Merkeziyetsiz finans (DeFi) platformları kripto para ekosisteminin temelinde yatan merkeziyetsizlik felsefesiyle ortaya çıkmış platformlar olarak günümüzdeki varlıklarını sürdürmekte. Bu platformların amacı, kripto para piyasalarındaki yatırımcıların aracılara gerek olmaksızın birbirleri içinde işlem gerçekleştirmelerine olanak sağlamak… Bitexen CEO’su Yahya Tuğyan Erdem, Para dergisi için merkeziyetsiz finans platformlarını kaleme aldı.
Merkeziyetsiz finans platformları, geleneksel finans piyasalarında yatırımcıların ulaşabileceği çeşitli finansal araçları kripto varlıklar yardımıyla blokzincirler üstünden sunmayı amaçlamaktadır. Bu platformlar bu hizmetleri sunarken kullananların aracılara gerek kalmaksızın sisteme kolayca dahil olmalarını mümkün kılıyor. DEX’ler, kripto para cüzdanları vasıtasıyla kullananların kolayca işlem yapmasını sağlıyor. Merkeziyetsiz alım satım platformları kullananların direkt olarak birbirleri içinde işlem yapmasını sağlamak haricinde, likidite havuzları ve farm’lar şeklinde değişik özelliklere de haizdir. Bu şekilde platformlara kaynak oluşturabilmektedir. DEX’lerde yer edinen likidite havuzları, platformlara likidite sağlayıcı olmak isteyen kullananların varlıklarından oluşmaktadır. Likidite sağlayıcıları bu yol ile LP token (Liquidity Provider Token) kazanabilmektir.
VARLIK ÇİFTLERİ
Bununla beraber platformların sağlamış olduğu özelliklere bakılırsa, likidite havuzlarından kullananların borç kripto varlık alması da sağlanmaktadır. Merkeziyetsiz alım satım platformlarından likidite sağlayıcı olmanın temel motivasyonu getiri elde etmektir. DEX’lerin likidite havuzlarının birçoğunda varlık çiftleri bulunmaktadır, bu varlık çiftleri de çoğu zaman Ethereum tabanlıdır. Kullananların kripto varlıkların volatilitesinden oluşan impermanent loss’dan olabildiğince azca etkilenmesi için varlık çiftlerinden biri durağan(durgun) koin olabilmektedir.
MERKEZİYETSİZ FİNANS YAZI
2022 yılı kripto para ekosisteminde birçok negatif gelişmenin yaşandığı bir yıl oldu. Bunlardan biri de merkezi kripto para alım satım platformlarından önde gelen FTX’in batkı etmesi oldu. FTX’in iflası sonrası merkezi platformların güvenirliği kritik edilmeye başlandı. CEX’lerin kullanıcılarının varlıklarını direkt olarak kendi bünyelerinde saklıyor olması, kullanıcılar açısından riskli bir durum olarak görülmeye başlandı. Tam bu aşamada, ortalama iki yıl ilkin yaşanmış olan merkeziyetsiz finans projelerinin büyük talep görmüş olduğu ve mühim yükselişler yaşamış olduğu merkeziyetsiz finans yazı (DeFi Summer) akıllara geldi. Dünyanın en büyük merkezi kurumlarında yaşanmış olan problemler ve söylentiler sebebiyle DEX’ler yine popüler hale geldi. Kullanıcı sayılarında mühim yükselişler ortaya çıktı. Ekim 2022’de 460 bin seviyelerinde olan benzersiz kullanıcı sayısı, FTX’in çöküşüyle Kasım 2022’de 500 bin 104’e terfi etti.
KULLANICI SAYISI 6 MİLYONU GEÇTİ
2022 yılı itibarıyla DeFi ekosistemindeki kullanıcı sayısı 6 milyonu, toplam kilitli varlık tutarı ise 39 milyar Amerikan dolarını geçmiş durumda. Sağlamış olduğu özelliklerle geleneksel finans yapısına bir alternatif oluşturan DeFi ekosistemi, bu özellikleri talep eden kullanıcılar için mühim bir seçenek konumunda. Merkeziyetsiz yapıların finans alanına taşınmasıyla yatırımcıların özgürlük ve güvenli alanları da artmaya başlıyor. Merkeziyetsiz finans platformları, kontrolü tek bir yapıda toplanmasına izin vermeyerek sisteme ve kullanıcılara devrediyor. Tüm bu gelişmelerin ışığında yalnızca finans alanında değil, birçok değişik yapıda merkeziyetsizliğin hakim olduğu bir geleceğe ilerlememiz oldukça ihtimaller içinde görünüyor.
