9 Ocak günü 00:49’da fırlatılan Falcon 9 roketiyle uzaya çıkan ilk Türk astronot unvanına haiz olan Alper Gezeravcı, haberi hazırlamış olduğumuz saatlerde Internasyonal Uzay İstasyonu’yla kenetlenme yolunda aşama kaydediyor. İstasyona vardığında toplamda 13 değişik gözlem gerçekleştirecek olan Gezeravcı’nın ne tür ve hangi amaçlara yönelik deneyler yapacağı da merak mevzusuydu.
Yapılacak deneyler için öncelikle bir davet yayımlandı ve çeşitli akademisyenler/araştırma görevlerinin gözlem teklifleri, Türkiye Uzay Ajansı ve TÜBİTAK Uzay uzmanları tarafınca değerlendirildi. Bu değerlendirmede bilimsel katkı, kıymet, maliyet, takvim, yapılabilirlik ve Internasyonal Uzay İstasyonu’nun altyapısına uygunluk şeklinde kriterler gözetildi. Tüm bu kritlerlere uyan deneylerden 13 tanesi seçildi.
Alper Gezeravcı’nın uzaydaki ilk sözü ne oldu?
İlk Türk astronot nasıl fırlatıldı? Dakika dakika neler yaşandı?
Alper Gezeravcı uzayda! Peki şimdi ne olacak?
İşte Gezeravcı’nın yapacağı deneyler ve bu deneylerin bilgileri:
UYNA
Uzay İçin Yeni Nesil Alaşımlar
Yeni nesil uzay alaşımları üretmek için yapılacak deneyde, materyallerin ergitme ve katılaşma şeklinde süreçlerine yerçekimsiz ortamın tesirleri araştırılacak. Bu sayede yüksek sıcaklıklara dayanıklı alaşımlar üretilme hedefi bulunuyor.
gMETAL
Katı Fazdaki Parçacıkların Bir Akışkan İçindeki Dinamiğine Yerçekimsiz Ortam Tesiri
Kimyasal tepkime olmayan koşullarda, katı parçacıklar ile akışkanlar içinde benzeşik bir karışım oluşturulmasında yerçekimi tesiri araştırılacak. Bununla uzay araçlarında itki sistemlerinin verimini çoğaltması hedefleniyor.
UzMAn
Uzay Görevleri için Mikroalgal Yaşam Destek Üniteleri
Sıkıntılı koşullara adapte olabilen mikroalg türlerinin, yerçekimsiz ortamda büyümeleri ve dayanıklılıkları, metabolik değişimleri incelenecek. Bu anlamda CO2 soruşturma ve O2 üretim özellikleriyle, yaşam destek sistemi geliştirilmesi hedefleniyor.
EXTREMOPHYTE
Ekstrem Halofit olan Schrenkiella Parvula’nın Tuz Stresine Verdiği Yanıtların Uzay Ortamında Araştırılması
A. thaliana ve S. parvula (Tuz Gölü’nde yetişen endemik bir nebat) bitkilerinin, yüksek tuzluluğa karşı gösterdiği hoşgörü ve mikro yerçekimi arasındaki etkileşimin incelenmesi hedefleniyor. Bitkilerin bu özelliği yardımıyla, Dünya dışındaki potansiyel üslerde, tuz ve metal içinde ne olduğu yüksek Ay ve Mars toprağı şeklinde toprakların iyileştirilmesi ve astronotların çeşitli atıkları arıtmasında kullanma amacı güdülüyor.
METABOLOM
Uzay Görevlerinde Bulunan Astronotların Metabolom/Transkriptomlarındaki Değişimlerin Analizi ve Ulusal Omik Veri Setlerinin Oluşturulması
Astronotların uzay görevleri esnasında düşük yerçekimi, uzay radyasonu, değişen fizyolojik aktivite, beslenme sorunları, uykusuzluk, yüksek G kuvveti ve hiperoksi şeklinde çevresel etkenlerin araştırılmasına yönelik olan bu gözlem, bununla birlikte bu etkilerle gerçekleşen fizyolojik ve biyokimyasal değişimleri de araştırıyor olacak.
MİYELOİD
Uzay Misyonuna Katılan Bireylerde Radyasyona Maruz Kalmanın Kanser İçin Öncül Lezyonlar Olan Periferik Kandaki Miyeloid-Kökenli Baskılayıcı Hücrelere Tesirinin İncelenmesi
Kanser benzeri kronik inflamasyon yaşatan durumlarda (uzay uçuşlarındaki seyahat, koşullar ve uzay radyasyonu şeklinde durumlar da buna dahil), Miyeloid kökenli baskılayıcı hücreler yüksek düzeyde üretilerek, bağışıklıkta baskılama oluşturur ve inflamasyonu ilerletir. Deneyle beraber bağışıklık anlamında bu hücrelerin düzeyinin ölçülmesi ve etkilerinin değerlendirilmesi hedefleniyor.
MESSAGE
Microgravity Associated Genetics Science Mission/Mi̇kroyerçeki̇mi İli̇şki̇li̇ Genetik Bi̇lim Misyonu
Yerçekimsiz ortamdan etkilenen ve hemen hemen işlevi keşfedilmemiş genlerin tespit edilmesi haricinde bağışıklık hücrelerinden hangilerinin de uzay ortamından direkt olarak etkilendiğinin tespit edilmesi hedefleniyor.
ALGALSPACE
Uzay Koşullarında Antarktika ve Ilıman Mikroalg Yetiştiriciliğinin Karşılaştırmalı Bir Emek harcaması
Mikroalglerin uzay, Antarktika ve ılıman bölgelerdeki gelişme verileri karşılaştırılacak, bununla beraber ilk kez kutup bölgesindeki alglerin uzayda kullanımına yönelik bir gözlem gerçekleştirilmiş olacak. Algler önceki deneylerde de belirttiğimiz şeklinde CO2’den O2 üretimi, ek besin, suyun standardını artırma ve yaşam destek şeklinde mevzularda büyük ehemmiyet taşıyor.
CRISPR-GEM
Mikro Yerçekimi Altında Bitkilerde CRISPR Gen Düzenleme Verimliliğinin Araştırılması
Bitkiler uzun uzay görevlerinde insanlık için büyük ehemmiyet taşıyor. Yiyecek, temiz hava ve benzeri amaçlarla uzayda yetiştirilecek bitkilerin, bu ortamda yaşayacağı streslere karşı, CRISPR şeklinde çağdaş gen düzenleme tekniklerinin kullanılması amaçlanıyor. Bu deneyde de mikro yerçekimi ortamında bitkilere yönelik uygulanacak CRISPR yönteminin verimliliği ölçülecek.
PRANET
Propolisin Anti bakteriyel Tesiri (PRANET)
Çeşitli rahatsızlıklarda kullanılan propolisin (ya da öteki adıyla arı sütünün), bakteriler üstünde mikro yerçekimli ortamdaki tesiri araştırılacak.
VOKALKORD
Uzay’da Yaşamaya Karşı Oluşan Dirimsel Tepkimelerin Vokal Kord Kaynaklı Değişimler İle Tespiti Ve Düşük Yerçekimsizliğin Sebep Olduğu Hastalıkların Ses Frekansları İle Tanımlanması
Solunum sistemi içinde insan sesinde meydana gelen frekans değişimlerinden, akıllı saat suni zeka yardımı ile hastalıkların belirlenebilmesi hedefleniyor. Ek olarak bu deneyde yerçekimsiz ortamın insan sesi üstüne tesirleri de araştırılacak.
OKSİJEN SATURASYONU
Solunum Sistemi Fizyolojisi İçerisinde Suni Zeka Desteği İle Verilen Havanın Oksijen Seviyesini Hesaplayarak Düşük Yer Çekiminin Sebep Olduğu Hastalıkların Tanımlanması
Suni zeka yardımı ile verilen havanın oksijen seviyesi hesaplanarak, mikro yerçekiminin niçin olduğu değişimler ve sorunların tanımlanması hedefleniyor.
MİYOKA
Mikro Yerçekimi Ortamında Kurşunsuz Lehimleme Araştırması
Gezeravcı, UUİ’de gerçekleştireceği bu deneyde, bir elektronik dönem kartı üstüne, kurşunsuz bir bileşen lehimleyecek. Vazife sonrası lehimlenen kartlar, TÜBİTAK UZAY tarafınca incelenecek ve sonuçlar raporlanacak.