ABD’nin Colorado eyaletinde mahkeme, Denver polisinin bir tek Apple’ın ‘Bul’ uygulamasına güvenerek yanlış eve baskın düzenlemesi sonucu evi hasar gören yaşlı bir hanıma 4 milyon dolar tazminat ödenmesine karar verdi.
4 Ocak 2022, 78 yaşındaki emekli posta çalışanı Ruby Johnson için bayağı bir Salı günüydü. Burası 43 senedir yaşamış olduğu ve üç çocuğunu tek başına büyüttüğü evdi.
Azca ilkin duş almış ve oturma odasında oturuyordu. Bornozu, bonesi ve terlikleriyle tv izlerken bir polis memurunun megafonla ellerini kaldırarak dışarı çıkmasını söylediğini duydu. Kapısını açtığında ön bahçesinde zırhlı bir vasıta, tüfek taşıyan teçhizatlı polisler ve bir K-9 köpeği buldu.
Mahkeme belgelerine bakılırsa sonrasında Johnson nedenini bilmeden saatlerce ekip otomobilinde tutuldu; kimse ona wcye, ilaca, yemeğe yada bir bardak suya ihtiyacı olup olmadığını sormadı.
Sonucunda polis (telefon da dahil olmak suretiyle) yaşlı bayanı iddia edilen suçla ilişkilendirecek hiçbir şey bulamadı. Johnson, arama emrini alan Denver Polis Departmanı dedektifi Gary Staab ve emri inceleyip onaylayan amiri Çavuş Gregory Buschy’ye dava açtı.
Arama emrinin ‘tek dayanağı’ olan Apple ‘Bul’ uygulamasıydı
Aslen her şey bigün ilkin Jeremy McDaniel adlı bir insanın kamyonetinin çalındığını suç duyurusu etmesiyle başladı. McDaniel araçta ‘bir tabanca, dört yarı otomatik tabanca, bir askeri tüfek, iki drone, 4 bin dolar nakit para ve bir iPhone 11’ bulunduğunu’ beyan etti. Dosya ertesi gün Staab’a verildi. Kamyoneti çalınan adam Apple’ın ‘Bul’ uygulamasını kullanarak ‘telefonun izini bulduğunu’ söylemişti.
Burada bir ayraç açmakta yarar var. Apple’ın ‘Bul’ uygulaması kullananların cihazlarının ortalama konumunu belirleyebilmesi için hücresel, Wi-Fi, GPS ve Bluetooth’tan gelen detayları kullanıyor. Sadece GPS uydularının sayısı, elverişsiz hava koşulları, yüksek binalar, dağlar ve şeklinde fazlaca sayıda unsur ‘Bul’ uygulamasının doğruluğunu etkileyebiliyor.
Esasen yaşlı kadının avukatı Tim Macdonald da uygulamanın ‘bir kolluk kuvveti aracı’ olarak tasarlanmadığına dikkat çekiyor; yitik iPhone’un ‘komşu evlerden birinde yada yoldan geçen bir sürücü tarafınca yakındaki bir sokağa atılmış olması yerine’ Johnson’ın evinde bulunduğunu düşünmek için hiçbir niçin olmadığını söylüyor.
Şikâyet dilekçesinde ekran görüntüsüne atıfta bulunarak “Telefonun nerede olabileceğini gösteren mavi daire minimum altı değişik mülkü kapsıyordu. Sadece gene de polis, arama emrinin ‘tek dayanağı’ olan Apple ‘Bul’ uygulamasını kullanarak Johnson’ın evine odaklandı. Apple’ın uygulama hakkında internette yayınladığı kullanıcı kılavuzu, Johnson’ın evinin aranmasını haklı çıkaracak her türlü mantıklı olasılığı ortadan kaldırıyor” denildi.
İçinde 6 tabanca bulunan çalıntı bir kamyoneti arayan polis iyi mi yanlış eve gitti?
Johnson’ın avukatı, polis memuru Staab’ın ‘aceleyle hazırlanmış ve yanıltıcı bir belge hazırladığını’ ve amiri Buschy’nin belgeyi o gün sabah 11 civarında ve hiçbir düzeltme yapmadan imzaladığını altını çizdi. Denver Bölge Savcı Yardımcısı Ashley Beck belgeyi saat 11:42’de onayladı. Bir saatten birazcık fazla bir süre sonrasında da Denver Bölge Mahkemesi Yargıcı Beth A. Faragher de arama emrini imzaladı.
Bundan bir saatten kısa bir süre sonrasında Denver SWAT ekibi Johnson’ın evini bastı ve megafonla evini terk etmesini istedi.
Mahkeme belgelerine bakılırsa Johnson garajın kapısını iyi mi açacağını soran polise informasyon verdi sadece polis buna karşın garaj kapısını açmak için bir koçbaşı kullandı. Avukatlar ek olarak polis memurlarının evi darmadağın ettiğini ve evindeki eşyaları kırıp döktüğünü dile getirdi.
Ruby Johnson’ın avukatı Macdonald, çalıntı bir kamyon ve tabanca arayan polis memurlarının evine baskın düzenleyerek kendisini gözaltına alması arkasından müvekkilinin hâlâ ‘ciddi fizyolojik ve ruhsal sıhhat sorunları’ yaşadığını söylemiş oldu. İki polis memuruna bireysel olarak dava açıldığını sadece toplam 4 milyon dolarlık cezai tazminatı Denver Belediyesi’nin ödemekle yükümlü bulunduğunu deklare etti.
Bir polis departmanı sözcüsü bu hafta CNN’e yaptığı açıklamada (jüri üyelerinin her iki polisi Johnson’ın haklarını ihlal etmekten suçlu bulmasına karşın) Denver polisi tarafınca meydana getirilen soruşturmada herhangi bir ihlal tespit edilmediğini, memurların disiplin cezası almadığını ve her ikisinin de hâlâ devriye biriminde çalıştığını kaydetti.
Johnson adına dava açan Colorado Amerikan Sivil Özgürlükler Birliği, “SWAT ekibi memurların anlamadığı ve hiçbir eğitim almadığı bir uygulamadan geldiği iddia edilen bir konuma dayanarak Johnson’ın evini aradı” açıklamasıyla durumun vahametinde dikkat çekti. Johnson’ın avukatı Macdonald ise “Eğitim ve siyaset değişikliği yapılmamasından hastalık duyuyoruz ve cezai tazminat miktarının polisin insanların anayasal hakkını ciddiye alması gerektiğine dair kuvvetli bir ileti vereceğini umuyoruz” dedi.
Washington Post ve CNN haberlerinden derlendi.