Betül Topaklı / Milliyet.com.tr – Geçtiğimiz günlerde oyun oynayan 2 çocuğunu evde bırakıp markete giden baba, eve döndüğünde korkulu bir manzarayla karşılaştı. Zira 11 yaşındaki kızı, ablasına sinirlenen 4 yaşındaki kardeşi tarafınca 2 yerinden bıçaklanmıştı. Yaşanmış olan bu vahim olayın bigün sonrasında ise ailesinin PUBG adlı oyunu oynamasına izin vermediği 12 yaşındaki bir çocuğun tabancayla kendini kafasından vurmuş olduğu haberini aldık. Ne yazık ki son günlerde çocuklarla ilgili sertlik haberleriyle fazlaca sık karşılaşıyoruz. Peki, yaşanmış olan bu artışı ne tetikledi? “Değişen dünya, farklılaşan çocuk yetiştirme tarzları, sosyo-kültürel değişimler ve bilhassa teknolojiyle beraber medya alanındaki gelişmeler şiddetin yayılmasına niçin oluyor” diyen Uzman Ruhsal Danışman Enes Çelik, “Teknolojik gelişmelerle birlikte çocuklar sanal dünyada birçok sertlik içerikli görsele ve yayına maruz kalıyor. Çocuklar içinde yaygınlaşan sanal sertlik, gerçek hayatta da benzer davranışların sergilenmesine zemin oluşturabiliyor” dedi.
4 yaşındaki Gönül K., 12 yaşındaki ablası Elif K.’yı bıçakladı.
“Hiddet kontrolü ve sertlik eğilimleri bulaşıcı tesir yaratır. Bilhassa yetersiz gelir, işsizlik ve barınma benzer biçimde problemler yetişkinler açısından yoğun kaygı ve öfkeye niçin olur. Yoğun hiddet patlamaları yaşayan yetişkinlerin çevresinde yaşamı anlamlandırmaya ve öğrenmeye çalışan evlatların, sıhhatli bir hiddet kontrolü sağlaması da pek mümkün değildir. Bu yüzden aileler, evlatların duygusal gelişiminde eleştiri bir rol oynuyor. Zira çocuklar, ailelerinden duygusal ve davranışsal örüntüleri öğreniyor. Kısaca ailelerin çocuklardaki hiddet patlamaları ve sertlik eğilimiyle başa çıkmak için mühim sorumlulukları bulunuyor.” – Uzman Ruhsal Danışman Enes Çelik
AİLELERE BÜYÜK GÖREV DÜŞÜYOR
Ailelerin,ufaklıklara duygularını ifade etme, empati kurma ve kontakt becerileri benzer biçimde mühim mevzularda model olmaları icap ettiğini söyleyen Uzman Ruhsal Danışman Enes Çelik, “Ek olarak sınırlar belirleme ve kurallar koyma mevzusunda da etkin bir role sahipler. Eğitim ve destek sağlayarak evlatların, duygusal zeka ve sorun çözme becerilerini geliştirmelerine destek olmalılar. Ailelerin sıhhatli kontakt, empati ve sınırlar belirleme benzer biçimde becerileri geliştirmesi, evlatların duygusal gelişimini desteklemek açısından dirimsel öneme haiz” diye konuştu.
12 yaşındaki E.C., ailesi PUBG oynamasına izin vermediği için kendini vurdu.
ÖFKE PATLAMASINDA EBEVEYN SAKİN KALMALI
Ailelerin evlatların yaşadıkları hiddet patlamaları ve gösterdikleri şiddetle müdahale etmek için değişik stratejiler uygulayabileceklerini özetleyen Uzman Ruhsal Danışman Enes Çelik, “Ilk olarak çocuk öfke patlaması yaşadığında, anne babalar sakin kalmalı ve soğukkanlı bir halde tepki vererek durumu daha da kötüleştirmemeli. Çocuğuna sarılıp, duygularını ifade etmesi için destek olmalı. Bu sırada çocuğun sakinleşmesi için nefes alma yada sayma benzer biçimde sakinleştirici teknikler kullanılabilir. Hiddet patlamasının peşinden, çocukla duyguları hakkında konuşmak ve ona duygularını ifade etme mevzusunda cesaret vermek mühim” uyarısında bulunmuş oldu.
“Duygularını anladığınızı ve ona destek olduğunuzu hissettirmek, çocuğun duygusal dengeyi tekrardan kazanmasına destek olabilir. Sertlik içeren davranışların kabul edilemez bulunduğunu net bir halde belirtmelisiniz. Çocuğa, hiddet patlaması yada sertlik eğilimi gösterdiğinde hangi davranışların kabul edilebilir bulunduğunu ve hangilerinin kabul edilemez bulunduğunu açıklayarak, negatif davranışların neticelerini anlatmak yararlı olabilir. Son olarak eğer çocuğun hiddet patlamaları yada sertlik eğilimi devam ediyorsa, bir uzmandan ustalaşmış destek alınmalı.” – Uzman Ruhsal Danışman Enes Çelik
PARÇALANAN AİLE YAPISI ŞİDDET DOĞURUYOR
Her vakanın kendi içinde değişik değişkenler barındırdığını aktaran Uzman Ruhsal Danışman Enes Çelik, “Bir vakamda aile içinde seviye olmaması, aile ritüellerinin yerine gelmemesi (aile olarak yiyecek yememe, zaman geçirmeme ve çocuğa süre ayırmama benzer biçimde) bir öykü vardı. Çocuk ilköğretim 1.sınıfta eğitim görüyordu. Şiddet eğilimi o denli artmıştı ki tüm okul çocuğun şiddetine maruz kalmıştı. Parçalanan aile yapısı içine bir de ekran bağımlılığı ve negatif içerikler barındıran online oyunlar çocuğun şiddetinin boyutunu giderek artırıyordu. Burada meydana getirilen çalışmalarda aileye ilk olarak aile dinamiklerinin onarım edilmesi gerektiği açıklandı. Sadece aile bu duruma uyum sağlayamadığı için sertlik giderek artmaya devam etti” bilgilerini paylaştı.
5 YIL ÖNCESİNE GÖRE NE DURUMDAYIZ?
5 yıl öncesine nazaran çocuklarda şiddet eğiliminde ciddi artışlar gözlendiğini açıklayan Uzman Ruhsal Danışman Enes Çelik, “Çocuklar doğdukları andan itibaren tıpkı bir kayıt aleti benzer biçimde anne, baba ve çevreyi rol model alarak kendi davranış biçimlerini oluşturuyor. Aile içi sertlik, ihmalkârlık ve artan ebeveyn ayrılıkları evlatların, yoğun kaygı yaşamasına ve hiddet benzer biçimde duyguların düzenlemesinde oldukça zorlanmasına niçin oluyor. Eğitim sisteminin rekabetçi yapısı da çocuklarda stres ve kaygı düzeylerini artırabilir” açıklamalarını yapmış oldu.
“Evlatların ufak yaşta şiddete yönelmesinde genetik, çevresel ve toplumsal faktörler yer alır. Bazı çocuklarda genetik faktörler sebebiyle doğuştan gelen zihinsel yada duygusal bozukluklar bulunabilir” diyen Uzman Ruhsal Danışman Enes Çelik, “Mesela, düşük empati seviyeleri yada düzensiz duygusal tepkiler benzer biçimde özellikler, çocuklarda sertlik eğilimini artırabilir. Sadece genetik faktörler tek başına bu davranışları açıklamak için kafi değil” dedi.
‘EN SIK VE YAYGIN GÖRÜLEN ŞİDDET SEBEBİ DEHB’
Son yıllarda evlatların hiddet ve sertlik davranışlarındaki artışın bilimsel çalışmalarla da kanıtlandığını ve bunun nedenleriyle ilgili birçok faktörün araştırıldığını söyleyen Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Prof. Dr. Ayten Erdoğan, “Şiddete uğrayan tarafın görmüş olduğu ziyanı, hissettikleri acıyı göstermeyen sertlik içerikli oyunlar, öteki medya ürünlerinde şiddetin özendirici ve zevk veren bir şeymiş benzer biçimde vurgulanması ve evlatların aile tarafınca kafi şekilde gözetilmemesi bunlar içinde sayılabilir. Evlatların sertlik davranışında bulunmasında ailesel ve çevresel faktörlerin yanı sıra son yıllarda görülme sıklığı oldukça artan dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) ve davranım bozukluğu benzer biçimde birçok psikiyatrik hastalık da rol oynuyor” detayını verdi.
“Sertlik davranışı sebebiyle her yaşta evladı tedavi ediyorum. Çocuğun sertlik davranışında bulunmasında ailesel ve çevresel faktörler yanında birçok psikiyatrik hastalık rol oynuyor” diyen Prof. Dr. Erdoğan sözlerini şöyleki noktaladı:
“Bunlardan en sık ve yaygın görüleni dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğudur. Bu durumda çocuğun dürtülerini ve kendini denetim etme becerileri oldukça yetersizdir. Etkili anne, baba ve öğretmen tutumu olsa da mesele çocukta olduğundan bu davranışlar devam eder. Sadece DEHB tedavisi yüz güldürücüdür ve fazlaca etkili ilaç tedavisiyle fazlaca pozitif sonuçlar alınır. Öteki sertlik davranışına yol açan bozukluklar, davranım bozukluğu ve duygudurum bozukluğudur. Tedaviyle tüm bu psikiyatrik bozukluklarda mühim iyileşme sağlanabiliyor. Evlatların sertlik davranışlarıyla ilgili pek fazlaca durumla karşılaştım sadece en ilginçleri, 3 yaşlarında tenekeleri bile dişiyle parçalayan bir kız evladı ve 11 yaşlarında annesinin kolunu ısırarak etini koparan bir adam çocuğuydu.”
