Bir ev kiralamak için emlak sitelerine giriş meydana getiren ya da mülk sahipleriyle görüşenler, bazı koşullarla karşı karşıya kalabiliyor.
Mesela ev sahipleri, kiraya verecekleri evi bekâra ya da öğrencilere vermek istemediklerini açık bir halde belli ediyor. Hatta bu durum emlakçılar tarafınca da dillendirilebiliyor.
Geçtiğimiz günlerde Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu, bekâra ev kiralamak istemeyen bir ev sahibine, ‘ayrımcılık yasağını’ ihlal etmiş olduğu nedeni öne sürülerek 5.958 lira yönetimsel para cezası verdi.
TİHEK’in sonucunda her insanın kanunlar önünde eşit olduğu ve Anayasa’nın 10’uncu maddesinde, “Hepimiz; dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasal fikir, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir” hükmünün yer almış olduğu anlatıldı.
TİHEK, ayrımcılığın önlenmesi ve bu ilkeler doğrultusunda etkinlik göstermek, işkence ve fena muameleyle etkin savaşım etmek amacıyla 30 Haziran 2013 tarihindeki ve 6701 sayılı ‘Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu’ ile adı değiştirilerek tekrardan kurulan insan hakları kurumu… Kurum, kendisine meydana getirilen başvurular neticesinde hakları ihlal edilen, ayrımcılığa uğrayan kişilerin haklarını korumak için etkinlik gösteriyor.
‘BU DAVRANIŞ KİŞİYE, BİNAYA VE İLÇEYE GÖRE DEĞİŞİKLİK GÖSTERİYOR’
Bunun Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu’nun verdiği ilk karar olmadığını söyleyen İstanbul Emlakçılar Odası Başkanı Nizameddin Aşa, “Daha ilkin de buna benzer iki ya da üç karar alındı. Sadece fazlaca fazla gündemde yer almadı. İşin ucunda para cezası olması bu davranışı git gide daha da azaltacaktır” dedi.
“Bekâra, yalnız yaşayacak kişiye yada öğrenciye ev vermek istemeyen ev sahibi sayısı birazcık fazla” diyen Aşa, “Şundan dolayı evi kiralayan şahıs, ‘Tek başıma kalacağım’ diyor fakat bir ay sonrasında eve akraba ya da dostlarını çağırıp 10 şahıs yaşıyor. Ya da daha değişik problemler oluşuyor. Ev sahipleri de haliyle bunu istemiyor. Aslına bakarsak bunu birazcık ruhsal ya da toplumsal bir tepki olarak da yorumlayabilirim. Bir de bu durum kişiye, binaya ve ilçe bakılırsa değişim gösteriyor. Bazı semt ya da ilçelerde bu şekilde şeyler yaşanmıyor” ifadelerini kullandı.
‘“SEN BEKARSIN, BU NEDENLE EVİ SANA KİRALAMAM” DENDİĞİNDE SUÇ BAŞLIYOR’
Ev sahiplerinin başta kriter koymasının kısmen de olsa doğru bulunduğunu söyleyen Nizamettin Aşa, “Mesela, bazı binalar aynı aile üyelerinin oturmuş olduğu apartmandan oluşuyor ya da her katta değişik aileler yaşıyor. Bu şekilde bir binada mülk sahibi, en başta ‘aileye uygun kiralık ev’ şeklinde bir kriter koyabilir. Bu da anlayışla karşılanabilir. Sadece mülk sahibi evi kiralamak isteyene bekâr, dul, talebe vs. şeklinde vasıflardan dolayı ‘Ben sana bu evi kiralamam’ söylediği andan itibaren kabahat işlemiş oluyor” dedi.
EMLAKÇILAR DA CEZA ALABİLİR Mİ?
Emlakçıların tutumunun iyi mi olması gerektiğine de değinen Nizamettin Aşa, “Ev sahibinin bazı kriterleri var ise emlakçılar buna uymalı ve karşı tarafa iletmeli” dedi ve ekledi:
“Netice olarak emlakçı her iki tarafın da hakkını sakınan kişidir. Bu işin danışmanı ve ikna edicisidir. Bu tarz şeyleri emlakçılara verdiğimiz eğitimde de söylüyoruz. Emlakçılar bu durumu ‘genel olarak’ bir kriter olarak kullanabilir fakat şahsa indirgediği andan itibaren suça ortak olur. Daha ilkin bu mevzudan hem emlakçı hem de ev sahibine ceza verildi. Bu şekilde bir karar alındı. Bu ince çizgiye fazlaca dikkat edilmeli…”
BU KONUYLA İLGİLİ BORÇLAR KANUNU’NDA BİR MADDE YER ALIYOR MU?
Gayrimenkul Hukukçusu Umut Yasin Kısa, “Borçlar Kanunu’nda buna dair spesifik bir yargı bulunmuyor. Bu kanun genel özellikte bir kanun olup sözleşme kaynaklı ilişkileri düzenliyor” dedi.
Kısa, “Kanun koyucu ayrımcılık yasağı şeklinde haller için Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu şeklinde öteki kanunlarla düzenleme yapıyor. Bunun yanında Borçlar Kanunu ve Uygar Kanun’da kişilerin haklarını kullanırken ve borçlarını yerine getirirken iyi niyet çerçevesinde ve karşısındakine saygı içinde hareket etmesini emrediyor” ifadelerini kullandı.
ÇEŞİTLİ NEDENLERLE KENDİSİNE EV KİRALANMAYAN KİŞİ, TİHEK’E NASIL BAŞVURUDA BULUNACAK?
Bu sorumuza Umut Yasin Kısa, “TİHEK’e müracaat için bulunulan ilin valiliği yada ilçenin kaymakamlığı aracılığı ile müracaat yapılabiliyor. Bunun yanında daha kolay bir yöntem olarak e-Devlet üstünden de müracaat imkânı bulunuyor” yanıtını verdi.
EV SAHİBİNİN BU TUTUMUNU EVİ KİRALAYAN KİŞİ NASIL İSPATLAYACAK?
“Bu şekilde bir iddianın kanıtlanması en zor kısım olarak görülüyor” diyen Umut Yasin Kısa, “Örnek olarak duyuru metni, karşılıklı yazışmalar şeklinde yazılı metinler delillendirme için mühim. Salt sözlü beyanların ispatlanması zor olacağı için pozitif yönde netice almak da bir o denli zor olacaktır” dedi. Kısa, şöyleki devam etti:
“Bunun yanında Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu’nun 21’inci maddesi uyarınca, ‘Münhasıran ayrımcılık yasağının ihlali iddiasıyla kuruma meydana getirilen başvurularda, başvuranın iddiasının gerçekliğine ilişkin güçlü emarelerin ve karine oluşturan olguların varlığını ortaya koyması hâlinde, karşı tarafın ayrımcılık yasağını ve eşit işlem ilkesini ihlal etmediğini kanıtlama etmesi gerekir’ deniyor. Buna bakılırsa, meydana getirilen müracaat mevzusunda güçlü emareler var ise ve ayrımcılık yapıldığına ilişkin ön değerlendirme yapılabiliyorsa, karşı taraf ayrımcılık yapmadığını kanıtlama etmelidir. Hal böyle olunca kanıtlama yükü yer değiştirmiş olmaktadır.”
EV SAHİPLERİ ÇIKAN KARARA İTİRAZ EDEBİLİRLER Mİ?
Son vakada ev sahibine 6.000 liraya yakın para cezası kesildi. Mülk sahibinin buna itiraz etme hakkı var mı?
Umut Yasin Kısa, “TİHEK’in kararlarına karşı itiraz yolu için Kabahatler Kanunu’na atıf yapılmıştır. Dolayısıyla itiraz için yetkili yer Barış Ceza Hakimliği olacaktır. Hakkında ceza verilen şahıs bundan dolayı yetkili Barış Ceza Hakimliği’ne müracaat yaparak cezanın iptalini talep edebilir” dedi.
‘EV SAHİPLERİ DAVA GEÇMİŞİ, SABIKA KAYDI VE MAAŞ BORDROSU GİBİ BELGELER İSTEYEMEZ’
Son yıllarda bazı mülk sahipleri evini kiralayacak kişiden dava geçmişi, sabıka kaydı ve maaş bordrosu şeklinde belgeler istiyor. Ev sahiplerinin bu şekilde bir hakkı var mı?
Bu sorumuza Umut Yasin Kısa, “TİHEK kanunu ve KVKK uyarınca bir kişinin, yetkili olduğu durumlar haricinde, bu şeklinde detayları isteme hakkı bulunmuyor. Bu yüzden bu şeklinde belgelerin istenmesi kanuna aykırıdır” yanıtını verdi.
Fotoğraflar: iStock
