Dövizli yatırımlar hangi fonda?

PARA BES/ ZEYNEP CANDAN AKTAŞ BEFAS’ın kurulmasıyla fonların özelliklerini, hangi varlıklara yatırım yaptığını merak edenlerin sayısı arttı. Bilhassa son dönemde oldukca gündemde olan dövize yatırım mevzusunun, Bireysel Emeklilik Sistemi’ndeki (BES) karşılığı merak ediliyor. Öyleki ya, BES’te iştirakçilerin Kur Korumalı Mevduat (KKM) yada döviz mevduatı benzer biçimde seçenekleri bulunmuyor. Fonlar vasıtasıyla yatırım yapıldığı için hangi fonların döviz eşeysel getiri sağlayabileceği araştırılıyor, soruşturuluyor. Bazı fon türlerinin unvanlarından döviz cinsinden varlıklara yatırım yapmış olduğu anlaşılmakla beraber, bazılarında bunu idrak etmek mümkün değil. Mesela; dış borçlanma araçları fonları portföylerinin minimum yüzde 80’i ile kamu ve {özel sektör} tarafınca ihraç edilen döviz eşeysel borçlanma araçlarına yatırım yapmak zorunda. Kıymetli madenler başlığı altında altın ve gümüş fonlarının, portföylerinde tuttukları varlıkların tutarları, yurtdışı borsalarda belirlendiğinden, burada da bir anlamda dövize yatırım söz mevzusu. Fakat bilhassa değişken fonlar, karma fonlar, hisse fonlar ve fon sepeti fonlarının portföylerinde döviz cinsinden değerlenen yatırım araçlarının miktarı gerçekte her an değişebilir. Değişebilir; zira portföy yöneticisi portföyün varlık dağılımını her an gelişmelere, değişimlere uygun olarak güncelleyebilir. Buna karşın, fonların karşılaştırma ölçütleri, yatırım yaptıkları enstrümanlarla ilgili, bizlere düşünce veriyor. Gelin, 15 Haziran 2023 itibarıyla bireysel emeklilik sistemimizde portföyünde döviz cinsinden varlık tutan fonların getirilerine bir bakalım. Önbilgi olarak bir senelik dönemde Dolar/TL’nin yüzde 36, aylık dönemde ise yüzde 19 getiri sağladığını aklımızın bir köşesinde tutalım.

KIYMETLİ MADEN FONLARI

İster faizli ister faizsiz tarafta olsun, kıymetli madenler fonları portföylerinde minimum yüzde 80 oranında altın ve altın cinsinden kamu tarafınca ihraç edilen kira sertifikalarına yatırım yapıyor. İçlerinde yalnız bir tanesi KJM-Katılım Em. Kıymetli Madenler Katılım Fonu portföyünde asgari yüzde 45 gümüş cinsinden varlık tutuyor.

DIŞ BORÇLANMA ARAÇLARI FONLARI

Bu fonların portföylerine minimum yüzde 80 oranında kamu ve {özel sektör} tarafınca ihraç edilen ve adına eurobond denilen döviz cinsinden yatırım araçları dahil ediliyor. Yatırımcı açısından önemliyse dış borçlanma araçlarının portföyünde ne kadar euro bazlı, ne kadar dolar bazlı yatırım aracı bulunduğunu KAP’ta duyuru edilen izahnamede açıklanan karşılaştırma ölçütünden öğrenmek mümkün.

‘YABANCI’ FONLAR

Portföylerinin minimum yüzde 80 oranında yurtdışı piyasalardaki hisse senetleri ve yabancı ülkelerde ihraç edilen borçlanma araçlarına yatırım meydana getiren fonların unvanlarında ‘yabancı’ ibaresi bulunmak zorunda. BES’te unvanında ‘yabancı’ ibaresi bulunan yalnız iki fon bulunuyor ve bunlar BEFAS’ta işlem görmüyor.

HİSSE SENEDİ VE FON SEPETİ FONLARI

BES’te bilhassa tematik fonlar, yurtdışında işlem gören hisse senetlerini de portföylerine alarak çeşitlendirme yapıyorlar. Fon Sepeti fonları ise yurt içinde yada yurtdışında halka arz edilmiş yatırım fonları, borsa yatırım fonları, girişim sermayesi yatırım fonları ve gayrimenkul yatırım fonlarına portföylerinde minimum yüzde 80 oranında yer veriyorlar. Aşağıdaki tabloda karşılaştırma ölçütlerinde yabancı menkul kıymetlere yatırım yapacağı bilgisi bulunan hisse ve fon sepeti fonlarının getiri sıralaması yer ediniyor.

KARMA VE DEĞİŞKEN FONLAR

Karma ve değişken fonların bir kısmının karşılaştırma ölçütlerinde, döviz cinsinden varlıklara yatırım yapacağının bilgisini edinmek mümkün. Sadece bazılarının karşılaştırma ölçütlerinde asla dövizli varlıklara yatırım yapacağına dair informasyon olmasa da portföy yöneticisinin kararıyla dönemsel olarak dövizli varlıklara yatırım yapılabiliyor. (Bu tür fonların hangileri olduğu https://www.tefas.gov.tr/FonKarsilastirma.aspx?type=emk ,www.fonbul.com ya da www.besanaliz.com adreslerinden izlenebilir. Bu sitelerde fonların varlık türü bazında günlük portföy dağılımlarını ve oranlarını görmek mümkün.) Aşağıdaki tabloda yalnız karşılaştırma ölçütlerinde döviz eşeysel varlıklara yatırım bilgisi bulunan fonlar yer ediniyor.