Dünyadaki en büyük dijital kameranın üretimi tamamlandı ve yakında evreni kavramamızda devrim durumunda bir tesir yaratacak. ABD Enerji Bakanlığı’na bağlı California’daki SLAC Ulusal Hızlandırıcı Laboratuvarı, LSST (Legacy Survey of Space and Time: Uzay ve Dönemin Miras Araştırması) Kamerası’nın tamamlandığını duyurdu.
Laboratuvar, 165 santimetre çapındaki dev mercekli cihazın bir otomobil büyüklüğünde bulunduğunu ve 2025 senesinde Şili’nin yüksek dağlarında bulunan ve merakla beklenen Vera C. Rubin Gözlemevi’nde derin uzay görüntüleri çekmeye başlayacağını söylemiş oldu. Benzeri görülmemiş kameranın görüntülerini aşağıda bulabilirsiniz.
Rubin Gözlemevi Yapı direktörü ve Washington Üniversitesi’nden gökbilimci Zeljko Ivezic şunları söylüyor:
SLAC’taki benzersiz LSST Kamerası’nın tamamlanması ve Şili’deki öteki Rubin Gözlemevi sistemleriyle kısa sürede entegrasyonuyla, tüm zamanların en iyi filmini ve şimdiye kadar bir araya getirilmiş gece gökyüzünün en bilgilendirici haritasını üretmeye yakında başlayacağız.
Mühendisler, ortalama 3 ton ağırlığındaki kamerayı gözlemevinin kendisi de devrim durumunda bir alet olan 8.4 metre genişliğindeki Simonyi Araştırma Teleskobu’na bağlayacak. 20 saniyede 180 aşama dönebilme özelliğiyle bu teleskop, dünyadaki en süratli büyük teleskop olacak.
Amaç, evrenin benzeri görülmemiş bir kataloğunu yaratmak. Laboratuvar “ilk kez bir teleskopun Dünya’daki insan sayısından daha çok galaksiyi kataloglayacağını” deklare etti. Dev dijital kamera her 20 saniyede bir 15 saniyelik bir poz yakalayacak. Kamera o denli büyük ki, her görüntü gökyüzünde dolunay alanının 40 katından daha büyük bir alanı kapsıyor.
Bir buçuk metreden geniş ön lensi ile kamera hem de son aşama yüksek çözünürlüğe haiz. Rubin Gözlemevi müdür yardımcısı Aaron Roodman, yapmış olduğu açıklamada, “Görüntüleri o denli detaylı ki, dolunaydan yedi kat daha geniş bir sema alanını kaplarken, ortalama 40 km ötedeki bir golf topunu net bir halde çözebilir. Milyarlarca yıldız ve galaksiyi içeren bu görüntüler, evrenin sırlarının açığa çıkmasına destek olacak” ifadelerini kullanmakta.
Bu, gerçek anlamda bir 21. yüzyıl teleskopu üstünde yer edinen tam bir 21. yüzyıl kamerası.
Washington Üniversitesi’nde vazife icra eden ve Vera C. Rubin Gözlemevi’nde çalışan profesör Mario Juric, 2023’te Mashable’a “Bizim ‘sema için bir tarayıcı ve bir Google’ inşa ettiğimizi düşünüyorum. Kimi zaman gözlemi önermenin, onaylamanın ve yürütmenin aylar sürebildiği bir büyük teleskop yerine, bir bilim insanı bir sorgu çalıştırabilecek ve saniyeler içinde verilere şu demek oluyor ki mümkün olan en iyi veri kümelerine erişim sağlayabilecek” diyordu.
Teleskop uzay anlayışımızı iyi mi değiştirecek?
- Birkaç yüzyıl süresince gökbilimciler ve NASA benzer biçimde uzay ajansları Güneş sistemimizde ortalama 1.2 milyon asteroit buldu. Üç ila altı aylık gözlemlerden sonrasında Rubin bu sayıyı iki katına çıkaracak. Juric, 10 yıl içinde 5 milyon asteroitin bilineceğini ifade ediyor.
- Uzak gezegen Neptün’ün ötesindeki “Neptünötesi nesneler” ve cüce gezegenler olarak da anlatılan buzlu dünyaların sayısı ortalama on kat artacak.
- Bugün malum iki yıldızlararası kuyruklu yıldız mevcut. Ruben 10 ila 50 kat daha fazlasını tanımlayacak.
- Juric hem de “Ve eğer ‘Gezegen X’ mevcutsa, Rubin’in onu bulma ihtimali yüksek” diyor. Gezegen X, Güneş sistemimizde Plüton’un yörüngesinin oldukca ötesinde var olduğu iddia edilen spekülatif bir dünya.
Vera C. Rubin Gözlemevi, yakında gece gökyüzünü incelemeye başlamış olacak tek büyük, fütüristik teleskop değil. Evrenin evrimini ve Güneş sistemimizin ötesindeki gezegenlerin (dış gezegenler) doğasını araştıran Dev Magellan Teleskobu, 2020’lerin sonlarında faaliyete girecek. Muhteşem isim tercihiyle dikkat çeken ve 39 metre genişliğinde bir aynaya haiz olan Extremely Large Telescope (Son Aşama Büyük Teleskop) ise bu on yıl içinde Dünya’nın en büyük optik teleskopu olacak.
Mark Kaufman, Mashable’da editör / Metin Aktaşoğlu tarafınca yerelleştirildi
