Sıhhatli bir gövde için spor yapmak fazlaca mühim. Bilhassa de çocukluk çağlarında süregelen sporun yararları saymakla bitmiyor. Kas iskelet sistemi, kalp damar sistemi ve solunum sistemi başta olmak suretiyle tüm vücudun sıhhatli, kuvvetli ve dayanıklı olmasında çocukluk çağlarında meydana getirilen sporun büyük katkısı var. Spor hem de öteki sporcularla kurmuş oldukları centilmence, rekabetçi ve samimi ilişkiler yardımıyla evlatların daha toplumsal, daha adil ve ruhsal olarak daha dengeli bireyler olmalarına da mühim katkılar sağlıyor.
Yaşamsal öneme haiz yararları sebebiyle Dünya Sıhhat Örgütü; 5-17 yaş arası evlatların her gün 60 dakika orta-yüksek şiddette sportif aktivitede bulunmaları öneriyor. Sadece toplumda, herhangi bir bilimsel dayanağı olmayan, akılda kalan tamamlanmamış cümleler yada tamamen yanlış anlaşılmış bilgilerle yapılmaya çalışılan spor ise tam aksine zarar verebiliyor. Hatalı bilgiler doğrultusunda hareket edilmesi sebebiyle sakatlıklar, spor yaşamının sekteye uğraması yada sonlanması, hayal kırıklıkları, daha da kötüsü depresyon şeklinde pek fazlaca negatif sonuçlar gelişebiliyor. Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Dr. Ozan Ali Erdal çocuklarda sporla ilgili doğru sanılan yanlışları söyledi, mühim bilgiler verdi.
Yanlış: Çocuğum basketbol oynarsa boyu uzar.
Doğrusu: Çocuğun erişkin hayatında beklenen boyunu belirleyen en mühim unsur, ebeveynlerinin boylarıdır. Doğal ki tek etken bu değil. Beslenme, yaşam standartları ve çocuğun sıhhat durumu da boy üstüne oldukça etkili oluyor. Bunlara ek olarak aktivite düzeyi yüksek olan sporlar evlatların kas iskelet gelişimi üstüne pozitif etkisinde bırakır gösteriyor. Dolayısıyla sportif aktiviteler içindeki sporcular ebeveynlerine bakılırsa daha belirgin bir gelişim sergileyebiliyorlar. Sadece, bunu tek bir spor branşına bağlamak da doğru değil. Sporcu evlatların ileriki yaşlarında branşlaşma aşamasına geldiklerinde basketbol takımlarına seçilmelerindeki en büyük faktörlerden birinin, mevcut ve gelecekte beklenen boyları bulunduğunu da bilmek gerekiyor.
Yanlış: Çocuğum sporla fazlaca yoğun uğraşırsa boyu kısa kalır.
Doğrusu: Çocukluk çağlarında bilgili meydana getirilen sportif aktivitelerin çocuğun gelişimi üstüne pozitif tesirleri olduğu meydana getirilen çalışmalarla gösterilmiş. Sadece, herhangi bir spor branşında yeniden eden aşırı kullanım yaralanmaları ve lüzumlu tedaviyi almadan ağrılarıyla oynamaya devam etmek, tedavi süreci sonunda iyileşme elde edilene kadar iskelet gelişimini negatif yönde etkiliyor. Aynı şekilde iskelet gelişiminin etkilenmemesi için büyük kemik kırığı şeklinde büyük bir iskelet sistemi travması yaşayan sporcu evlatların da iyileşinceye dek spora ara vermeleri gerekiyor. Ek olarak çocukluk çağlarında kas gücü arttırmaya yönelik antrenmanların ağırlıkta olduğu yanlış antrenman programlarının da negatif tesirleri gösterilmiş. Bu negatif etkisinde bırakır her spor branşında oluşabiliyor ve belirli bir spor dalıyla ilişkilendirmemek gerekiyor.
Yanlış: Spor yaralanması sonrası ameliyat olan çocuğun spor yaşamı biter
Doğrusu: Her spor branşında aktivite düzeyi ile deneyim arttıkça ve daha yüksek bir rekabet ortamına girildikçe yaralanma riski de artıyor. Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Dr. Ozan Ali Erdal, bu şekilde bir durumda sıhhatli bir iskelet sistemine tekrardan kavuşmak ve spor hayatına geri dönmek amacıyla, lüzumlu görüldüğünde ameliyat da önerildiğini belirterek, “Bugünün detayları ve teknolojik imkanlarıyla sporcu çocuklar başarıya ulaşmış bir halde ameliyatla tedavi edilebiliyor, sonrasında aldıkları fizik tedavi ve kondisyon antrenmanlarıyla da spor hayatlarına kaldıkları yerden devam edebiliyorlar” diyor.
Yanlış: Ayak bileği bir kere burkulduğunda bu durum hep yeniden eder
Doğrusu: Ayak bileği burkulmaları sonrası herhangi bir kemiksel sorun olmasa da, ayak bileği çevresindeki bağlarda çeşitli derecelerde yaralanmalar gelişebiliyor. Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Dr. Ozan Ali Erdal, gecikmeden doğru tedavi uygulandığında ayak bileğinin tam fonksiyonunu tekrardan kazandığını ve çocuğun herhangi bir sorun yaşamadan spor hayatına devam edebildiğini belirtirken; “Eğer yetersiz tedavi söz mevzusu ise ve devam eden yüklenmeler var ise tekrarlayan burkulmalar ile eklem yüzeylerinde yeniden eden yaralanmalar gelişebiliyor” diyor.
Yanlış: Spor yaparken çarpma yada burkulma sonrası kırık oluşursa çocuk ağrıdan yerinde durması imkansız.
Doğrusu: Kırıklarla beraber şiddetli ağrı gelişmesi beklenen bir durum olmasından dolayı bu fikir kısmen doğru. Öte taraftan kaymamış kırıklar yada çatlaklar oldukça azca ağrı ve hafifçe fonksiyonel kısıtlılıkla seyredebiliyor. Ek olarak, ayak ve el parmaklarındaki ufak kırıklar da ileri derecede ağrı yaratmayabiliyor. Dolayısıyla kırıktan şüphelenmekte şiddetli ağrı bir kriter olsa da, tek kriter değil. Sert bir travma sonrası devam eden orta hafifçe dereceli ağrılar, duyarlılık, hareketlerde kısıtlılık ve ciltte morarma yada şişlik şeklinde bulgular da kırık emaresi olabiliyor.
Yanlış: Dizde menisküs yırtığı geliştiğinde diz asla iyileşmez
Doğrusu: Dizde bulunan 2 tane menisküs bilhassa çocukluk çağlarında oldukça iyi kanlanıyor ve yetişkinlere bakılırsa iyileşme potansiyeli daha çok oluyor. Belli kriterlere uyan menisküs yırtıkları bazı durumlarda ameliyat edilmediği şeklinde, gereğinde ameliyatla onarım edildiğinde de çocukluk çağlarında iyileşme daha kolay oluyor, dolayısıyla spor yaşamını büyük olasılıkla etkilemiyor.
Yanlış: Dizde ön çapraz bağ yırtığı sonrası ameliyat edilen bir çocuk dizini korumak için sporu bırakmalı
Doğrusu: Çocukluk çağındaki sporcularda meydana getirilen ön çapraz bağ ameliyatlarında günümüzde kabul edilmiş teknikler ve implantlarla oldukça başarıya ulaşmış sonuçlar alınıyor. Ameliyat sonrasında fizik tedavi ve güçlenme egzersizleriyle yeteri kadar rehabilite edilen sporcular güvenle spor hayatlarına dönebiliyor.
Spora başlatmadan ilkin kesinlikle okuyun!
• Çocuklar spora başlarken mevzuya hakim bir doktor tarafınca hareket becerilerinin gelişim düzeyi açısından değerlendirilmeli.
• Çocuğun spora başlarken ve sportif yaşam tarzını erişkin hayatına taşırken eğer olmazsa olmaz şartı devamlı bilgili bir halde spor yapmak. Bu da uygun ısınma, germe, doğru teknikle emek verme, uygun soğuma aktivitesi ve kafi beslenme şeklinde şartların yerine getirilmesiyle elde edilebiliyor.
• Çocuklar uzun seneler sporda fazlaca yönlü olmalı, tek bir branşa odaklanmak için 11-12 yaş süreci beklenmeli.
• Herhangi bir spor yaralanması olduğu durumda aktivite ile gelişen ağrı devam etmiş olduğu sürece çocuk spordan yada en azından ağrıya neden olan hareketlerden uzak tutulmalı.
