Barter organizasyonları, iki istasyonlu (bilateral) barter işlemlerinin getirdiği zorlukları yok edebilmek için kurulmuşlardır. Barter organizasyonlarının amaçları, üyelerinin arz ve taleplerinden oluşan bir havuz oluşturarak çok istasyonlu barter işlemine olanak sağlamak ve söz konusu işlemleri kolaylaştırmaktır.
Bilateral barter’ın genellikle mümkün olmadığı veya tarafları tam anlamıyla tatmin etmediği durumlarda devreye girerek her iki tarafa da yeni arz ve talep alternatifleri sunmakta, böylece çok istasyonlu (multilateral) barter sisteminin çalışmaya başlamasıyla, pazarı yönlendirerek, firmalara bilgi akışı sağlamaktadırlar.
Firmalar arasında mal ve hizmet akışını barter sistemi ile organize eden barter şirketlerinin, ülke genelinde faaliyet gösteren bütün firmalara hizmet veren bir örgütlenmeyi gerçekleştirmeleri gerekmektedir. Çünkü bu örgütlenme, hem mevcut üye işlemlerinde aktif, hem de potansiyel müşterilerin ihtiyacına cevap verebilecekcek bir yapıda olmak zorundadır.
Barter organizasyonları amaçlarını gerçeklekleştirmek için bazı enstrümanlardan yaralanırlar. Bu enstrümanlar ana hatlarıyla şunlardır:
Barter Leasing Kurumu: Sistemden alacaklı olan, ancak alacağını dönem içinde tahsil edememiş olan üye firmalara yönelik olarak ugulanmaktadır.
Barter Factoring Kurumu: Üye firmanın sistem dışında olan ve tahsilat riski yüksek alacaklarında kullanılmaktadır.
Sistem Garanti Fonu: Sistemden alacaklı firmaların, alacaklarını tahsil ederken barter şirketinin kâr etmesine yönelik ticari uygulamadır.
Risk Sermayesi Yatırım Fonu: Barter şirketinin elindeki imkânlarla ve elde ettiği gelirle yeni yatırım alanlarına gerekenden düşük düzeyde ve hiç nakit sermaye kullanmadan yatırım yapmasına olanak veren uygulamadır.
Barter Kredi Kartı Sistemi: Sistem içindeki imkânlardan, üye firmalar kadar gerçek kişilerin de
faydalanabilmesini sağlayarak gerek üye firmalara gerek barter şirketine ekonomik avantajlar sunan
uygulamadır.
Bu tekniklerin birkaçı ya da karması uygulanabilmektedir. Ancak tümü birden kullanılamammaktadır.
Çünkü, risk sermayesi, sistem garanti fonunun, kredi kartı sistemi, leasing kurumunun ya da sistem
garanti fonu, barter factoring kurumunun ikamesidir.
Barter şirketlerinde organizasyon, A.Ş. ve Ltd.Şti.’lerdeki ana organlardan teşekkül etmektedir. Ancak barter şirketlerinin sermaye şirketi olarak kurulma zorunlulukları bulunmamaktadır. Barter şirketlerinde, yönetim kurulu, genel müdürlük ve genel müdürlüğe bağlı çeşitli hizmet müdürlükleri organizasyonunu ana yapısını oluşturmaktadır. Barter şirketlerinde, barter organizasyonunun yapısından kaynaklanan zorunluluklar nedeniyle hızlı bir bilgi iletişiminin sağlanması gerekmektedir. Bu nedenle barter bilgi işlem müdürlüğü önemli bir fonksiyon üstlenmiştir. Barter üyelerinden gelen arz ve taleplerin takip edildiği ve barter sisteminin pazarlama fonksiyonlarını icra eden operasyon müdürlüğü ve pazarlama müdürlüğü de organizasyon içinde önemli bir yere sahiptir. Barter şirketinin yurtiçi ve yurtdışındaki diğer barter şirketleri ile ilişkileri dış ilişkiler müdürlüğünce takip edilmektedir. Bunların yanı sıra belirli illerde bölge başkanlıkları ve bunların da müşteri temsilcileri aracılığı ile örgütlendikleri görülmektedir.
Barter organizasyonunda yer alan birimler merkez, şube, bayi ve broker olmaktadır. Sistemin en önemli unsuru, bilgi bankasının bulunduğu barter şirketi merkezidir. Barter şirketinin muhasebesi, üyelerin barter hesapları ve bilgi iletişim sistemi merkezden yürütülmekte, üyelerin sistem danışmanları burada faaliyet göstermektedir. Barter şirketleri için merkez, sistemin tamamıdır. Bütün bilgiler merkezde toplanmakta, sınıflanmakta ve kullanıma hazır hale getirilerek üyelere sunulmaktadır. Üyelerin cari hesaplarının tutulması ve sistemin uygulanması ile ilgili kararların alınması merkezden yürütülmektedir.
Barter şirketleri genellikle, faaliyetleri için önemli buldukları illerde kendi şubelerini açmakta, diğer illerde ise franchising sistemi ile bayilikler vermektedirler. Şubeler, barter şirketlerinin faaliyetlerini, ülkenin önemli merkezlerinde ve barter için potansiyeli yüksek bölgelerde birebir yönlendirme imkânı sağlamaktadır. Bayiler, barter şirketi ile imzaladıkları franchising anlaşması çerçevesinde barter ticareti yapan ticari kuruluşlardır. Brokerlar ise, barter işlemlerini, barter şirketi ile imzaladıkları franchising anlaşması çerçevesinde kendi başına yapan ve firmaların gerçekleştirdikleri barter işlemlerinden komisyon elde eden gerçek ve tüzel kişilerdir.
Amerika’da, belli sektörlerde uzmanlaşarak çalışan ve yapılan her işten komisyon alan barter organizasyonları genellikle, ticari firmaları üye yaparak gelir elde etmektedir. Türkiye’deki barter firmalarında ise üyelik koşulları birbirinden farklılık göstermektedir. Firmaların bir kısmı yalnızca üyelik aidatı alırken, bir kısmı hem aidat, hem de yapılan işlemler karşılığında komisyon almaktadır.
