NASA’nın Voyager uzay araçları, on seneler ilkin Güneş Sistemi’mizi keşfetti ve şimdi hedefi belli olmadan yıldızlararası uzayda yolculuklarına devam ediyor.
Fakat her iki uzay aracından son sinyallerin geleceği tarih de giderek yaklaşıyor. Her ikisi de 1977 senesinde fırlatılan Voyager 1 ve Voyager 2, bir tek 5 yıl dayanmaları için üretilmişti. Şimdiyse aradan geçen 40’tan fazla senedir kozmik detayları bizlere aktarmaya devam ediyorlar. Doğal bunun arkasında uzay aracının dayanıklılığı ve bir grup parlak zeka NASA mühendisi bulunuyor.
Şu anki aslolan problem, bilhassa 24 milyar kilometre ötede yolculuğuna devam etmekte olan Voyager 1’de yaşanıyor. 2024 Şubat ayında NASA, Aralık ayında tespit etmiş olduğu kaygı verici bir problemin, mühendisler tarafınca çözülmeye çalışıldığını duyurmuştu. Araca sinyal gönderilebildiği sadece Dünya’ya herhangi bir bilimsel ya da teknik verinin geri gönderilmediği açıklandı. Probleminin uzay aracındaki bilgisayarda olduğu düşünülüyor.
Genel anlamdaysa her iki Voyager aracının da Plütonyum-238’le çalışan nükleer güç kaynağının yakıtı azalıyor. Yakıttan tutum sağlamak için NASA, araçların kameraları da dahil olmak suretiyle bilimsel cihazlarının yarısını kapattı. Şimdiyse 20 milyar kilometre ötede bulunan Voyager 2, daha ilkin Voyager 1’in geçmiş olduğu yerlerden daha ilkin elde edilmemiş verileri bizlere gönderiyor. Gönderdikleri içinde yıldızlararası uzaydaki ışınım ve Güneş’in enerji ve parçacıkların geçmesine izin vermeyen koruyucu “balonunun” ne kadar öteye kadar ulaşmış olduğu benzer biçimde veriler yer ediniyor.
Voyager projesinden bilim insanı Linda Spilker mevzuyla ilgili şöyleki diyor:
“Voyager’ların gönderilmiş olduğu bilimsel veriler, Güneş’ten uzaklaştıkça daha kıymetli hale geliyor, bu yüzden mümkün olduğunca oldukça sayıda bilim aracını çalışır durumda tutmak için çalışıyoruz.”
Şaşırtıcı olmamakla beraber bu kadar eski bir uzay aracından böylesine uzak bir mesafede veri almak ve göndermek averaj iki gün kadar sürüyor. Voyager’lar çeşitli hatalar da yaşadı; kısa sürede Voyager 2’nin yapmış olduğu yanlış bir manevra, aracın iletişiminde kesintiye sebep oldu. (2023 Ağustos ayının başlangıcında NASA, Voyager 2’yle bağlantının yeniden kurulduğunu duyurdu.)
Peki ya yarım yüzyıla yaklaşan vazife süresiyle Voyager’lar ne kadar daha iletişimde kalabilecek?
NASA’nın Voyager görevi ne kadar daha sürecek?
Bu kolay probleminin birden oldukça cevabı bulunuyor.
Voyager’ın bilim görevi: Uzay aracında yıldızlar tarafınca yayılan parçacıkları ölçen Kozmik Işın Alt Sistemi benzer biçimde bilimsel veri toplama benzer biçimde amaçlar için kısıtlı enerji bulunuyor. Beş tane aracı açık tutabilmek için mühendisler ısıtıcıları ve öteki araçları kapattı. 2022’de NASA yapmış olduğu açıklamayla bu enerji tasarrufuyla her iki aracın da 2025’in ötesine kadar hayatta kalmasını ve bilimsel veri yollamasını hedeflediğini duyurmuştu. 2023’te ise uzay ajansından daha çok tutum hamleleri geldi. Bu sayede ajansa gore 2026’ya kadar bir bilimsel aracın kapatılmasını erteleyebilecekler.
Görünüşe gore NASA, mümkün olan her yolu deniyor. Sadece oldukça daha çok bilimsel aracın 2025 yada 2026’da kapatılması mantıklı görünüyor. Gene de bazı araçların 2030’a kadar emek vermesi umut ediliyor.
Voyager’ın Dünya’ya son mesajı: Büyük olasılıkla 2030’lu yılların ortalarında Voyager’lardan son mesajları alıyor olacağız. Voyager’dan gelen sinyaller, Avustralya’nın Canberra şehrinde bulunan, 70 metre çapındaki radyo antenine haiz Deep Space Network (Derin Uzay Ağı) yardımıyla alınabiliyor. Sadece bu büyük antenlerine bile bir sınırı var. NASA’nın açıklamasına gore her iki Voyager uzay aracı da, 2036’ya kadar Deep Space Network’ün menzilinde duracak. Doğal burada uzay aracının sinyal göndermek için ne kadar gücü kalmış olduğu da büyük ehemmiyet taşıyor.
Yıldızlararası bir mesajcı olarak görevi: Voyager görevi, Jüpiter ve Neptün benzer biçimde Güneş Sistemi’mizin dış gezegenlerini keşfetme amacıyla hazırlanmıştı. Şimdiyse yıldızlararası uzayda bulunan araçlar, tertipli olarak bilimsel verileri Dünya’ya gönderiyor. Her iki uzay aracı da Güneş’ten yayılan yüklü parçacıklardan oluşan “Güneş rüzgarı”nın ulaşmış olduğu son nokta olan ve Güneş Sistemi’mizle yıldızlararası uzayı ayıran helyosfer sınırını aşmış durumda.
Her ne kadar son Voyager mesajı Dünya’ya ulaşsa ve uzay aracının son lokasyonunu bizlere bildirse bile, araçların görevleri devam ediyor olacak. Bitmeyecek görevleri ise uzay yolculuğu yaparak “yazışma” kurabilmek. Her iki Voyager aracı da “Dünya’mızın öyküsünü ihtimaller içinde dünya dışı varlıklara anlatma hedefi olan, bir çeşit vakit kapsülü” taşıyor. 12 inç çapında, altın kaplı bakır bir plaktan oluşan “Voyager mesajı”, içinde yaşamın çeşitliliğini ve Dünya’daki kültürleri temsil etmesi için seçilen ses ve görseller barındırıyor. Hatta plakta Chuck Berry’nin akıllarda Geleceğe Dönüş filmiyle yer eden “Johnny B. Goode” şarkısı bile bulunuyor.
Meşhur gökbilimci ve düşünür Carl Sagan, plakların içeriklerine kabul eden NASA komitesinin başındaydı. Sagan mevzuyla ilgili şöyleki diyor: “Eğer uzayda gelişmiş ve uzay yolculuğu yapabilen uygarlıklar var ise, uzay araçlarıyla karşılaşacaklar ve plakları çalacaklardır.”
Görevin bu son parçasının herhangi bir sonuca ulaşıp ulaşmayacağını kestirmek zor. Sadece görevin bu kısmının oldukça uzun süreceği açık; Voyager 1’in bir öteki gezegen sisteminden geçmesi için minimum 40 bin yıl daha geçmesi gerekiyor.
Mark Kaufman’ın makalesini Özgür Yıldız Türkçeleştirdi.