklinde kişisel eşyaların ortak kullanımından kaçınma önemlidir. Mantar enfeksiyonu oluşum ve bulaşımını kolaylaştırıcı nedenler hastaya anlatılmalıdır.
Sevk
Karaciğer bozukluğu, böbrek bozukluğu, gebelik ve laktasyonda, diabetes mellitusta ve immün baskılanmış hastalarda sistemik tedavinin uzman kontrolünde yapılması önerilir.
Kaynaklar
1. Odom RB, James WD, Berger TG. Diseases Resulting from Fungi and Yeast.: Diseases of The Skin.
Philadelphia:Saunders. 2000:358-416.
2. Braun-Falco O, Plewig G, Wolff HH. Fungal Disease.: Dermatology. Heidelberg: Springer. p. 2000:313-
80.
3. Martin AG. Kobayashi GS. Superficial Fungal Diseases with Cutaneous Involvement.: Freedberg IM,
Eisen AZ , Wolff K, ed. Dermatology in General Medicine. New York: McGraw-Hill. 1999:2337-88,
4. Hay RJ. Moore M , Mycology.: Champion RH. Burton JI. Burns DA, eds. Textbook of Dermatology.
London: Blackwell Science. 1998:1277-376
5. Kayaalp S O, ed, BNF/TİK, Türkiye İlaç Kılavuzu, İstanbul: Turgut Yayıncılık 2001. s.356.
Kaynak : Sıhhat Bakanlığı Tanı Tedavi Rehberi
