Sual: Sabahları aç karnına kahve içmenin mideme zarar verebileceğini duydum. Bu doğru mu?
Birçok insan için taze demlenmiş bir fincan kahvenin tadını çıkarmak güne başlamanın olmazsa olmaz bir yolu. Sadece toplumsal medyada bazen içimize kuşku düşüren bazı iddialar dolaşıyor. Peki uzmanlar ne diyor?
Kaliforniya Üniversitesi Davis Tıp Fakültesi’nde fizyoloji profesörü ve Amerikan Gastroenteroloji Derneği yönetim kurulu üyesi olan Kim Barrett, araştırmacıların 1970’lerden bu yana kahve içmenin yararlarını ve zararlarını (bilhassa de mideyle ilgili olanları) araştırdığını söylüyor.
Her neyse ki midemiz sert bir kahve de dahil olmak suretiyle pek fazlaca şeye karşı koyabiliyor. Prof. Barrett, “Midenin kendisini korumak için pek fazlaca yöntemi var” diyor ve ekliyor: “Mesela, kalınca bir mukus tabakası üretiyor ve bu katman mide zarıyla yuttuğunuz her şey içinde kuvvetli bir kalkan oluşturuyor. Bu kalkan hem de mideyi yiyecekleri parçalamak için ihtiyaç duyulan organik asidik ortamdan da koruyor” diyor. Kısaca midenin savunmasını aşmak kolay bir şey değil.
Baylor Üniversitesi Tıp Merkezi, iç hastalıkları kısmı başkanı olan Dr. Byron Cryer’ın yönettiği laboratuvar kimyasalların mideye ve ince bağırsağa verdiği zararları araştırıyor. Ona nazaran alkol, sigara ve nonsteroid antienflamatuar ilaçlar benzer biçimde tahriş edici (irritan) bileşenlerin, midemizin organik müdafa mekanizmasını bozmuş olduğu ve iç yüzeyine zarar verdiği hepimiz tarafınca malum bir gerçek.
Bazı irritan maddeler mideyi asit ve ülser oluşumuna karşı daha savunmasız hâle getirebilirken, birçok kapsamlı araştırma kahve için bu şekilde bir durumun söz mevzusu olmadığını ortaya koyuyor. Mesela Japonya’da yaşayan 8 binden fazla kişi üzerinde yapılan bir araştırmada kahve tüketimi ile ülser oluşumu içinde anlamlı bir ilişki bulunmamış.
Bununla beraber, kahvenin bağırsak üstünde bir tesiri var; kalınca bağırsağı harekete geçirerek bağırsak hareketlerini tetikleyebiliyor. Ek olarak kahveden alınan kafeinin kalp atış hızını ve kan basıncını artırdığı da malum bir gerçek. Ve eğer yatma vaktine fazlaca yakın içerseniz uykunuzu kaçırabiliyor. Sadece Dr. Cryer, bu tür etkilerin geçici bulunduğunu belirtiyor.
Artan mide asidi herhangi bir soruna niçin olur mu?
Dr. Barrett, aç karnına kahve içmenin midenize zarar verme olasılığının düşük bulunduğunu fakat mide ekşimesine niçin olabileceğini belirtiyor. Kahvenin mide asidi üretimini tetiklediğini biliyoruz, fakat midenizde yiyecek var ise ya da kahvenizi süt yada krema ile içiyorsanız, bu asidi nötralize etmeye destek olan bir tampon yapmaya destek oluyor.
Dr. Barrett’e nazaran, bilhassa mütevazi kahve yiyecek yemeden içilirse mide pH’ı azalabiliyor. Daha düşük pH kıymeti ise mide zarınız için bir problem teşkil etmese de asitten meydana gelen hasara karşı fazlaca daha savunmasız olan yiyecek borusu zarında sorun yaratabiliyor. Ek olarak bazı araştırmalar kahvenin yiyecek borusunu mideye bağlayan sfinkter kası gevşetebileceğini gösteriyor. Bu da mideden gelen asidin yiyecek borusuna daha kolay sıçramasına ve hoş olmayan mide ekşimesi semptomlarına niçin olabilir.
New York Times yazarı Dr. Trisha Pasricha’ya göre bu mevzuda elimizde tutarsız veriler var. Avrupa, Asya ve ABD’de meydana getirilen 15 çalışmanın incelenmesi sonucu kahve tüketimi ve mide ekşimesi semptomları içinde bir bağlantı bulunmazken, 48 binden fazla hemşireden elde edilmiş verilerin kullanıldığı 2020 tarihli bir başka araştırmada kahve içenlerde mide ekşimesi semptomlarının görülme olasılığının daha yüksek olduğu tespit edilmiş.
Bilim adamları, kahvenin yiyecek borusunu iyi mi etkileyebileceğini idrak etmek için ‘Barrett özofagusu’ adında olan ve (uzun süredir reflü problemi yaşayan kişilerde olduğu benzer biçimde) yiyecek borusunun kronik olarak mide asidine maruz kalması ve hasar görmesiyle ortaya çıkan bir rahatsızlığı da inceliyor. Bu durumda, yiyecek borusunu kaplayan hücreler kendilerini asitten korumak için daha sert, mide benzeri hücrelere dönüşüyor. Bu değişimler, bilhassa ailenizde bu durum var ise ya da sigara içiyorsanız, yiyecek borusu kanseri riskini artırabiliyor. Her neyse ki 2016 yılında yapılan araştırmada kahve tüketimi ile ‘Barrett özofagusu’ içinde bir ilişki saptanmadı.
Peki ben ne yapmalıyım?
Dr. Trisha Pasricha, “Kolay bir halde ifade etmek gerekirse, bir gastroenterolog olarak hastalarıma çoğu zaman semptomlarını not etmelerini söylerim. Kahve içtikten sonrasında devamlı olarak göğüste yanma ya da ağızda ekşi bir tat fark ediyorlarsa kahveyi azaltmak yararlı olabilir. Sabah kahvesine birazcık süt yada krema eklemek, öncesinde minik bir lokma yiyecek tüketmek de destek olabilir. Sadece herhangi bir emare fark etmiyorsanız, muhtemelen kahveden sonrasında reflü yaşamayan birisiniz ve rahatlık içinde içmeye devam edebilirsiniz” diyor.
Dr. Cryer kahvesini tertipli olarak latte yada cappuccino olarak tercih ediyor; sütün kahvenin acılığını azalttığını söylüyor. Ve kahve içmenin uzun yaşam, daha düşük kardiyovasküler hastalık riski, (karaciğer, prostat, meme ve kolon dahil olmak suretiyle) kansere karşı koruma benzer biçimde sıhhat açısından pek fazlaca faydası bulunduğunu da sözlerine ekliyor.
Dr. Cryer, “Kahvenin yararlarına ilişkin kanıtlar zararlarından fazlaca daha çok” diyor ve kahvenin zararlarını korumak için çaba sarfeden toplumsal medya hikâyeleri içinde gezinirken bunu dimağımızda tutmamız icap ettiğini söylüyor.
New York Times makalesinden Türkçeleştirildi.