ZEYNEP CANDAN AKTAŞ Son zamanlarda bilhassa toplumsal medyadan ‘BES‘e girerken neye dikkat etmek gerekiyor, ne öneriyorsunuz’ şeklinde sorular geliyor. Bu sual şu anlamda ümit vadedici: Uzmanlara nazaran, herhangi bir işe başlanmadan ilkin yapılacak araştırma, soruşturma, değerlendirme ve çözümleme; o işin başarıya ulaşmasının en mühim eşiği. Demek ki, BES mevzusunda da araştırma, değerlendirme ve analizler yapılıyor, sonuçlara nazaran karar veriliyor. Bu eğilimin iştirakçilerin uzun süre sistemde kalmasına ve uzun vadeli yatırıma katkısı olacaktır. Katılımcılar sistemden ne beklemesi icap ettiğini bilecek, hayal kırıklığına uğramayacaktır. Ek olarak katılımcılara sağlayacağı finansal okur-yazarlık becerisi, toplumsal finansal okur-okuryazarlığın da artmasını elde edecektir.
Peki, sual belli. ‘BES’e girmeden ilkin neye dikkat etmek gerekiyor, iyi mi araştırmak gerekir?’ Öyleyse gelin bu hafta bu soruya yanıt arayalım, yol gösterelim.
ÖN HAZIRLIK
Herhangi bir yere BES yaptırmaya gitmeden ilkin yapılması ihtiyaç duyulan ilk iş, BES mevzusunda data edinmektir. Peki, nereden data alacağız, derseniz; BES şirketlerinin ve Emeklilik Nezaret Merkezi’nin web siteleri resmi ağızlardan BES’i konu alıyor. Öteki taraftan www.zeynepcandanaktas.com adresinde halkın anlayacağı basitlikte, bireysel emeklilik mevzusunda aklınıza gelebilecek tüm sorulara cevap bulabilirsiniz. Gelelim fon tarafına. TEFAS/BEFAS,EGM/Fonkünyesi, Fonbul, Besanaliz, Besfongetirileri şeklinde sitelerde fonları birbiriyle kıyaslayabilir, getirileri karşılaştırabilir, portföylerinde tuttukları varlıklara ilişkin bilgiler alabilirsiniz. Ek olarak KAP’ta tüm fonların güncel izahnamelerine ulaşabilirsiniz.
MÜŞTERİ İLİŞKİLERİ
Bireysel emeklilik hususi bir mevzu. Bundan dolayı de BES şirketlerinde alan kişi ilişkilerinde çalışan personelin yetkinliği, uzmanlığı, gelişmelerden haberdar edilmesi oldukca mühim mevzular. Ek olarak BES şirketinin iştirakçilerin problemlerine duyarlılığı, sorunları çözme çabası ve başarısı, BES’in başarısını da direkt etkiliyor. Herhangi bir kurumda sorunlarının çözülmediğini gören katılımcılar direkt BES’i suçluyor, sistemden ayrılıyor. Oysa sistemin kendisinden meydana gelen problemler ile BES şirketlerinin uygulamalarından meydana gelen sorunları ayırt edebilmek gerekiyor. Eğer problemler firmanın alan kişi ilişkilerinden, uygulamalarından kaynaklanıyorsa birikimler başka bir BES şirketine aktarılarak sistemde kalmaya devam edilebilir.
EMEKLİLİK PLANI
BES’te katılımcılar, yılda dört kez emeklilik planını değiştirebilir. Emeklilik planı, katılımcının sisteme hangi kapıdan girdiğini gösteriyor. Emeklilik planı ile katılımcının ödeyeceği giriş aidatı, yönetim gider kesintileri, katkı payları, ödeme vadeleri, sunulacak fonlar ve var ise öteki avantajlar belirleniyor. (Mesela, 18 yaş altı bazı emeklilik planları ile ihtimaller içinde ebeveyn kaybında, çocuğun eğitim harcamaları ufak primlerle sigorta edilebiliyor.)
KESİNTİLER
Bireysel emeklilik şirketleri değişik emeklilik planlarına değişik kesintiler uygulayabiliyor. Bazı emeklilik planlarında yüksek tutarda başlangıç katkı oranı yatırıldığında giriş aidatı ve yönetim gider kesintisi alınmayabiliyor. Bundan dolayı emeklilik şirketlerinin emeklilik planlarının sisteme girmeden ilkin incelenmesi ve kesintisi olmayan ya da kesintileri çıkışa ertelenmiş emeklilik planlarının tercih edilmesi katkı payının tamamının yatırıma yönlendirilmesi mevzusunda avantaj elde edecektir.
FON ÇEŞİTLİLİĞİ
Bireysel emeklilik şirketlerinin fon çeşitliliği niçin mühim? Birincisi, tüm BES katılımcıları TEFAS şeklinde devasa bir fon havuzuna erişemiyor. BES şirketleri emeklilik planlarına nazaran gerek kendi bünyesindeki gerekse de BEFAS’ta işlem gören fonların bazılarına erişimi sınırlandırabiliyor. Dolayısıyla BES tarafında başta OKS-BES kulvarları olmak suretiyle emeklilik planlarıyla sınırlandırılmış faizli-faizsiz-bireysel-grup vb. pek oldukca ufak havuzcuklar mevcut. Sadece o ufak havuzcukların içinde yüzebilirsiniz. İkincisi, unvanında ‘yabancı’ ve ‘grup’ ibaresi bulunan fonlar BEFAS’ta işlem görmüyor. Oysa bu fonlar, son dönemde oldukça güzel getiri sağlıyor. Eğer katılımcılar bu tür fonlara yatırım yapmak istiyorlarsa, o vakit mecburi olarak o fonları kuran bireysel emeklilik şirketlerine başvurmak zorundadır.
DEVLET KATKISI FONLARI
Devlet katkısı fonları da BEFAS’ta işlem görmüyor. Doğrusu hangi BES şirketinden sisteme girilmiş ise, o firmanın devlet katkısı fonlarına yatırım yapılmak zorunda. Bundan dolayı devlet katkısı fonlarının getirileri, sisteme girerken dikkate alınması ihtiyaç duyulan konulardan. Bilhassa devlet katkısı fonlarına minimum yüzde 30 hisse senedi zorunluluğu getirildikten sonrasında, devlet katkısı fonlarının vakit içindeki getirileri farklılaşacaktır. Bundan dolayı BES’e girerken devlet katkısı fonları iyi getiri elde eden BES şirketlerinin tercih edilmesi avantaj elde edecektir.
BÜTÜNLEŞİK EMEKLİLİK PLANLARI
Bütünleşik emeklilik planı denilen, sigortacılık ürünleri içeren paketlerle beraber, bireysel emeklilik sisteminde katılımcılara ek faydalar sunulabiliyor. Bütünleşik emeklilik planları; bireysel emeklilik planı ile hususi sıhhat sigortası, tamamlayıcı sıhhat sigortası, ferdi kaza sigortası, yaşam sigortaları ve gezi sıhhat sigortalarının biri yada birkaçı ile oluşturulabiliyor. Bütünleşik emeklilik planları ile sunulacak ek katkılar; asgari yüzde 30 indirimli olanlar (check-up, göz muayenesi, diş röntgeni) ve parasız sunulan hizmetler (ambulans, sigorta ürünleri, acil sıhhat hizmeti) olarak ayrılabilir. Bundan dolayı bireysel emeklilik sistemine ilk kez girecekler yada aktarım yöntemiyle bireysel emeklilik şirketini değiştirmeyi düşünenlerin sunulan ek katkıları incelemelerinde yarar var. Bütünleşik emeklilik planları ile beraber sunulan sigortacılık ürünlerine nispeten daha uygun fiyatlarla erişmek mümkün olabiliyor.
