PARA ARAŞTIRMA/ ÖZBEY MEN En fazla ihracat gerçekleştiren sektörlerden hazır giyimde bir süredir durağanlık yaşanıyor. Bunda artan maliyetler sebebiyle üreticilerin fiyat tutturamamaları en mühim etkenlerden biri. Bu yüzden Türkiye’ye gelen siparişlerden bir kısmının Hindistan, Çin, Bangladeş şeklinde ülkelere kaydığı görülüyor. Sadece tüm bunlara karşın başta Almanya ve Hollanda olmak suretiyle Türkiye’nin klasik pazarlarından siparişler gelmeye devam ediyor. Normal olarak Türkiye’nin Avrupa’ya yakınlığı kadar, daha katma kıymetli üretim yapısına haiz olması da bu durumda etkili. Üretici firmalar, Avrupa’da enflasyonun gerilemesiyle beraber daha çok canlanma bekliyor. Birçok şirket Almanya, Hollanda, Fransa ve İspanya şeklinde klasik pazarlarda yeni müşterilerle de temaslarını sürdürüyorlar.
SİPARİŞLERİN ÇOĞU AVRUPA’DAN
Yeşim Grup CEO’su Şenol Şankaya, 2023 senesinde genel olarak yüzde 15 civarında sipariş düşüşü olacağını öngördüklerini belirtiyor. Siparişlerin 2022 yıl sonu itibarıyla gerilemeye başladığını ifade eden Şankaya, düşüşün 2023 yılının ilk çeyreğinde de sürdüğünü söylüyor. Sadece bilhassa senenin ikinci yarısından itibaren bu alandaki açığı kapatma şanslarının olacağına dikkat çeken Şankaya, “Tüm bu gelişmelerle beraber Yeşim Grup olarak ABD ve Avrupa pazarına ağırlıklı ihracat gerçekleştirdiğimizi söyleyebiliriz ve 2023 senesinde siparişlerin bir çok bu yönde. Söz mevzusu bu bölgeler, bizim stratejik üretim ortaklığı yaptığımız markaların ağırlıklı olarak konuşlandığı pazarlar. Gelen siparişler içinde ilk kez sipariş aldığımız marka bulunmuyor sadece yeni markalarla iş birliği geliştirmek adına çalışmalarımız devam ediyor. Alan kişi portföyümüzü genişletme yönünde adımlar atma stratejimizi uyguluyoruz. Ağırlıklı spor hazır giyim üreticisi olarak gene bu yönde bir ürün gamının üretilmesi yönünde çalışmalarımız olacak” diyor.
Hazır giyim, konfeksiyon ve tekstil sektörünün, ihracat ve istihdam gücüyle Türkiye ekonomisinin dinamoları içinde yer aldığını vurgulayan Şankaya, sektörün son yıllarda elde etmiş olduğu katma kıymetli üretim çizgisi ile ülke ekonomisine büyük katkı yapmayı sürdürdüğünü diye getiriyor. Şankaya, şöyleki devam ediyor:
“Entegre üretim altyapısı, yetişmiş insan gücü ve lojistik avantajları ile Türkiye büyük markaların üretim üssü olmayı sürdürecektir. Sektörümüzün yalnız teknolojik altyapısını daha da güçlendirme ve otomasyon temelli yatırım programları yürütme anlamında alması ihtiyaç duyulan yolu var. Verimlilik ve sürdürülebilirlik mevzularına daha çok odaklanıldığı takdirde yabancı markaların Türkiye ilgisinin daha da artacağına inanıyorum. Şundan dolayı günümüzde bu iki kavram, her sektör için olmazsa olmaz hale gelmiş durumda.”
Hazır giyim sektöründe dünyanın sayılı tesislerinden kabul edilen Yeşim Grup’un günlük üretim kapasitesinin 115 ton örme, 125 ton boyama, 100 bin metre baskı ve 250 bin tane hazır giyim ile 100 bin tane ev tekstili ürünü bulunduğunu söyleyen Şankaya, 2022 yılını 510 milyon dolarlık ciro değeriyle kapattıklarını ve bundan önceki yıla bakılırsa yüzde 7 seviyesinde büyüdüklerini kaydediyor. 2025 yılı hedeflerinin 720 milyon dolarlık ihracat hacmine ulaşmak bulunduğunu hatırlatan Şankaya, “Hazır giyim ve tekstil sektörünün son dönemdeki dijitalleşme, inovasyon ve sürdürülebilirlik vizyonunun yakın takip edeni olmaya devam edeceğiz. Yeşim Grup çatısı altındaki firmaların tüm altyapı ve otomasyon yatırımlarını tamamlayarak geleceğe uzanması adına lüzumlu süreçleri işletiyor olacağız. Öte taraftan geleceğe entegre kurumsal şirket kültürünün daha da güçlenmesi adına çalışmalarımızı sürdüreceğiz. Kurumsal altyapıya hizmet eden organizasyonel gelişim sürecinin de içinde olacağız” diye konuşuyor.
“İKİ BÜYÜK YATIRIM YAPTIK”
Gelişim Tekstil Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Vedat Yavuz da 2023 yılı siparişlerinde genel olarak bir daralma beklediklerini söylüyor. Bu durumun tüm hazır giyim sektörü için geçerli bulunduğunu belirten Yavuz, bu yıl en fazla siparişin genel anlamda ekonomisi daha iyi olan Avrupa ülkelerinden geldiğini kaydediyor. Bu ülkelerin başlangıcında Almanya’nın geldiğini vurgulayan Yavuz, “Ülkemiz konfeksiyon sektörünün yoğun ihracat yapmış olduğu İngiltere ve İspanya şeklinde ülkelerde 2023 yılı için büyük bir enflasyonist baskı ve talep daralması var. Bu sebeple ekonomisi nispeten daha iyi olan Almanya, Fransa, Hollanda şeklinde ülkelerden diğerlerine kıyasla daha çok sipariş gelebilir. Bu yıl ilk kez sipariş aldığımız ülke olmadı sadece pek oldukça yeni satın alan ile temasımız var. Bu müşteriler de genel anlamda Avrupa ülkesi müşterileri” diyor.
Genel olarak casual ve smart casual ile outdoor ürünlerine talep bulunduğunu kaydeden Yavuz, şu değerlendirmelerde bulunuyor:
“Türkiye’ye markaların ilgileri oluşacak fiyat ortamı ile oldukça ilgili. Şu anda kur seviyelerinin düşük olması sebebiyle ve artan girdi maliyetleri yüzünden fiyat tutturmakta büyük zorluklar yaşamaktayız. Kur baskılandığı sürece hedef fiyatlara ulaşmakta yaşanmış olan zorluklar sebebiyle bu ilginin azalma ihtimali olabilir. Senelik üretimimiz 8 milyon adedin üstünde. 2022 yılının son aylarında hem örgü ve boyahane tesisimizin hem de Adıyaman’daki konfeksiyon fabrikamızın açılışıyla iki büyük yatırım yaptık. Kapasitemizi yüzde 15 seviyesinde attırdık. 2023 senesinde bu yatırımlarımızın daha verimli hale gelmesi için çalışacağız.”
“GRUP OLARAK BÜYÜMEYİ SÜRDÜRÜYORUZ”
Şahinler Tüm ortaklık Yönetim Kurulu Başkanı Kemal Şahin de yılbaşından bu yana siparişlerde yaşanmış olan gerilemenin sürdüğünü sadece Avrupa pazarında hareketlilik görüldüğünü belirtiyor. Grup olarak en fazla ihracatı Almanya’ya yaptıklarını hatırlatan Şahin, bu yıl da en büyük pazarlarının gene Almanya olacağını vurguluyor. Başta Zara ve Best Seller olmak suretiyle Avrupa’nın önde gelen birçok markasının tedarikçisi olduklarını anımsatan Şahin, Avrupa’dan her türlü hazır giyim ürününe talebin bulunduğunu söylüyor. Şahin, “Avrupa’daki markalarla iş birliğimiz devam ediyor, sadece siparişlerin büyüdüğünü söyleyemeyiz. Geçen yıl ihracatımız oldukça arttı. Sadece Türkiye pahalandı. Öteki üretici ülkelere bazı siparişleri kaptırdık. Bazı müşterilerimiz siparişlerin bir kısmını Hindistan’a, Çin’e verdiler. Şundan dolayı fiyat problemi yaşıyoruz. Dövizin seviyesi olması ihtiyaç duyulan yerde değil, biz gene de gelen öğrenci bakılırsa üretimi artırmaya devam ediyoruz. Yurtdışında da yatırımlarımız devam ediyor. Mısır ve Bulgaristan’da yatırımlarımız sürüyor” şeklinde konuşuyor.
“GEREKLİ REFORMLARI YAPMAMIZ ŞART”
Turgay AKŞAHİN / Arsu Triko Yönetim Kurulu Başkanı
2023 yılının ilk dört ayında umduğumuz yurtdışı siparişleri maalesef gelmedi. İhracat yaptığımız ülkeler olan bilhassa Avrupa Birliği ülkelerinden (İtalya ve Almanya) 2022 senesinde ilk dört ayında aldığımız talebin 2023 yılının aynı döneminde sadece yüzde 25’ini alabildik. Bunda en büyük etken artan maliyetler. Fiyat tutturmakta zorlanıyoruz. Ek olarak finansman ve faiz giderlerinin yüksekliği, enflasyonun yüksek olması, bunun yanında döviz kurlarının düşük kalması üretimimizi negatif etkiliyor. Yurtdışından yeni markalar için üretim talebi geliyor sadece maliyetlerin yüksek olması yüzünden üretim yapamıyoruz, Bilhassa ABD Birleşik Devletleri’nden değişik markalar ve butik seçimi üretim yaptırmak isteyen alıcı talepleri ile karşılaşıyoruz. Fakat bu taleplerinde ön koşullu ABD’de showroom yada satış yeriniz var mı şeklinde. Türkiye’de üretim yaptıran bilhassa İnditex grubu içindeki markaların 2022 ve öncesi yıllardaki talepleri oldukça iyiydi. Siparişleri ve yeni yatırımları çekmek için lüzumlu altyapı ve reformları yapmamız gerekiyor. Şirket olarak senelik triko üretim kapasitemiz 1 milyon tane. Fakat 2022 yılının ikinci yarısından itibaren üretim kapasitemiz yüzde 40 oranlarına düşmüş durumda. 2023 senesinde bir artış beklemiyoruz. Mevcut üretim kapasitemizi konsolide etmeye çalışıyoruz. Normal olarak önümüzdeki süreçte kapasiteyi çoğaltmak en mühim hedeflerimiz içinde. Sadece tüm bunların somut bir hedef olması için vatanımızda ciddi bir ekonomik evrilmeye gereksinim var. İlgili meslek odalarının ve devletin kurumlarının beraber kafa kafaya verip ülkemizdeki üretim reformunu çoğaltmak için kararlar alarak tekstil sektörünün önünü açması gerekiyor.
