PARA ARAŞTIRMA/ MERVE YILMAZ GERGİN Yeni yıl sofrası denilince, bir çok kişinin aklına ilk gelen hindi oluyor ve Türkiye’de genel anlamda hindi tüketimi, hep yılbaşı dönemlerinde artıyor. Aslına bakılırsa uzmanlar, hindi etinin bir tek senenin bir ayında yenmemesi icap ettiğini söylüyor. Sadece sayılara bakılırsa Türkiye’de şahıs başı senelik hindi eti tüketimi bir tek 560 gram. Beyaz Et Sanayicileri ve Damızlıkçıları Birliği Derneği (BESD-BİR) Başkanı Naci Kaplan, senelik 560 gram hindi eti tüketiminin kafi olmadığın, bu rakamın AB vatanlarında altı-yedi kilogram civarında bulunduğunu belirtiyor. Naci Kaplan’a nazaran hindi eti, bir tek yılbaşında değil 12 ay tüketilebilir bir ürün olarak benimsenmeli. Geçen yıl devletimizde toplam 51 bin 301 ton hindi eti üretildiğinin ve bunun 7 bin 709 tonunun ihraç edildiğini söyleyen Kaplan, TÜİK’in son olarak açıklamış olduğu kanatlı eti istatistiklerine nazaran 2022’nin ilk dokuz ayı hindi eti üretim miktarının toplam 40 bin 800 ton bulunduğunu söylüyor. Bunun sebebi olarak ise pandemiye işaret ediyor. Gene TÜİK istatiklerine nazaran, 2022 Eylül’ünde bundan önceki senenin aynı ayına nazaran hindi eti üretimi yüzde 21.1 arttı. Ocak-Eylül döneminde ise bundan önceki senenin aynı dönemine nazaran artış yüzde 12.1 oldu.
Hindi üreticileri, yaklaşan yeni yılla beraber artan ilgiden memnun. Hindi talebinde artış gözlediklerini, sadece bu yıl fiyatların geçen yıla nazaran iki kat arttığını söylüyorlar. Kandıralı Üretici Hasan İpek, yem başta olmak suretiyle birçok kalemin hindi fiyatını etkilediği görüşünde. Ayrıca kendi hindi çiftliğini oluşturmak isteyen üreticiyi devlet, yalnız bırakmıyor ve çeşitli bağışlama programları açıyor. Ziraat ve Orman Bakanlığı, bin tane kapasiteli ticari hindi işletmesi yatırımlarına yüzde 75 bağışlama desteği veriyor.
ADET FİYATI 500 TL’DEN BAŞLIYOR
Kocaeli Kandıra Hediyeli Köyü’nde beş dönüm arazisinde üreticilik icra eden Hasan İpek; 700 yumurta tavuğu, 500 hindi, 300 de kaz yetiştiriyor. Hindilerin tamamen naturel ortamda beslendiğini dile getiren üretici Hasan İpek, Kandıra hindisinin lezzetinin öteki bölge hindilerinden ayrı bulunduğunu ifade ediyor. Hindileri yaz ve güz aylarında arazi ve meralarda gezdirip beslediklerini Aralık ayında ise içeri alıp, öğrenci nazaran kesim yaptıklarını ifade eden İpek, bu yıl hindi eti üretiminin 3,5 – 4 ton içinde gerçekleşeceğini belirtiyor.
Geçen yıl 65 lira olan kilogram fiyatının bu yıl iki katına çıktığını belirten İpek, yem başta olmak suretiyle birçok kalemde maliyetlerin yükseldiğini bu sebeple fiyatta artışa gittiklerini de vurguluyor. İpek, bu yıl kilogram fiyatının 130 -150 TL içinde olacağını da söylüyor. Tane fiyatı ise 500 TL’den başlayarak bin TL’ye kadar çıkabiliyor. Dişi hindilerin 4-7 kilogram, adam hindilerin ise 5-12 kilogram içinde bulunduğunu söyleyen İpek, canlı hindi alacaklara; “Hayvanın heybetli, yüz renginin kırmızı, tüylerinin ise parlak ve hareketli olmasına dikkat etmeliler. Kesilmiş hindi alacaklar da güvenilir yerlerden alışveriş yapmalılar” önerisinde bulunuyor. Son olarak Kandıra hindisinin altı ayda yetiştiğini kaydeden İpek, yılda bir Aralık ayında satış yaptıklarını, şu sıralarda da piyasadan yoğun talep geldiğini belirtiyor.
17 BİN TON ÜRETECEK
Bol miktarda Hindi, kapalı sistem sözleşmeli üreticilik sistemiyle canlı hayvan üretiyor. Canlı üretim 210 bin metrekarelik alanda, kesimhanede parçalama ve ambalajlama ise 27 bin metrekarelik alanda yapılıyor. Şirket, üretim ve üretimden satışlar kategorisinde yüzde 30’luk bir pazar payına haiz. Her yılbaşında talepte ne olursa olsun bir artış yakaladıklarını ifade eden Bol miktarda Hindi Satış ve Pazarlama Müdürü Murat Yılmaz, üretim ve kapasiteyi en yükseğe çıkardıklarının altını çiziyor. Son bir ayda (Kasım 2022) 143 bin tane hindi kesimi yapmışlar. Bu yılki toplam hindi eti üretiminin ortalama 55 bin ton olmasını beklediklerini söyleyen Yılmaz, şirket olarak ortalama 17 bin ton üretimi yakalayacaklarını, gelecek yıllarda ise üretimde senelik yüzde 10 artış hedeflerini söylüyor. Bol miktarda Hindi’nin ulusal, mahalli, discount marketlerde satışı yapılıyor, ek olarak catering şirketlerine de dağıtılıyor. Şirket, bilhassa Ürdün ve Körfez ülkeleri başta olmak suretiyle Türk Cumhuriyetleri ve Afrika ülkelerine ihracat yapıyor. İç piyasadaki satış ve tüketim rakamlarının dış pazara nazaran daha yüksek bir seviyede bulunduğunu dile getiren Yılmaz, yeni yatırımcılara ise şunları söylüyor: “Şu anki ekonomik şartlarda canlı hayvan üretimi, bir tek hindi değil tüm besi işleri; fazlaca finans gerektirdiğinden bu işlerin birazcık daha düşünerek ve hesap edilerek yapılmasında yarar var.”
120 GÜNDE 24 BİN HİNDİ
Bolu’da hindi üreticiliği icra eden Nejat Öztürk ise yetiştirdiği hindileri Bol miktarda Hindi’nin entegre tesislerine gönderiyor. Öztürk, 25 bin metrekare arsa içindeki tesisinde dört ayda hindileri büyütüp gönderdiğini söyleyen Öztürk, toplam averaj erkek-dişi ağırlığının 20 kilogram civarında bulunduğunu belirtiyor. Averaj 24 bin hindi üreten Öztürk, dört aylık yetiştirme döneminde Bol miktarda’ya verilen hindi miktarının ise 500 tona karşılık geldiğini söylüyor. Öztürk, bu büyüklükte bir tesisin kurulum maliyetinin 10 milyon TL civarında bulunduğunu vurguluyor.
HİNDİ SATIŞINDA YÜZDE 15’E YAKIN ARTIŞ BEKLİYORLAR
Sorularımız üstüne CarrefourSA yetkililerinin dergimize hususi verdiği bilgilere nazaran, geçen yıl 23 bin tane hindi satışı gerçekleşmiş.. Bunun 15 bin 500 adedi tüm hindi, 7 bin 500 adedi ise yarım hindi olarak satılmış. Yetkililer bu yıl ise 18 bin 500 tüm, 8 bin tane de yarım hindi olmak suretiyle 26 bin 500 tane hindi satışı hedefliyor. Marketlerde ve Carrefoursa.com online marketlerde taze hindinin yanı sıra pişmiş hindi ve roaster piliç satışı da gerçekleşiyor. Kurum yetkilileri, 1 Aralık itibarıyla başladıkları pişmiş hindi satışlarında geçen yıl hem mağazalarda hem de e-ticaret kanallarında bin 700 tane pişmiş ürün satışı gerçekleştirdiklerini söylüyorlar. Hindi satılmasında fiyatlar, müşterilerin taleplerine nazaran de değişim gösteriyor. Doldurulmuş hindi set bin 299 TL, hindi but set 499 TL, kızarmış yarım hindi 799 TL ve roaster doldurulmuş piliç ise 499 TL’den satılıyor. Yetkililer, yılbaşı yemeklerinin vazgeçilmezi olan hindi satışlarında bundan önceki yıla nazaran de yüzde 15’e yakın bir artış bekliyor ve tüketicinin hindi alırken dikkat etmesi gerektiği noktaları sıralıyor: “Eğer ambalajlı bir hindi alınıyorsa kişiler ne olursa olsun üretim yeri, paketleme ve son kullanma tarihlerine dikkat etmeli. Yırtık, delinmiş ve hasarlı paketler alınmamalı. Hindide rahatsız edici bir koku var ise ve hindi etinin renginde bölgesel değişimler var ise gene o ürün alınmamalı. Hindinin doğru pişirilmesi de önemlidir. Bu yüzden hususi pişirme torbası, pişirme termometresi ve tanım kitapçığı ile satışa sunulan hindilerde ürünlerin eksiksiz olarak pakette yer aldığına dikkat edilmelidir.”
“TOPLAM BEYAZ ET ÜRETİMİNİN YÜZDE 2’Sİ HİNDİ ETİ”
Naci KAPLAN / Beyaz Et Sanayicileri ve Damızlıkçıları Birliği Derneği (BESD-BİR) Başkanı
Senelik cirosu ortalama 5,5 milyar ABD Doları olan Türk beyaz et sektörü, direkt ve dolaylı olarak ortalama 3 milyon kişinin geçimine katkı sağlıyor. Beyaz et üretiminde dünyada 10’uncu sırada olan Türkiye’de, 2021’de bundan önceki seneye nazaran yüzde 5 civarında artışla 2,3 milyon ton beyaz et üretildi. 2022’nin ilk dokuz ayında ise üretim, 1 milyon 800 bin tonu geçti. Bu rakamın yüzde 98’i tavuk eti, yüzde 2’si hindi eti. Dünya ticaretinde yedinci sırada yer edinen ülkemiz beyaz et sektörü, 2021’de 632 bin ton ihracat gerçekleştirmiş oldu. 2022 ‘de ise bu rakamın 680 bin tonu geçeceği tahmin ediliyor. Türkiye’de şahıs başı senelik hindi eti tüketimi 560 gram ve maalesef kafi düzeyde değil. AB vatanlarında tüketim, altı-yedi kilogram civarında. Türkiye kanatlı eti sektörü, iç pazardaki tüm ihtiyaca rahatça yanıt veriyor. Şahıs başı tüketim rakamı önümüzdeki dönem AB ülkeleri rakamlarına çıktığında da sektörün potansiyeli, gerek iç pazar gerekse dış ticarette her türlü ihtiyacı karşılayabilecek bir altyapıya haiz. Geçen yıl devletimizde toplam 51 bin 301 ton hindi eti üretildi ve bunun 7 bin 709 tonu ihraç edildi. TÜİK’in son olarak açıklamış olduğu kanatlı eti istatistiklerine nazaran 2022 ilk dokuz ayı hindi eti üretimi toplam 40 bin 800 ton oldu. Son iki yılda üretimdeki düşüşün sebebi, dünya tüketim talebini ve dolayısıyla dış ticaretini etkileyen pandemi. 2021 hindi eti ihracatı, 7 bin 709 ton oldu. Bu yılki ilk 10 aylık hindi eti ihracatı 6 bin ton civarında. Yılsonu tahminimiz ise 2021 ile aynı sayı çerçevesinde.
ÜRETİM VE HİNDİ ETİ TÜKETİMİNİN ARTIRILMASI HEDEFLENİYOR
Beyaz Et Sanayicileri ve Damızlıkçıları Birliği Derneği Başkanı (BESD-BİR) Naci Kaplan, hindi tüketimi mevzusunda tüketicinin eğitici ve yönlendirici çalışmalara teşvik edilmesi icap ettiğini söylüyor. Dernek olarak hindi etinin de minimum piliç eti kadar besleyici ve yüksek protein değerine haiz, düşük yağ içeren sıhhatli bir seçenek bulunduğunu anlatmak suretiyle çalıştıklarını belirtiyor. Kaplan, devletimizde hindi eti tüketiminin belirtilen rakamlar çerçevesinde fazlaca yetersiz bulunduğunu söyleyerek, “Önümüzdeki dönemde hedefimiz hindiyi süreklilik arz eden bir sürece dönüştürerek, üretimle beraber hindi eti tüketimini de artırmayı hedefliyoruz” diyor.
“HİNDİ ETİ DAHA SIK TÜKETİLMELİ”
Prof. Dr. Vedat GÖRAL / Medipol Mega Üniversite Hastanesi Gastroenteroloji Kısmı
Hindi, mükemmel bir protein deposudur. Vücuttaki, kemikleri, kasları, kıkırdakları, deriyi, kanı ve dokuları inşa etmek ve onarmak için protein kullanır. Protein bir makrobesindir, bu da vücudumuzun ona ihtiyacı olduğu anlamına gelir. Vücudumuz protein depolayamaz, bu yüzden her gün tüketmemiz gerekir. Bundan dolayı hindi iyi bir seçenektir. Eğer derisini yemezseniz, birçok vitamin ve mineral açısından zengindir ve azca yağlıdır. Hindi, kalp sağlığı için daha iyi bir seçim olabilir. Kilo vermekle ilgileniyorsanız, yağsız hindi de en düşük kalorili seçenektir. Tavuk, hem doymuş hem de çoklu doymamış kaloriler ve yağlar bakımından daha varlıklı iken, hindi ise protein ve kolesterol açısından zengindir. Hindi, ek olarak magnezyum, bakır, B12 vitamini ve folat benzer biçimde vitamin ve mineraller açısından daha boldur. Selenyum, çinko, fosfor ve demir açısından yararlı olan hindi eti, tiroid fonksiyonunu, bağışıklığı, kemik sağlığını ve enerji üretimini desteklemek için yararlı bir katkı sağlar. Bacak ve but benzer biçimde etin daha koyu kesimleri, demir benzer biçimde belirli mineraller açısından daha zengindir. Bundan dolayı de hindi eti daha sık tüketilmelidir. Ek olarak kırmızı ete alerjisi olanlar, hindi etini tüketmelidir. Buzdolabında gizlenen pişmiş hindinin, üç-dört gün içinde kullanılmasını önerilmektedir.
