Vücut için son aşama mühim olan D vitamini, başta kas-iskelet sistemi olmak suretiyle vücudumuzda öteki sistemlere yönelik değişik tesirleri olan daha oldukca hormon yapısında bir moleküldür. D vitamininin iki formu beslenme için önemlidir.
D2 ve D3 vitaminleri nedir?
D2 Vitamini, bitkilerde ve maya mantarlarında üretilir. Gene yüksek dozlarda takviye gıdalarda bulunur. D3 Vitamini ise en etken D vitamini formudur ve direkt güneş ışığına maruziyet sonrası deride oluşur. En yaygın D3 vitamini gıda kaynakları ise güçlendirilmiş tahıllar, günlük takviye gıdalardır. Bu vitamin ek olarak balıkların karaciğerinde ve yağlı deniz balıklarında bulunur.
Eksikliği tüm vücudu etkiliyor
Son bilimsel çalışmalarda, D vitamini eksikliğinin; tümör gelişimine (kolon-kalın bağırsak, meme, prostat kanserleri), kalp-damar hastalıkları, diyabete, enfeksiyonlarda eğilime ve de depresyona yol açmış olduğu belirtilmektedir. Ek olarak tıbbi yayınlarda D vitamininin, immün (bağışıklık) toleransta mühim görevi olduğu öne sürülmektedir. Dolayısıyla D vitamini eksikliğinin; bağ dokusu hastalıklarına (sistemik lupus eritematoz, romatoid artrit vb) yatkınlığı arttırdığı ve bu türden tanıları olan hastalarda eklem ağrılarını şiddetlendirdiği bildirilmektedir.
En oldukca kimlerde görülür?
D vitamini eksikliğinin en yaygın sebebi, güneş ışığına yeterince maruz kalmamaktır! Bununla beraber gün içinde uzun süre kapalı ortamda kalanlar, ciddi karaciğer-böbrek hastalığı olanlar, rifampisin (tüberküloz-verem ilacı), epilepsi-sara ilacı kullananlar D vitamini eksikliği riski altındadırlar.
“Güneşin tedavi edici ışınları ‘cam varken’ içeri süzülemez”
D vitamini, cildiniz tarafınca naturel güneş ışığından gelen ultraviyole radyasyonu ile karşılaşınca üretilir. Güneşin tedavi edici ışınları (ki bunlar cildinizde D vitamini üretirler) herhangi bir camdan içeri süzülemezler. Kısaca evinizde yada arabanızda otururken deride D vitamini üretimi olmaz.
Günlük besinlerinizden kafi D vitamini alabilmek nerede ise imkânsızdır. Vücudunuzda D vitamini oluşturmanın tek yolu direkt güneş ışını ile temas etmektir. Günlük vitamin D ihtiyacını en alt düzeyde karşılayabilmek için minimum 10 bardak D vitamini katkısı ile güçlendirilmiş süt içmek gereklidir. Bu ise ergonomik olarak mümkün değildir ve süt, fazla tüketildiğinde “süt-alkali sendromu” denilen rahatsızlığa yol açabilir.
Peki D vitaminini iyi mi alırız?
Haftada minimum 3 kez 5-15 dakika süresince direkt güneş ışığına kol ve bacakların ya da yüzün, kolların ve ellerin maruz kalması sağlanmalıdır. Bununla beraber daha esmer tende insanoğlu, güneş kremi kullananlar yada yaşlılar daha uzun süre güneş ışığına gereksinim duyabilirler. Yeni çalışmalarda yaşlılarda günlük D vitamini ihtiyacı 800 IU olarak bildirilmektedir. Bilhassa romatoid artrit, lupus benzer biçimde sistemik-romatizmal hastalığı olanlarda ve bu yüzden kortizon kullananlarda D vitamini takviyesi daha önemlidir.
Çocuklarda raşitizme yetişkinlerde ise kemik erimesine niçin olabilir
D vitamini eksikliği, her yaş grubunda kaslarda güçsüzlüğe, kaslarda ve kemiklerde yaygın ağrıya niçin olabilir. D vitamini kan düzeyinin düşük olması bebeklerde, çocuklarda raşitizme neden olur. Erişkinlerde ise özelikle omurga, pelvis, bacak kemiklerinde osteomalazi (kemiklerde yumuşama) ve osteoporoz (kemik erimesi) gelişimine sebep olabilir. Etkilenen kemikler dokunmakla ağrılıdır ve küçük bir travma sonrası ya da kendiliğinden kırıklar oluşabilir