“Demiryolları, medeniyetin ulaşım aracıdır”

PARA RÖPORTAJ/ ÜRÜN DİRİER Thales, 40 yıla yakın süredir Türkiye’de etkinlik gösteren ve hem konvansiyonel hem de yüksek süratli demiryolu hatlarındaki mühim modernizasyon projelerine etken olarak katkıda bulunan Paris merkezli bir şirket. Demiryolu güvenlik ve denetim sistemlerinin tasarlanması, kurulumu, kontrol edilmesi ve işletmeye alınması, bakım, proje yönetimi ve eğitim şeklinde bir takım hizmet sunuyor. Firmanın sunmuş olduğu teknolojiler, Türkiye’nin yüksek süratli tren hatlarında ve taşra ağlarında kilit rol oynuyor. Şirket 1987 senesinde yüzün üstünde çalışanı ile Türkiye’deki ilk ofisini açmış. O zamandan beri de Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD) ile çalışıyor.

Merkezi La Défense’da yer edinen ve Euronext’te işlem gören firmanın dünya genelinde 80 binden fazla çalışanı bulunuyor. Şirket, evvel Thomson-CSF adıyla bilinmekte olup 6 Aralık 2000 tarihinde Racal Electronics plc’yi satın almasıyla günümüzdeki adını almıştır.

Türk demiryollarının yenileme ve modernizasyon çalışmalarında olmazsa olmaz ortağı olan firmanın, Ankara-İstanbul yüksek süratli tren projesi ve Sabiha Gökçen Internasyonal Havalimanı’na ulaşan M10 İstanbul metro hattı şeklinde büyük projelerde imzası bulunuyor.

Şirket, kısa sürede oluşturulan yüksek süratli tren hattı üstünden başkenti Sivas’a bağlayan Ankara-Yerköy hat kesiminde kilit öneme haiz. Başkent Ray’daki sistemlerde üç tane anklaşman, merkezi trafik kontrolü (CTC) ve güncellemeler ile 155 km uzunluğunda sinyalizasyon çözümlerinin yanı sıra Kırıkkale-Yerköy hat kesiminde ETCS L1 ve geçici hız sınırlama sistemleri de sağlamış oldu.

Bu yeni işletmeye alma ile Türk demiryolu ağı uzunluğu 13.896 km’ye çıktı. Bununla birlikte, mevcut durumda 2.228 km uzunluğa haiz yüksek süratli demiryolu ağının da bir parçası.

Demiryolu projesi, Ankara ile Sivas arasındaki hat mesafesini mühim seviyede düşürdü. (603 km’den 405 km’ye). Kırıkkale, Yozgat ve Sivas istasyonlarının yüksek süratli demiryolu ağına bağlanması 1.4 milyon vatandaşa yarar sağlayacak. Bu hat, Konya, Eskişehir ve İstanbul şeklinde şehirlerden gelen yolculara hizmet verecek. Yakın zamana kadar 7 saat olan Ankara-Sivas sefer süresi, yeni Ankara-Yerköy-Sivas süratli tren hattının işletmeye alınması ile 2 saate indirildi. Ek olarak demiryolu sinyalizasyon teknolojisi ile geçtiğimiz yıl, Gaziray kentsel alanı için taşra ağının modernizasyonuna da katkıda bulunmuş oldu. Geçtiğimiz Kasım ayındaki açılışından bu yana, üç taşra treni ve bir bölgesel tren, merkezi trafik denetim (CTC) ve Thales sinyalizasyon sistemi ile hatta çalışıyor. Ankara-İstanbul yüksek süratli tren hattının Sincan-Köseköy arasındaki hat kesiminde yüksek süratli tren hattı sinyalizasyon, iletişim, GSM -R (Demiryolları için Küresel Mobil Komünikasyon Sistemi) ve CTC (Merkezi Trafik Denetim) sistemlerinin bakımından ve bu hat kesiminin bakım işlerinden de şirket görevli.

Firmanın Ülke Müdürü Sulh Balcılar ile Thales’in Türkiye’deki demir ağlara olan katkısını ve projelerini konuştuk…

Thales neler yapıyor? Firmadan bahseder misiniz ilk olarak?

Thales fazlaca uluslu bir firmadır. Altı alt gruptan oluşuyor. Bunlardan biride ground transportation dediğimiz ulaşım sistemleridir. Bunun dışındaki gruplar müdafa sanayii, uzay, uydu, dijital kimlik ve güvenlik, havalimanları ve tayyare üstü sistemlerden oluşuyor. Biz Türkiye’de ulaşımda demiryolu grubuyuz. Ulaşım sistemlerinde hem ana hatları hem metro sistemlerinin yanı sıra sinyalizasyon, iletişim ve ücret toplama hizmetleri veriliyor.

Ne tür hizmetler veriyorsunuz?

Türkiye’deki demiryollarında ana hatlarda Avrupa tren denetim sistemi olarak düzey 1 ve düzey 2 sistemlerini veriyoruz. Türkiye’deki ilk süratli tren projesi ve Avrupa sinyalizasyon sistemine uyumlu sistemi Ankara-İstanbul Projesi’ni Thales gerçekleştirmiş oldu. Metro sistemlerinde sibitisi iletişim tabanıyla ileri teknoloji sürücüsüz sinyalizasyon sistemlerini vermekteyiz. Bu sinyal sistemlerini destekleyen yazılımlar ve sistemlerde oldu. Örnek verecek olursak; bizim demiryollarında 500-600 kilometre hatlarımız var. Bu hatlar üstünde bir fazlaca ekipman var. Bu ekipmanların uzaktan izlenmesi ve bakımlarının daha süratli yapılabilmesi için yenilikçi çözümlerimiz bulunmaktadır. Doğrusu tüm sistemin durumunu bir merkezden izleyebiliyoruz. Bununla birlikte seyahat talep ve yoğunluğunu çözümleme edecek sistemlerimiz de bulunuyor.

Dünya süratli bir dijitalleşme sürecinden geçiyor. Demiryolu sektöründe dijitalleşme süreci iyi mi gidiyor?

Demiryolu sinyalizasyon sektörü öteki sektörlere nazaran dijitalleşmeye daha erken safhada başlamış bir sektör. 1990’lı yılların başlangıcında başladı. O günden itibaren sinyalizasyon sistemlerinin ön dijitalleşme işleri bulunmakta. Yan sistemlerde bilhassa bakım işlerinin dijitalleşmesi söz mevzusudur. Metro sistemlerinde dijitalleşme 1980-1990’lı yılların başlangıcında başladı. Daha ileri teknolojiyle metroların uzaktan izlenmesi şeklinde sistemler var.

Sürdürülebilirlik son yıllarda pek fazlaca sektörün odaklandığı bir kavram haline geldi. Thales’in sürdürülebilirlik sağlamak için geliştirdiği projelerden bahsedebilir misiniz?

Bir sinyalizasyon sisteminin minimum işletme ömrü olarak 30 yılı ön görüyoruz. Doğrusu sistemin 30 yıl süresince canlı tutulmasını donanım ve yazılım gereksinimlerine nazaran güncellenmesini bu projede taahhüt ediyoruz. Minimum 30 yıl bir müşteriye teklif etmiş olduğunuz sistemin güncel ve canlı tutulma sorumluluğunu taşıyorsunuz. Sinyalizasyon sistemlerinde sürdürülebilirlik fazlaca önemlidir. Zaman içinde eskiyen hem ekipman hem donanımların tekrardan yenilenmesi ve yeni sistemlere bağlanması da bu sürdürülebilirlik açısından sinyal firmalarının çalmış olduğu mühim bir mevzudur.

Demiryolu trafik ve güvenlik yönetiminde öteki ulaşım sektörlerine nazaran değişik gereksinimler var mı? Var ise bu gereksinimleri karşılamak için ne şeklinde projeler geliştiriyorsunuz?

Sinyalizasyon sistemi öteki ulaşım sistemlerine nazaran güvenlik sistemlerinin minimum hataya ve hiçbir kazaya sebebiyet vermeyecek şekilde tasarlanır. Bu da sertifikalandırma sürecinden geçmektedir. Bizim tüm sistemlerimizde SIL 4 dediğimiz güvenlik güvenlik sertifikası hem metro sistemlerinde hem de ana hat sistemlerinde bulunmakta. Kullandığımız güvenlik eleştiri ekipmanlarımız için bu sertifikaları sağlıyoruz. Ürünlerimizin bu sertifikaları olmasına karşın bir proje yaptığımızda proje işletmeye alınmadan ilkin o hattın güvenlik raporunu veriyoruz. Doğrusu bu sistem çalışırken ne tür mevzulara dikkat edilmesi gerekildiği, hangi mevzunun idarenin sorumluluğunda olacağı, iyi mi işletme yapacağını, sistemin nelere yanıt vereceğini kapsamlı bir rapor altında hazırlıyoruz. Bu rapor idaremiz tarafınca onaylandıktan sonrasında sistemi devreye alıyoruz.

Devlet Demiryolları ile beraber yakın gelecekte Türkiye’de gerçekleştirmeyi planladığınız projeler var mı?

Şu an bir fazlaca projeyi Devlet Demiryolları ile beraber yapıyoruz. Ankara-İstanbul Süratli Tren Projesi’nin Doğançay-Geyve ve Projesi, Ankara-Sivas hattının birinci fazında Yerköy hattına kadar projemize devam ediyoruz. Gaziray Projesi son safhada devam ediyor. Başkentray Projesi’ni tamamlamak üzereyiz. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın süratli tren için bir fazlaca yeni projesi var. Çoğunun yapım işleri ihale edildi. Bizde bu projelerde sinyal tedarikçisi olarak bulunmak istiyoruz. Yeni projeleri yakından takip ediyoruz. Projelerin sinyal tedarikçilerinin 1-2 ay içinde belirleneceğini düşünüyorum.

Sinyalizasyon sistemlerinin demiryolu taşımacılığı için yaşamsal bir ehemmiyet taşıdığını biliyoruz. Thales olarak kullandığınız sinyalizasyon sisteminden bahsedebilir misiniz?

Türkiye’de 2000’li yıllardan sonrasında bilhassa yolcu taşımacılığı üstüne Devlet Demiryolları ve Ulaştırma Bakanlığı tarafınca birçok atılım yapılmış oldu. Bilhassa süratli tren projelerine odaklanıldı. Biz bu projelerde vardık. Bununla ilgili Avrupa tren denetim sistemi çözümlerimizi düzey 1 ve düzey 2 olarak idaremizde uyguladık. Yük taşımacılığı süratli tren hatlarından yapılmadığı için konvansiyonel hatlarda da aynı sinyalizasyon sistemlerini önermekteyiz. Buralarda hız ve dizi aralığı daha düşük olmasına karşın gene de yük taşımacılığında aynı sinyalizasyon güvenlik sistemlerini kullanıyoruz.

Türkiye’de hangi demiryolu projelerinde yer aldınız?

Thales olarak Ankara-İstanbul Süratli Tren Projesi, Marmaray Projesi’nin iletişim sistemlerinde, Cumaovası-Tepeköy Projesi’nde, Başkentray Projesi, Gaziray Ankara-Sivas hattının birinci kısmında yer aldık. Metrolarda da Kadıköy, Kartal, Sabiha Havalimanı’nım sinyalizasyon sistemini biz tedarik ettik.

Demiryolu ulaşımının ekonomik faktörler ve sürdürülebilirlik açısından avantajlarından bahsedebilir misiniz?

Demiryolları medeniyetin ulaşım aracı olarak nitelendiriliyor. Buradaki amaç bir otomobille maksimum 4-5 şahıs, otobüsle 50 şahıs taşırsınız. Trenle ise neredeyse 500 şahıs uzunluğuna nazaran de bir ihtimal bin kişiye kadar taşıyabilirsiniz. Yolcu konforunu fazlaca büyük bir halde etkiliyor. Meydana getirilen istatistiklere nazaran yolcuların 4 saate kadar uzun mesafeli yolculuklarda tren konforunu tercih ettiğine dair dünyada ve Avrupa’da emekler var. Öncelik ilk olarak yolcu konforu ve öteki ulaşım araçlarına nazaran daha ekonomik olması önemlidir. Demiryolları elektrik sistemleri kullandığı için bir çok enerjinin yenilenebilir olması da enerji verimliliği açısından bir ehemmiyet taşıyor.

Kısa sürede oluşturulan Ankara-Yerköy-Sivas hattı projesinde yer aldınız. Bu projeye hangi teknolojilerinizle katkıda bulundunuz?

Ana hat sinyalizasyon sistemlerimiz var. Bu sistemler tüm idarelerin gereksinimlerini toplayıp son olarak geliştirilen ray devresidir. Geçmişte birçok firmanın ray devresi vardı. Çoğu zaman Thales’in düzey 1 ve düzey 2 sistemini bu ray devreleri ve ekipmanlarıyla kullanıyoruz.