Boğazınız kaşınmaya mı başladı? Sinüslerinizde baskı mı hissediyorsunuz? Burnunuz akıyor ve hapşırıyorsunuz. Bir hapşırık daha. Galiba hasta oluyorsunuz. Peki ya soğuk mu aldınız, yoksa bahar ayları geldiği için alerjiniz mi coştu?
Bu sebeple bahar mevsimiyle beraber açan çiçekler ve coşan yeşillikler, birçokları için alerjen nitelikteki polen ve benzeri parçaların havaya saçılmasına sebep oluyor. Fakat havaların ısınmasıyla beraber de virüsler de bulaş miktarlarını artırıyor. İşte bu aşamada virüse mi maruz kaldınız, yoksa polenler yüzünden vücudunuz tepki mi gösteriyor, idrak etmek birazcık zor.
Mayo Clinic Aile Tıbbı bölümünden aile doktoru olan Dr. Jesse Bracamonte her iki durumda da belirli semptomlar görüldüğünü söylüyor: “Nazal bölgede doluluk, akan bir burun ve hapşırık.”
Aslına bakarsak “alerji mi soğuk algınlığı mı” sorusu, eskiye nazaran artık senenin fazlaca daha büyük bir bölümünde akla gelmeye başlamış durumda. Averaj küresel sıcaklıklar arttıkça alerji sezonu da daha uzun ve yoğun yaşanıyor. Meydana getirilen bir araştırmaya bakılırsa 1990 ve 2018 yılları aralığında ABD’deki polen sezonu, 20 gün daha uzadı ve polen yoğunluğu da %21’lik bir artış gösterdi. İngiltere’de ise Sıhhat Güvenliği Ajansı’nın uyarısına bakılırsa polen alerjisi periyodu eskiden olduğu benzer biçimde mart ayında değil, artık ocak ve şubat aylarında başlayabiliyor.
Dönemsel alerji nedir?
Mayo Clinic’e bakılırsa alerji, bağışıklık sisteminizin tehlikeli bulunduğunu düşündüğü bir maddeye gösterdiği aşırı reaksiyonun sonucunda yaşanıyor. Çoğunlukla saman nezlesi yada dönemsel alerjik rinit olarak malum dönemsel alerjiler, ABD ve İngiltere’de yetişkinlerin averajda dörtte birini etkiliyor. Semptomlar mevsim değişimlerinde ve bitkilerin polen yaymış olduğu dönemlerde artış gösteriyor.
Amerikan Astım ve Alerji Vakfı’nın sözcülerinden Dr. Neeta Ogden, ilkbahardaki aslolan alerjenin ağaç polenleri bulunduğunu söylüyor. Yazları ise daha fazlaca otların polenleriyle ilişkilendirilen alerjenler, sonbaharda ise ambrosia bitkisinin polenlerinden kaynaklanıyor.
İngiliz Sıhhat Güvenliği Ajansı’na bakılırsa İngiltere’deki alerji mevsimini ilkbaharda fındık ve huş ağacı benzer biçimde ağaçlar başlatıyor. Bunu mayıstan temmuza kadar çimen polenleri takip ediyor. Pelin otu benzer biçimde yabani ot polenleri çoğu zaman Haziran’dan sonbaharın sonlarına kadar ortalıkta dolaşıyor.
Soğuk algınlığı nedir?
Bracamonte’ye bakılırsa soğuk algınlığı, senenin belli zamanlarında kişileri etkileyen bir virüsten ibaret. Bilhassa rinovirüs adında olan bu gizmen, bahar ve yazları oldukça yaygınlaşıyor. Bununla beraber grip ve solunum sinsityal virüs (RSV) benzer biçimde virüsler de soğuk algınlığı benzeri semptomlara sebep olabiliyor.
Peki ya alerji ve soğuk algınlığı semptomlarının farkı ne?
Soğuk algınlığı ve alerji durumlarda bir çok semptom, kişinin burun tıkanıklığı ve akıntısı yaşaması sebebiyle yanında kağıt mendil taşıma zorunluluğuna niçin oluyor. Uzmanlara bakılırsa her ikisi de halsizlikle de sonuçlanıyor.
Fakat gene de ikisinin içinde farklar da yok değil. Bracamonte’ye bakılırsa alerjiler göz ve boğazda kaşıntı hissine niçin olurken, soğuk algınlığı daha fazlaca boğazda ağrıya niçin oluyor. Bracamonte ek olarak “cam yutmuş” benzer biçimde hissediyorsanız, büyük olasılıkla soğuk algınlığınız bulunduğunu da söylüyor.
Ogden ise soğuk algınlığı semptomlarının birkaç gün sonrasında geçtiğini, dönemsel alerjilerin ise mevsim süresince sürdüğüne dikkati çekiyor.
Bunun haricinde soğuk algınlığının bulaşıcı bulunduğunu da belirtmeden geçmeyelim. Alerjiler ise bünyeden bünyeye değişim gösterdiği için herhangi bir bulaşıcılığa haiz değil. Soğuk algınlığında hapşırık ve öksürük çoğunlukla görüldüğü için, bunların arkasından havaya ve etraftaki yüzeye saçılan parçacıklarla virüs taşınabiliyor.
Bir çok durumda soğuk algınlığı 3 ila 7 gün etkili oluyor. Semptomlar ise kişinin yaşına ve bağışıklık sisteminin gücüne bakılırsa daha uzun sürebiliyor.
Dönemsel alerji için en etkili tedavi yöntemi nedir?
Ogden’a bakılırsa dönemsel alerjiyi tedavi için birden fazla yöntem bulunuyor. Bilhassa burun yıkamak için kullanılan deniz suyu yardımıyla burundaki mukus ve alerjenler temizlenebiliyor. Göz damlaları da gözdeki kızarık ve kaşıntıları gidermek için kullanılabiliyor. Ek olarak kortikostreoid burun spreyleri ve antihistaminik ilaçlar da birçok alerjik semptomun engellenmesine destek oluyor. Sadece Ogden, tercih edilecek antihistaminik ilaçlarla ilgili olarak “uzun etkili ve uyku yapmayan” bir tanesinin seçilmesinin daha uygun olacağını ekliyor.
Bunlar haricinde burun tıkanıklıklarına yönelik burun spreylerinin de destek olabildiğini söyleyen Ogden, bu spreylerin kullanımından ilkin yüksek gerilim, göz tansiyonu, tiroid hastalıkları ya da idrar yapmada problemler yaşıyorsanız, doktorunuza başvurmanızı öneriyor.
Ek olarak havadaki polen miktarını gösteren hava durumu uygulamalarıyla da bu yoğunluğu takip ederek, yüksek polenli günlerde evde kalınmasının da yararlı olabileceğini söyleyen Ogden, reçetesiz satılan ilaçlarla da semptomların azalmaması durumunda doktora başvurulması icap ettiğini belirtiyor.
Soğuk algınlığı için en etkili tedavi yöntemi nedir?
Bracamonte’ye bakılırsa yanıt rahat: Vakit, dinlenme, bolca su içmek ve evde kalmak.” Bununla birlikte başkalarından uzak durmanın da önemine vurgu yapıyor. Bu sebeple soğuk algınlığının aslolan gücü bulaşmasında.
The Guardian‘ın makalesini Özgür Yıldız Türkçeleştirdi.
