Categories: GENEL BİLGİLER

Çalışma Prensipleriyle Nükleer Enerjinin Tarihsel Gelişimi ve Örnekleri

21. yüzyılla beraber yaşamın devam edebilmesi için enerjiye gereksinim birinci aşama ehemmiyet arz etmektedir. Sadece enerji üretimi esnasında çevreye zarar verilmesi ve kullanılan kaynakların her geçen gün azalması sebebiyle, globalde tüm ülkeler yeni enerji kaynaklarına yönelmeye adım atmıştır.

Bilhassa yenilenebilir enerji kaynakları bu noktalarda daha avantajlı olması sebebiyle daha oldukça tercih edilmeye başlanmıştır. Fosil yakıtlara alternatif olarak kullanılan enerji kaynakları içinde, nükleer enerji öne çıkmaktadır.

E=mc2 aslen her şey Albert Einstein’ın kanıtlama etmiş olduğu bu enerji formülüyle başladı.

Einstein bu formülde, herhangi bir maddenin hacminin (m) yok olduğunda ortaya müthiş bir enerjinin (c2) çıkacağını anlatmaktadır. Müthiş bir enerjiden kasıt formülde de belirtilen (c2)’dir. Şu demek oluyor ki ışık hızının karesidir.

Bu formül ile insanoğluna benzeri olmayan bir armağan sunan Einstein, teknolojik dünyayı sarsmakla kalmayıp yazımıza da mevzu olan nükleer santrallerin doğuşuna sebep olmuştur.

Hızla gelişen teknolojinin bu aşama gelişmesiyle bireysel enerji gereksinimler ve bunla paralel üretimin tesislerin artık Sanayi 5.0’a doğru gitmesiyle enerji ihtiyacının zirve yapması, günümüzde elektrik enerjisi bolca oranda ve devamlı olarak istenmesini tetiklemiştir.

Dünya üstünde bulunan ülkeler, bu ihtiyacı karşılamak için çeşitli enerji politikaları geliştirerek yatırım yapmaktadırlar. Bu politikalarda kimi süre yenilenebilir enerji kaynaklarını kimi süre da yenilenemez enerji kaynaklarına öncelik verilir.

Albert Einstein Kimdir?

14 Mart 1879 – 18 Nisan 1955 yılları aralığında yaşayan kuramsal fizikçidir. Tüm zamanların en iyi fizikçilerinden kabul edilen Einstein, en oldukça görelilik teorisini geliştirmesiyle tanınır. Bununla birlikte kuantum mekaniğinin gelişimine mühim seviyede katkılarda bulunmuştur.

Kendisi tarafınca bulunan ve bilim dünyasında yeni bir çığır açan kütle-enerji denkliği formülü E = mc2 “Dünyanın En Meşhur Denklemi” olarak adlandırılmıştır. Fizik ve matematik alanına sağlamış olduğu katkılardan dolayı ve fotoelektrik tesir yasasının keşfi sebebiyle 1921 senesinde Nobel Fizik Ödülü’nü kazanmıştır. 1999 senesinde Time Dergisi tarafınca “Yüzyılın En Mühim Kişisi” seçilmiştir.

Nükleer Santrallerin Emek harcaması

Nükleer santralin kurulabilmesi için ihtiyaç duyulan en temel hususlardan birisi de zenginleştirilmiş uranyumdur. Kullanılan uranyum türleri; U-235, U-233, U-238 ve plütonyum türleri; P-239, P-241 şeklinde sıralanabilir.

Uranyumun fisyon tepkimesine girerek bölünmesi sonucunda görkemli oranda enerji açığa çıkar. Gerçekleşen bölünme sonucunda nötronlar yüksek bir hızla uranyum elementinin çekirdeğine çarpar.

Bu çarpışmayla beraber çekirdeğin kararsız hale geçmesine ve peşinden da büyük bir enerjiyi açığa çıkartarak fisyon tepkimesine niçin olur. Bu tepkime sonucunda ortama nötronlar yayılır.

Bu nötronlar öteki uranyum çekirdeklerine çarparak meydana gelen ilk fisyon tepkimesini elementin her atom çekirdeğinde gerçekleştirene kadar devam ettirir. Ortaya çıkarılan enerji denetim edilmediği müddetçe ölümcül kazalara sebebiyet verebilir. Denetlemek için reaktörlerde fazla nötronları tutan ve fisyon tepkimesine girmesini engellemiş olan üniteler mevcut halde bekletilir. Bu sayede kontrollü bir fisyon tepkimesi zinciri sağlanmış olur.

Nükleer santralin iç yapısına bakacak olursak, uranyumun fisyon tepkimesine girmesiyle açığa çıkarılan enerji su buharının oldukça yüksek sıcaklıklara kadar ısıtılmasını sağlar. Isıtılan buğu, elektrik jeneratörüne bağlı olan türbinlere verilir.

Türbin kanatçıklarına çarpan yüksek enerjili buğu, malum şekilde türbin şaftını çevirirken, jeneratörün de elektrik enerjisi üretmesini elde etmiş olur. Jeneratörde biriken elektrik ise iletim hatları vasıtasıyla kullanılacağı bölgelere gönderilir.

Türbinden çıkan tazyik ve sıcaklığı düşmüş buğu, yeniden kullanılmak suretiyle yoğunlaştırıcıya gönderilir ve su haline gelmesi akabinde yeniden bölünme ile açığa çıkan enerji ile ısıtılıp buğu haline getirilir ve döngü de bu şekilde devam eder.

Türkiye’miz 2023 yılı itibariyle, ortalama 85 milyonluk bir nüfusa haizdir. Dolayısıyla, her ne kadar çevre dostu da olsa, yenilenebilir enerji kaynakları ile enerji ihtiyacının karşılanması oldukça güçtür. Nitekim bunun için oldukça büyük arazilere güneş tarlaları ve rüzgar türbinleri kurulması gerekir.

Öteki bir seçenekse, nükleer santrallerden enerji ihtiyacının karşılanmasıdır. Bu fikre ilk başta sıcak bakmayan çevreci bir kesim olacaktır elbet.

Fakat hakkaten de iyi araştırıldığında günümüz itibariyle ülke ekonomisi adına yaşamsal bir öneme haiz olduğu da anlaşılacaktır. Ülkemizin elektrik üretmek için Rusya, Azerbaycan, İran, Nijerya şeklinde ülkelerden doğalgaz temin ettiğini ve bunun karşılığında da milyar dolarlar harcamış olduğu hepimizin malumudur.

Bu da ister istemez bizi dışa bağımlı hale getirmekte ve özgürlüğümüzü kısıtlamaktadır. Bunun içindir ki, nükleer santral projelerinde yeteri kadar söz sahibi olup gelişmiş ülkelerdeki nükleer kullanım seviyelerini yakalamalıyız. Hiçbir nükleer santralin yüzde yüz güvenli olduğu söylenemez. Alınacak güvenlik önlemlerinin seviyesine bakılırsa güvenilirlik düzeyi de değişmektedir.

Nükleer santral mevzusunda ülkemizin tecrübesinin de kafi düzeyde olmaması bu güvenilirlik konusunu iki kat daha mühim kılıyor.

İstenilmeyen kazalara mahal vermeden, son teknoloji ile donatılmış güvenlik önlemlerini alıp artık bu teknolojiden ülkemizin de istifade ettirilmesi gerektiği kanısındayım.

Gelişen değişen teknolojinin hızıyla doğru orantılı olmasa da çevre bilincinin artığını da söyleyebiliriz. Bu bağlamda enerjiyi üretirken, kullandığımız kaynağın türü ne olursa olsun canlılar üstünde uzun solukta kalıcı hasarların gelmemesine itina göstermeliyiz.

Yaşanılan En Büyük Nükleer Kazalar

Gelişen teknolojiyle beraber müdafa, tıp, enerji ve sanayi şeklinde pek oldukça alanda radyoaktif maddelerin kullanımı giderek yaygınlaşmaya başladı. Bunlar içinde nükleer enerji santralleri 20. yüzyıla damga vurdu. 1954 senesinde ilk reaktör kurulduğundan beri nükleer kaza ihtimali kritik edilmeye başlanmıştı.

Her ne kadar enerjide nükleer gücün güvenli olduğu söylense de ışınım seviyesindeki normalden sapmalar ve büyük nükleer kazalar son yüz yılda gezegenimize oldukça büyük zarar verdi. Bu nükleer kazaların yarattığı tahribatı belirlemek için belirli skalalar tanımlandı.

Tıpkı depremlerin büyüklüğünü ölçmek için kullandığımız Richter Ölçeği şeklinde nükleer faciaların derecelendirilmesi de Internasyonal Nükleer ve Radyolojik Vaka Ölçeği (International Nuclear and Radiological Events Scale- INES) baz alınarak sınıflandırılıyor.

INES derecelendirmesinde her düzey bir evvelkinden 10 kat daha çok tahribat meydana getiren kazaları tanımlıyor. INES skalasına bakılırsa 4, 5, 6 ve 7. seviyeler ender olan en ağır kazalardır. 1, 2 ve 3. seviyeler ise rutin ışınım kullanımı esnasında oluşan ufak kazaları tanımlar

Mayak (Kyshtym – Rusya)

Mayak Nükleer Faciası 29 Eylül 1957 tarihinde Ural Dağları civarlarında bulunan Kyshtym kentindeki nükleer yakıt tesisinde yaşandı. Mayak nükleer tesisindeki patlama ısı tankında suyun buharlaşması sebebiyle gerçekleşti.

Buharlaşan su nitrat ve asetat birikmesine yol açtı. Bu maddelerin hava ile teması sonucu kimyasal bir patlama meydana geldi. Patlamanın peşinden çevreye 80 ton kimyasal atık yayıldı. Mayak Faciası’nı garip kılan ise dünyanın bu nükleer kazayı tam 20 yıl sonrasında öğrenmesiydi.

1957’de nükleer reaktör patladığında dünyadaki kimsenin Mayak Nükleer Santrali’nden haberi yoktu. Patlama olsa dahi Sovyet Rusya yaşananları gizlemeye karar verdi. Nükleer kazanın olduğu hafta ABD havadaki ışınım seviyesinde büyük değişimler bulunduğunu derhal anlamış oldu. Fakat o sırada kendileri de büyük nükleer denemeler yapıyordu.

Bundan dolayı Sovyetler ile beraber ABD de nükleer faciaya sessiz kaldı. Dünya, Mayak’ta yaşananları kazadan 20 yıl sonrasında Sovyet bilim insanının itirafıyla öğrenmişti. Fakat bu patlamaya dair bugün bile hala net bir data yok. Nükleer kaza sonucu “Kaç şahıs öldü? Kaç şahıs etkilendi? Çevredeki yerleşim bölgeleri tahliye edildi mi?” şeklinde pek oldukça probleminin cevabı ne yazık ki yanıtlanamıyor.

Windscale (İngiltere)

İngiltere Cumberland’da bulunan Windscale Nükleer Tesisi, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonrasında atom bombası projesi için inşa edildi. Windscale’deki nükleer kaza 10 Ekim 1957 tarihinde tesisin birinci bölümünde yangın çıkmasıyla meydana geldi.

Yangın üç gün süresince söndürülemedi ve nükleer serpinti tüm Avrupa’ya yayıldı. Vakadan sonrasında bölgeye yakın olan yerleşim yerlerinin tahliye edilmesine gerek olmadığı söylendi. Fakat tesisin etrafındaki 500 kilometrelik bir alanda yetişen ziraat ürünlerinin tamamı imha edildi. INES skalasına bakılırsa 5. düzey olarak ölçeklendirilen bu kazanın peşinden toplam 240 şahıs kansere yakalandı.

Three Mile Adası (Abd- Pensilvanya)

ABD tarihindeki en büyük nükleer kaza 28 Mart 1979 tarihinde gerçekleşti. Three Mile Adası’nda bulunan nükleer santral iki basınçlı su reaktörüne sahipti. İki numaralı reaktörün soğutma sisteminde meydana gelen arıza, reaktör çekirdeğinin erimesiyle sonuçlandı.

Çekirdeğin erimesiyle açığa çıkan radyoaktif gazlar ikincil bina içinde bulunan bir tank içinde birikmişti. Kazadan iki gün sonrasında biriken radyoaktif atık gaz bozunma tankına aktarıldı.

Bu aşamada çevreye düşük düzeyde gazlar sızdı fakat mühim bir kısmı filtrelerde tutuldu. Kaza sonucu oluşturulan rapora bakılırsa sızan radyasyonun sağlığa tesir etmiş olduğu kabul edilen ışınım seviyesinden daha düşük bir değerde olduğu iddia edildi.

Sadece INES bu kazayı 5. düzey olarak belirledi. Kazanın peşinden ABD’de nükleer santral projelerinin neredeyse tamamı iptal edildi.

Çernobil (Ukrayna-Eski SSCB)

Çernobil faciası tarihin en büyük nükleer felaketlerinden biriydi. Çernobil Nükleer Santrali, devrin Sovyetler Birliği’ne bağlı Ukrayna’nın Pripyat şehri civarlarında bulunuyordu. Santralde çalışan operatörler, 26 Nisan 1986 günü 4 numaralı reaktörde bir gözlem gerçekleştirmek istediler.

Bu deneyin en temel amacı ana güç kaynağının kesilmesi durumunda türbinlerin ne kadar süreyle enerji sağlayacağının belirlenmesiydi. Gözlem esnasında beklenmeyen bir güç dalgası fark edildi. Derhal acil durum butonuna basıldı fakat buğu basıncı bir takım tepkimeye çoktan niçin olmaya başlamıştı.

Tazyik reaktörün 1.000 ton ağırlığındaki üst kapağını ayıracak kadar yükselmişti. Bu durum yakıt kanallarına zarar vererek 4. reaktörde bulunan nükleer çekirdeğin erimesine niçin oldu.

Reaktörde çıkan yangın aşırı buğu üretimiyle beraber büyük bir hızla atmosfere terfi etti. Böylece Pripyat başta olmak suretiyle Sovyetler, Avrupa, Karadeniz Ülkeleri ve Türkiye üstüne nükleer serpinti bulutu yayıldı. Çeşitli bağımsız emek harcamalar bu facianın 200.000 kişinin direkt ya da dolaylı yollardan ölümüne yol açtığını belirtiyor.

2016 senesinde nükleer santral tamamen çelik bir kalkanla örtüldü. Ortalama 100 yıl süresince radyoaktif sızıntıyı engelleyeceği öngörülen bu kalkan 1,5 milyar dolara mal oldu. Çernobil faciası bugüne dek gerçekleşen en fena nükleer kaza olarak kabul ediliyor.

O şekilde ki bu facia INES’ın en yüksek sınıflandırması olan 7 ile ölçeklendirildi. Bu seviyede ölçeklendirilen yalnızca iki nükleer kaza bulunuyor. Bunlardan biri Çernobil öteki ise Fukuşima Nükleer Santral Kazaları’dır. Çernobil maliyeti ve kayıplarıyla tüm dünya üstünde bir şok tesiri yarattı. Bu kazanın peşinden küresel ölçekte nükleer enerji santrali karşıtı protesto gösterileri düzenlenmeye başladı.

Mihama Nükleer Santrali (Japonya)

9 Ağustos 2004’te, Mihama Nükleer Santrali’nde bulunan reaktörün türbininde kafi soğutma suyu olmaması sebebiyle büyük bir kaza meydana geldi. Bu kaza Fukuşima felaketine kadar Japonya tarihinde yaşanmış olan en büyük nükleer kazaydı. Japonya her ne kadar kazada radyoaktif sızıntı olmadığını açıklasa da santral türbinlerinden sızan buğu 5 kişinin ölümüne niçin oldu.

18 kişinin ise vücudunun neredeyse tamamı yandı. Santral ve çevresinde üst düzey önlemler alınmış olsa da burada çalışan 400 şahıs radyasyona maruz kalmıştı.

Fukuşima Nükleer Faciası (Japonya)

11 Mart 2011 tarihinde Japonya’da 9,0 büyüklüğünde bir zelzele meydana geldi. Depremden tam 45 dakika sonrasında şehrin tamamını vuran tsunami, Çernobil’den sonraki en büyük küresel nükleer felaketin Fukuşima’da yaşanmasına sebep oldu. Japonya aynı gün içinde iki felaketle savaşım etmek zorundaydı.

Denizin derhal yanında konumlanan nükleer santralin elektriği tsunami sebebiyle kesilmişti. Dizel jeneratörler ise büyük hasar almıştı. Bir süre sonrasında jeneratörler de dönem dışı kaldı.

Etken olarak devamlı soğutulması ihtiyaç duyulan reaktörlerin aşırı ısınması sonucu çekirdekler erimeye başladı. Felakete ilk müdahale eden ortalama 400 şahıs yüksek doz radyasyona maruz kaldı.

12 Mart günü santral çevresindeki yerleşim yerlerinde tahliye başladı. Kaza sonucu 160 binden fazla insan yaşadıkları yerden ayrılmak mecburiyetinde bırakıldı.

Kaza anında bir ölüm olmasa da Fukuşima nükleer santralinden sızan ışınım dünyayı turlamaya devam ediyor. Japonya’da tertipli olarak yapılmaya başlanan sıhhat taramalarında bölgede yaşayan evlatların %44’ünde tiroid anormallikleri tespit edildi.

Fukuşima Nükleer Kazası’nın üstünden tam dokuz yıl geçmesine karşın dünyaya yayılan ışınım azalmak bir yana artmaya devam ediyor. Kazanın dünya üstünde yarattığı tahribat o denli ağırdı ki INES Fukuşima Felaketi’ni 7. düzey olarak ölçeklendirildi.

Dünyada en fazla reaktör sayısına haiz olan Japonya, Fukuşima felaketine kadar enerjisinin ortalama %30’unu nükleer güçten elde ediyordu.

Dünyada Nükleer Enerji Ve En Büyük 10 Nükleer Santral

Dünyadaki nükleer enerji santrallere bakıldığında pek oldukça gelişmiş ülkenin enerji ihtiyacının büyük bir bölümünü nükleer enerjiyle karşıladığı görülebilir.

Ülke bazlı olarak bakılmış olduğu süre Fransa elektrik ihtiyacının ortalama %71’ni, Ukrayna %54’ünü, Belçika %48’ni, İsveç %34’ünü, Cenup Kore %26’sını ve ABD ise %20’sini nükleer enerjiden karşılar.

2021 Yılı Verilerine Nazaran Dünyadaki En Büyük 10 Nükleer Santral Şunlardır

1- Dünyanın en büyük nükleer santral Japonya’da bulunan Kashiwazaki-Kariwa Nükleer Santrali’dir. 7.965 MW kapasiteye haiz olan tesis geçici olarak durdurulsa da yenden etken hale gelmesi planlar arasındadır.

2- Dünyadaki en büyük nükleer santrallerden ikincisi ise Cenup Kore’de bulunan Kori Nükleer Santrali’dir. Bu tesisin kapasitesi 7.489 MW’dir.

3- Dünyanın üçüncü en büyük nükleer santral gene Cenup Kore’de yer edinen ve 7.264 MW kapasiteye haiz olan Hanul Nükleer Santrali’dir.

4- Kanada’da bulunan Bruce Nükleer Santral dördüncü en büyük nükleer santraldir. 6.358 MW kapasiteye haizdir.

5- Çin’deki Hongyanhe Nükleer Santrali, 6.244 MW kapasite ile beşinci sırada yer alır.

6- Fuqing Nükleer Santrali ise altıncı en büyük nükleer santral olup kapasitesi 6.150 MW’dir ve Çin’de bulunur.

7- Yedinci sıradaki Tianwan Nükleer Santrali de Çin’de bulunur ve 6.070 MW kapasiteye haizdir.

8- Çin’deki Yangjiang Nükleer Santrali ise 6.000 MW kapasiteye haizdir.

9- Cenup Kore’de bulunan 5.875 MW kapasiteli Hanbit Nükleer Santrali’de dokuzuncu en büyük nükleer santraldir.

10- Ukrayna’daki Zaporizhzhia Nükleer Santrali 5.700 MW kapasite ile onuncu sırada yer alır.

Nükleer Enerjinin Tarihçesi

Fizikçi Enrico Fermi 1934 senesinde uranyum atomlarını nötronlarla bombaladıktan sonrasında ortaya çıkan atomların uranyumdan oldukça daha ufak atomlar bulunduğunu görmüş oldu ve nükleer bölünme reaksiyonunun potansiyelini fark etti.

1942 senesinde bugünkü nükleer santrallara benzer bir halde uranyum ve denetim çubukları kullanarak ilk kontrollü, kendi kendini sürdürebilir nükleer enerji üretim düzeneğini oluşturdu. Bu yeni değişen teknolojinin gücü ve potansiyelinin görülmesinin peşinden, ABD Birleşik Devletleri 1945 yılının Temmuz ayında New Meksiko Çölleri’nde ilk nükleer tabanca denemesini gerçekleştirmiş oldu. Bu gelişmelerle birlikte 1950’li ve 1960’lı seneler nükleer enerji santrallerinin hızla yayılmış olduğu seneler oldu.

Bir tane uranyum atomunun bölünmesi sonucunda ortaya çıkan enerji miktarının, bir tane kömür atomunun yanması ile ortaya çıkan enerjinin 10 milyon katı olması, bir başka deyişle yarım kilo uranyumdan elde edilebilecek enerjinin milyonlarca litre petrol ile aynı enerjiyi üretebilmesi, nükleer enerjiyi birden bire geleceğin enerji deposu gözüyle bakılması sonucunu doğurdu.

Oysa nükleer enerjinin öteki bir yüzü daha bulunmaktaydı. 28 Mart 1979’te ABD’de Three Mile Island Nükleer Santrali’nde bir hatalı vana yüzünden meydana gelen kaza ile nükleerin ne kadar tehlikeli olabileceği anlaşıldı. Nükleer yakıtın yeterince soğutulamaması sebebiyle erimesi, santral çalışanlarına, çevre halka ve doğaya mühim zararlar verebilmekteydi.

Öteki taraftan kullanılmış yakıtların ne yapılacağı mevzusu seneler süresince nükleer enerjinin yumuşak karnı haline geldi. Bundan sonraki seneler, teknolojik gelişmeler, yeni ve daha güvenli tasarımlar, yeni kazalar, küresel ısınma ile ilgili kaygılar; nükleer enerjide gel-gitlerin yaşandığı seneler olarak yansıdı.

Nükleer enerji bazı dönemler bir ümit, bazı dönemler bir an ilkin kurtulunması ihtiyaç duyulan bir illet olarak değerlendirildi.

Nükleer enerji, ilk olarak 16 Temmuz 1945 tarihinde ABD’nin New Meksiko eyaletinde denenmiştir sadece nükleer enerjinin dünyada resmi olarak duyulması 2. Dünya Savaşı esnasında Japonya’nın Hiroşima ve Nagazaki şehirlerine 6 ve 9 Ağustos 1945’te atılan atom bombaları ile gerçekleşmiştir. Japonya’ya atılan atom bombalarının yol açmış olduğu zarardan dolayı yok edici bir güce haiz olan nükleer silahların yapımı önlenmeye çalışılmıştır.

Deneysel olarak ilk reaktör, Enrico Ferni tarafınca 1942 senesinde Chicago Üniversitesi’nin bahçesinde bulunan tesiste gerçekleştirilmiştir. 1955 yılının sonlarında ABD ve eski Sovyetler Birliği, nükleer enerjiden enerji üreten ilk ülkeler olmuştur. 1975 senesinde dünya genelinde 19 ülkede tam 157 santralin inşası tamamlanmıştır.

Bu sayede nükleer santrallerin tamamının potansiyel elektrik üretim gücü 700 MW’a çıkmıştır. Bu zamanda ek olarak nükleer müdafa endüstri de gelişim göstermiştir.

1970’li yıllarda ortaya çıkan petrol kaynaklı enerji krizi, fosil kaynaklar kullanılarak üretilen enerjiye bağımlı olan ülkeleri nükleer enerjiye sevk etmiştir.

Nükleer enerji o yıllarda fiyat bakımından alternatifleriyle rekabet edemeyecek seviyededir. Bundan dolayı uzunca bir süre geniş çaplı olarak hayata geçirilememiştir.

Sonrasında dünya genelinde yaşanmış olan petrol krizinden dolayı varillik petrolün fiyatı 3 dolardan 10 dolara çıktığında nükleer enerji öteki kaynaklarla yarışabilir hale gelmiştir.

O zamandan bu yana nükleer enerjinin dünyadaki elektrik üretiminde oranı ara ara azalsa da sürekli olarak yükseliştedir.

Dünyada Hangi Ülkede Kaç Tane Nükleer Reaktör İnşa Ediliyor?

Internasyonal Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) veri tabanına bakılırsa 30 Eylül 2015 zamanı itibariyle dünya genelinde etken olarak 68 nükleer reaktör inşaatına devam ediliyor. Bu sayı 1990 yılından beri erişilen en yüksek sayı.

Medyada yer edinen haberlerin aksine dünyada bir nükleer “Rönesans” yaşanıyor. Devam eden nükleer reaktör inşaatlarının yanı sıra Türkiye, İngiltere, Polonya, Vietnam, Mısır, Finlandiya şeklinde birçok ülkede 166 tane nükleer santral planlanmış durumda.

İnşaatı devam eden 68 reaktörden 24 adedi halihazırda 28 reaktör işleten Çin’de bulunuyor. Çin’i 9 reaktör inşaatı ile Rusya ve 6 reaktör inşaatı ile Hindistan takip ediyor.

Dünyada en oldukça nükleer reaktöre 99 tane ile ABD ev sahipliği yapıyor. ABD’de 5 tane nükleer reaktör inşaatı ise devam ediyor.

Türkiye’de Kurulmaya Devam Eden Nükleer Santraller

Türkiye’nin artan nüfusu ve gelişen ekonomisi enerji ihtiyacını da artırmaktadır. Bunun sonucunda ülkemiz dışa bağımlı hale gelmektedir. Ortadoğu ülkelerinin aksine fosil enerji kaynakları açısından varlıklı olmayan Türkiye’miz, enerji ihtiyacının büyük bir kısmını ithalat kanalıyla karşılamaktadır.

Bu durumun önüne geçmek için alternatif bir enerji deposu olan nükleer enerji kullanılabilir. Dışa bağımlılığın azaltılması ve enerji kaynaklarının çeşitlenerek ihtiyacın karşılanması için devletimizde nükleer santraller kurulmaktadır.

Vatanımızda şu anda biri inşa edilmekte ve biri proje aşamasında olan iki nükleer enerji santrali projesi bulunur. Üçüncü santral için ise çeşitli bölgelerde emek harcamalar yapılmaktadır.

Kurulmaya devam eden ve 2023 senesinde çalışmaya başlaması planlanan Akkuyu Nükleer Enerji Santrali, 4.800 MW kapasiteye haizdir.

Mersin ili Gülnar ilçesinde inşa edilen Akkuyu’nun her biri 1.200 MW gücündeki 4 tane reaktörü bulunur. Bu santralden yılda 35 milyar kWh kadar elektrik üretilmesi planlanır. 2022 senesinde Türkiye’de 334,7 milyar kWh elektrik tüketimi gerçekleşmiştir. Dolayısıyla Akkuyu Nükleer Enerji Santrali ile bu miktarın ortalama %10’u karşılayacak kapasiteye haiz olarak üretilmektedir.

Akkuyu’dan sonrasında ise Sinop’ta Sinop Nükleer Enerji Santrali kurulması planlanmaktadır. Türkiye’deki sanayileşme ve nüfus artışı enerji ihtiyacını da bununla beraber getirmiştir. Dolayısıyla alternatif enerji kaynakları da ehemmiyet kazanmıştır. Değişik görüşlere karşın uzmanlar, Türkiye’de minimum 5 tane nükleer santral kurulması icap ettiğini ve ihtiyaç duyulan tedbirler alındığı takdirde bu santrallerin güvenli bir halde enerji talebini karşılayacaklarını belirtmektedir.

Nükleer Santral Maliyeti Nedir?

Nükleer santrallerin, öteki enerji santrallerine kıyasla oldukça yüksek maliyetleri bulunur. Nükleer enerji santralini planlamak ve inşa etmek bunlardan ilkidir.

OECD Nükleer Enerji Ajansı’nın hesaplamaları doğrultusunda bir nükleer santralin inşasının gecelik maliyeti kW başına averaj 3.850 dolardır.

Bu da 1 GW’lık bir santral inşa etmenin 4 milyar dolar kadar maliyetinin olacağı anlamına gelir.

Aslına bakarsak, bir nükleer enerji santrali inşa edildikten sonrasında oldukça düşük maliyetlerle çalışabilir. Bunun sebebi ise uranyumun maliyetinin düşük olmasıdır.

Uranyumun nükleer santralde kullanılmadan ilkin zenginleştirilmesine gereksinim duyulur sadece gene de bir nükleer santralin toplam işletme giderlerine bakıldığında gaz türbini ya da fosil yakıt santrallerinden üçte bir oranla daha azca olduğu görülür.

Netice

Türkiye’de şu an nükleer enerji santrali yapılmış aşamasındadır. 1970 yılından itibaren nükleer santral kurulma girişimlerinde bulunulmuş oldu fakat bu girişimlerin bir çok sonuçsuz kalmıştır.

Türkiye, nükleer enerji ile enerji gereksinimindeki mühim bir açığı kapatmayı öngörüyor. Akkuyu ve Sinop Nükleer Santralleri eğer bugün devreye alınmış olsaydı, mevcut elektrik tüketiminin % 33’ü nükleer santrallerden karşılanıyor olacaktır. 2021 senesinde 50 milyar USD (Amerikan Doları) enerji ithal ederken, 2022 senesinde 100 milyar USD (Amerikan Doları) çıkmıştır.

2050 yılına kadar nüfusumuz %18 artışla, 100 milyona çıkacaktır. Bu veri bizlere aslen enerji çeşitliliğimizi artırmamızın ne kadar elzem bulunduğunu, bir kez daha hatırlatmaktadır. Aynı bakış açısıyla iktisatlı enerji kullanma bilincini kazandırmamız gerektiği verisi vermektedir.

Dünya fosil yakıttan, yenilenebilir enerji kaynaklarına geçerken gereksinim duyan enerji mevzusunda alternatiflerini artırma çabası içindeyken, ülkemizin bu mevzuda ilgili çalıştaylar yaparak, çözüm alternatifleri mevzusunda çaba harcanması oldukça önemlidir. Hepimizin malumu; “EN UCUZ ENERJİ, TASARRUF EDİLEN ENERJİDİR.” Yarınlarımız adına tutum etme bilincini yaşamımızın ve hayatımızın tüm alanına yaymak, okullarda çocuklarımıza bu bilinci aşılamak kanımca en büyük vatanseverliktir.

Görüşmek dileğiyle…

Kaynakça

1- Nükleer Enerji Nedir? Yararları ve Zararları Nedir?

https://www.aydemperakende.com.tr/blog/nukleer-enerji-nedir-nasil-uretilir

2- Nükleer Enerji

https://enerji.gov.tr/neupgm-nukleer-enerji

3- Nükleer enerji tarihçesi

http://www.nukleer.web.tr/tarihce/tarihce.html

4- Nükleer Santrallerde Enerji Üretimi

https://www.muhendisbeyinler.net/nukleer-santrallerde-enerji-uretimi/

5- Nükleer Talep Zirveye Ulaştı

http://nukleerakademi.org/nukleer-talep-zirveye-ulasti/