ZEYNEP CANDAN AKTAŞ 2023 yılı, yatırımcılar açısından volatil bir yıl oldu. Bir taraftan zelzele, bir taraftan seçimler yatırımcıları strese sokarken, yıl ortasında ciddi bir hisse senedi rallisi de yaşandı. Öteki taraftan halka arzlar yıla damgasını vurdu. Son devrin hem sayıca hem de meblağ olarak en büyük halka arzları yaşandı. Sadece bir taraftan halka arzların piyasadaki likiditeyi çekmesi, yükselen faizler ve kar realizasyonları borsada satış getirdi. Borsa, ekim başlarından bu yana düzeltmede. Faizler, dolar ve altın halen yukarı yönlü hareketlerini sürdürüyor. Bu geniş dalgalanmalar içinde BES fonları ise sessiz, sakin yollarına devam ediyor. Bir taraftan sisteme yeni girenler, bir taraftan sistemden emekli olup, ayrılanlar derken BES havuzundaki birikim de yavaş yavaş yükseliyor. Yıl başlangıcında 437 milyar olan BES havuzu yıl sonunda 760 milyara ulaştı. Sistemdeki birikimlerin yüzde 28’i altın ve kıymetli maden yatırımlarında, yüzde 24’ü hisse senedi yatırımında yüzde 17’si döviz cinsel tahvil ve yabancı hisse senetlerinde değerlendiriliyor. Geri kalan yüzde 30 da Türk Lirası cinsinden borçlanma araçları ve repo-ters repo ile mevduatta.)BES havuzundaki tüm fonların tüm bir yıl süresince ağırlıklı averaj getirisi yüzde 67 oldu. Aynı dönemde TÜFE yüzde 65, dolar/TL yüzde 57, BİST 100 yüzde 35, gram altın yüzde 84 artış gösterdi.
BES’İN GENEL GÖRÜNÜMÜ
Emeklilik Nezaret Merkezi’nin (EGM) hazırladığı endekslere bakılırsa, senenin en iyi getirileri, faizsiz BES endeksinde (gönüllü BES tarafında devlet katkısı fonları hariç tüm faizsiz fonlar) gerçekleşti. Devlet katkısı fonları hariç olmak suretiyle faizli/faizsiz tüm gönüllü BES fonlarından oluşan EGM BES endeksi yüzde 68 ile ikinci en iyi getiri elde eden endeks oldu. Gene devlet katkısı fonları hariç olmak suretiyle tüm faizli gönüllü BES fonlarından oluşan EGM faizli BES endeksi yüzde 66 geye ulaştı. Bu yıl faizlerin yukarı yönlü hareketi başta devlet katkısı fonları olmak suretiyle; standart fonlar, borçlanma araçları fonları ve OKS standart fonların getirilerini negatif etkiledi. OKS tarafındaki standart fonların ve başlangıç fonlarının ağırlığı hem OKS havuzunun hem de toplam BES havuzunun averaj getirisini aşağı çekti.
EN ÇOK KAZANDIRAN FONLAR
Neredeyse yıl süresince en oldukca kazandıran fonlar sıralamasında, hisse fonlar önde gidiyordu. Sadece ekimden bu yana yaşanmış olan düzeltme sürecinde yerli hisse senedi fonları ilk sıralardan gerilere doğru çekilirken, onların yerine yurtdışı piyasalara yatırım meydana getiren fonlar ve altın fonları geldi. Yurtdışı piyasalara yatırım meydana getiren fonlar senenin son günü itibariyle ipi göğüsledi.
EN BÜYÜK FONLAR
Bireysel emeklilik sistemi, bir anlamda yastık altı altını sistem içine çekti. Sistemde en büyük yatırım grubu altın ve kıymetli madenler olurken, hiçbir yerde getirisi olmayan altın yatırımları karşılığında sistemdeki yüzde 30 devlet katkısı BES’i altın yatırımı için bir çekicilik merkezi haline getiriyor. Bu yüzden sistemin en büyük fonları da altın ve kıymetli madenler fonları oldu. Altın fonları bununla birlikte 2023 senesinde en oldukca talep gören ve katılımcı sayısını en oldukca artıran fonlar oldular.
EN ÇOK KAZANDIRAN ŞİRKET
2023 senesinde nezdindeki fonlara ağırlıklı averaj olarak en yüksek getiri elde eden BES şirketi Allianz Yaşam oldu. Nezdindeki tüm fonların ağırlıklı averajı yüzde 75 olarak gerçekleşirken, Allianz Yaşam’ın en iyi getiri elde eden fonu yüzde yüzde 101 getiri ile AMY-Allianz Yaşam Karma EYF oldu.
EN BÜYÜK ŞİRKET
Sistemde yer edinen toplam 15 emeklilik şirketinden en büyük portföye haiz olanlar; Türkiye Yaşam, Agesa Yaşam, Anadolu Yaşam Allianz Yaşam ve Güvence Emeklilik, sistemin toplamda yüzde 85’ini oluşturuyor. Türkiye Yaşam Emeklilik, hem portföy büyüklüğü hem de katılımcı sayısı açısından sistemin en büyüğü ve tek başına sistemdeki toplam birikimin yüzde 21’ine haiz. Bilinmiş olduğu şeklinde Ziraat Emeklilik, Halk Emeklilik ve Vakıf Emeklilik, 2020 senesinde Türkiye Yaşam Emeklilik çatısı altında toplanmıştı. O tarihten bu yana Türkiye Yaşam, sektörün liderliğini sürdürüyor.
