Beş A’dan Acil Aydınlatmaya Yönelik Yönetmelikler ve Yasal Zorunluluklar Bilgilendirmesi

Acil aydınlatma sistemleri yıkım anlarında insanların can ve mal güvenliğini korumak mevzusunda büyük mesuliyet taşıyor.

Bu alanda çalışmalarını sürdürürken taşıdıkları sorumluluğun ciddiyetinin bilincinde olan Beş A, bu ay uzun yıllara dayanan tecrübesi ile hizmet verdiği acil aydınlatma sektörünün uyması ihtiyaç duyulan yönetmeliklere ve yasal zorunluluklara dikkat çekiyor.

Devletimizde acil aydınlatma ürünleri uygulaması ve bakımı için yasal zorunluluklar bulunuyor. “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik”in 72, 73 ve 84. maddelerinde acil durum aydınlatma ürünlerinin bulunması mecburi olan binalarda periyodik kontrol, bakım ve denetim işlerinden bina yöneticileri görevli kılınıyor. Bu yönetmelik hükümlerine aykırı hareket edenler hakkında ise, aykırı hareketin kabahat yada kabahat teşkil etmesine gore 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu ve 5236 sayılı Kabahatler Kanunu hükümleri uyarınca işlem yapılıyor.

Yasal Dayanaklar ve Yönetmelikler

• EN 50172
• EN 1838
• Türkiye BYKY (Türkiye Binaların Yangından Korunması Ile alakalı Yönetmelik)

En 50172: Acil Alan Aydınlatma Sistemleri

Bu Avrupa Standardı, CENELEC (European Committee for Electrotechnical Standardization) tarafınca 01.03.2004 tarihinde onaylanarak yürürlüğe girmişti. Devletimizde de bu standart yürürlükte.

Acil aydınlatma amacıyla kullanılacak ürünler bu standardın belirttiği teknik şartları karşılamak zorunda kılınıyor. Kurulum sonrası, acil aydınlatma sisteminin sürekliliği için yapılacak tüm kontrol, kayıt, raporlama, bakım-onarım ve servis emek harcamaları ise gene bu yönetmeliğe gore yapılmalı.

En 1838: Aydınlatma Uygulamaları-Acil Aydınlatma

Bu Avrupa Standardı, acil aydınlatma sisteminin uygulanmasına ilişkin kuralları belirtiyor. Devletimizde de bu standart yürürlükte ve acil aydınlatma projeleri bu standartlara gore yapılıyor. Acil aydınlatma amacıyla kullanılacak ürünler bu standardın belirttiği teknik şartları karşılamak zorunda kılınıyor.

Türkiye BYKY (Türkiye Binaların Yangından Korunması Ile alakalı Yönetmelik)

Madde 1-(1)

Bu yönetmeliğin amacı; kamu kurum ve kuruluşları, hususi kuruluşlar ve gerçek kişilerce kullanılan her türlü yapı, bina, tesis ve işletmenin, tasarımı, yapımı, işletimi, bakımı ve kullanımı safhalarında çıkabilecek yangınların en aza indirilmesini ve herhangi bir halde çıkabilecek yangının can ve mal kaybını en aza indirerek söndürülmesini sağlamak suretiyle, yangın öncesinde ve esnasında alınacak tedbirlerin, organizasyonun, eğitimin ve denetimin usul ve esaslarını belirlemek olarak biliniyor.

Vazife, Yetki Ve Mesuliyet

Madde-6

(1) Bu Yönetmelik hükümlerinin uygulanmasından;

1. a) Yapı ruhsatı vermeye yetkili idareler,
2. b) Yatırımcı kuruluşlar,
3. c) Yapı sahipleri,

ç) İşveren yada temsilcileri,

1. d) Tasarım ve uygulamada görevli mimar ve mühendisler ile uygulayıcı yükleniciler ve imalatçılar,
2. e) Yapı yapılmasında ve kullanımında vazife alan müşavir, danışman, proje denetim, yapı denetimi ve işletme yetkilileri, görevli, yetkili ve mesuldür.

(2) Yangın söndürme ve idrak etme, duyuru ve acil aydınlatma benzer biçimde etken yangın güvenlik sistemlerinin kafi olmamasından; projenin tamamlanmamış yada hatalı olması yada standartlara uygun olmaması hâlinde proje müellifleri, yapımın tamamlanmamış yada hatalı olması yada standartlara uygun olmaması hâlinde ise müteahhit yada yapımcı şirket mesuldür.

Sistemin uygun emek harcamaması işletmeden kaynaklanıyor ise, işletmeci müessese direkt görevli olur. Yangın güvenlik sistemlerinin yaptırılmasının lüzumlu olduğu yapı sahibine yazılı olarak bildirildiği hâlde, yapı sahibi tarafınca yaptırılmamış yada standartlara uygun yaptırılmamış ise, yapı sahibi görevli olur.

(3) Bu Yönetmelik hükümlerine uyulmaması sebebiyle meydana gelen yangın hasarlarından dolayı;

1. a) Yapı inşasında yer edinen yapı sahipleri, işveren ve işveren temsilcileri,
2. b) Tasarımda, uygulamada ve denetimde görevli mimar ve mühendisler,
3. c) Yapı denetimi kuruluşları,

ç) Müteahhitler, imalatçılar ve danışmanları, kusurlarına gore mesuldür.

Acil Durum Aydınlatması ve Yönlendirmesi

Madde 70- (1) Kaçış yollarında, kullananların kaçışı için lüzumlu aydınlatmanın sağlanmış olması şarttır. Acil durum aydınlatması ve yönlendirmesi için kullanılan aydınlatma ünitelerinin düzgüsel aydınlatma mevcutken aydınlatma yapmayan tipte seçilmesi hâlinde, düzgüsel kaçış yolu aydınlatması kesildiğinde otomatikman devreye girecek şekilde tesis edilmesi gerekir.

Kaçış Yollarının Aydınlatılması

Madde 71- (1) Tüm kaçış yollarının ve kaçış merdivenlerinin aydınlatılması gerekir.

(2) Kaçış yollarında aydınlatmanın, bina yada yapıda kaçış yollarının kullanılmasının lüzumlu olacağı tüm zamanlarda devamlı olarak yapılması şarttır. Aydınlatma bina yada yapının genel aydınlatma sistemine bağlı aydınlatma tesisatı ile sağlanır ve organik aydınlatma kafi kabul edilmez.

Acil Durum Aydınlatması Sistemi

Madde 72- (1) Acil durum aydınlatma sistemi; kent şebekesi yada benzeri bir dış elektrik beslemesinin kesilmesi, yangın, zelzele benzer biçimde sebeplerle bina yada yapının elektrik enerjisinin güvenlik maksadıyla kesilmesi ve bir dönem kesici yada sigortanın açılması sebebiyle düzgüsel aydınlatmanın kesilmesi hâllerinde, otomatikman devreye girerek kafi aydınlatma sağlayacak şekilde düzenlenir.

(2) Tüm kaçış yollarında, toplanma için kullanılan yerlerde, asansörde ve yürüyen merdivenlerde, yüksek risk oluşturan hareketli makineler ve kimyevi maddeler bulunan imalathane ve laboratuvarlarda, elektrik dağıtım ve üreteç odalarında, merkezi batarya ünitesi odalarında, pompa istasyonlarında, kapalı otoparklarda, ilk yardım ve güvenlik ekipmanının bulunmuş olduğu yerlerde, yangın uyarı butonlarının ve yangın dolaplarının bulunmuş olduğu bölümler ile benzeri bölümlerde ve aşağıda belirtilen binalarda, acil durum aydınlatması yapılması şarttır:

1. a) Hastaneler ve huzurevlerinde ve eğitim amaçlı binalarda,
2. b) Kullanıcı yükü 200’den fazla olan tüm binalarda,
3. c) Zemin seviyesinin altında 50 yada daha çok kullanıcısı olan binalarda,

ç) Penceresiz binalarda,

1. d) Otel, motel ve yatakhanelerde,
2. e) Yüksek tehlikeli yerlerde,
3. f) Yüksek binalarda.

(3) Acil durum aydınlatmasının düzgüsel aydınlatmanın kesilmesi hâlinde minimum 60 dakika süreyle sağlanması şarttır. Acil durum emek verme süresinin kullanıcı yükü 200’den fazla olduğu takdirde minimum 120 dakika olması gerekir.

(4) Kaçış yolları üstünde aydınlatma ünitesi seçimi ve yerleştirmesi, tabanlarda, döşemelerde ve adım atma yüzeylerinde, kaçış yolunun merkez hattı üstündeki herhangi bir noktada acil durum aydınlatma seviyesi minimum 1 lux olacak şekilde yapılır.

Acil durum emek verme süresi sonunda bu aydınlatma seviyesinin herhangi bir noktada 0.5 lux’ten daha düşük bir seviyeye düşmemesi gerekir. En yüksek ve en düşük aydınlatma seviyesine haiz noktalar arasındaki aydınlatma seviyesi oranı 1/40’dan fazla olması imkansız.

(5) Acil durum aydınlatması;

1. a) Kendi akümülatörü, şarj devresi, şebeke gerilimi denetleyicisi ve lamba sürücü devresine haiz bağımsız aydınlatma armatürleri,
2. b) Bir merkezi akümülatör bataryasından doğru gerilim yada bir invertör devresi aracılığı ile alternatif gerilim elde eden bir merkezi batarya ünitesinden beslenen aydınlatma armatürleri, ile sağlanır.

(6) Düzgüsel aydınlatma maksadıyla kullanılan aydınlatma armatürleri, acil durum dönüştürme kitleri direkt armatür muhafazasının içinde yada derhal yakınında monte edilerek ve lüzumlu bağlantılar yapılarak bağımsız acil durum aydınlatma armatürlerine dönüştürülebilir.

(7) Merkezi batarya yada jeneratörden beslenen acil aydınlatma sistemlerinde, merkezi birim ile aydınlatma armatürleri arasındaki bağlantılar metal döşem boruları içinde yada mineral izolasyonlu veyahut benzeri yangına dayanıklı kablolar ile yapılır. Kendi başlarına acil durum aydınlatması yapabilen aydınlatma armatürlerine yapılacak şebeke gerilimi bağlantıları düzgüsel aydınlatmada kullanılan tipte kablolarla yapılabilir.

(8) Birinci ve ikinci aşama zelzele bölgelerinde, kaçış koridorları ve merdivenlerindeki acil aydınlatmanın, kendi başlarına çalışabilen bataryalı acil aydınlatma armatürleri ile sağlanması gerekir.

Acil Durum Yönlendirmesi

Madde 73- (1) Birden fazla çıkışı olan tüm binalarda, kullananların çıkışlara kolaylıkla ulaşabilmesi için acil durum yönlendirmesi yapılır. Acil durum hâlinde, bina içinde tahliye için kullanılacak olan çıkışların konumları ve bina içindeki her bir noktadan planlanan çıkış yolu bina içindekilere gösterilmek suretiyle, acil durum çıkış işaretlerinin yerleştirilmesi şarttır.

(2) Yönlendirme işaretlerinin aydınlatması 72’nci maddede belirtilen özelliklere haiz acil aydınlatma üniteleri ile dışarıdan aydınlatma suretiyle yapılır yada bu aydınlatmada, aynı özelliklere ve içeriden aydınlatılan işaretlere haiz acil durum yönlendirme üniteleri kullanılır.

(3) Acil durum yönlendirmesinin düzgüsel aydınlatmanın kesilmesi hâlinde minimum 60 dakika süreyle sağlanması gerekir. Kullanıcı yükünün 200’den fazla olması hâlinde, acil durum yönlendirmesinin emek verme süresinin minimum 120 dakika olması şarttır.

(4) Yönlendirme işaretleri; yeşil zemin üstüne beyaz olarak, ilgili yönetmelik ve standartlara uygun sembolleri ve düzgüsel zamanlarda kullanılacak çıkışlar için “ÇIKIŞ”, acil durumlarda kullanılacak çıkışlar için ise, “ACİL ÇIKIŞ” yazısını ihtiva eder.

Yönlendirme işaretlerinin her noktadan görülebilecek şekilde ve işaret yüksekliği 15 santimetre’den azca olmamak suretiyle, azami görülebilirlik uzaklığı; dışarıdan yada kenarından aydınlatılan yönlendirme işaretleri için işaret boyut yüksekliğinin 100 katına, içeriden ve arkasından aydınlatılan işaretlere haiz acil durum yönlendirme üniteleri için işaret boyut yüksekliğinin 200 katına eşit olan uzaklık olması gerekir. Bu uzaklıktan daha uzak noktalardan erişim için gerektiği kadar yönlendirme işareti ilave edilir.

(5) Yönlendirme işaretleri, yerden 200 santimetre ilâ 240 santimetre yüksekliğe yerleştirilir.

(6) Kaçış yollarında yönlendirme işaretleri haricinde, kaçış yönü ile ilgili tereddüt ve kargaşalık yaratabilecek hiçbir ışıklı işaret yada nesne bulundurulamaz.

(7) Yönlendirme işaretlerinin hem düzgüsel aydınlatma ve hem de acil durum aydınlatma hâllerinde kaçış yolu üstünde tüm erişim noktalarından görülebilir olması gerekir. Dışarıdan aydınlatılan yönlendirme işaretleri aydınlatmasının, görülebilen tüm doğrultularda minimum 2 cd/m² olması ve minimum 0.5 değerinde bir kontrast oranına haiz bulunması şarttır.