Spoiler uyarısı: Yazı diziyi hemen hemen izlememiş ve kitapları okumamış olanlar için hikayeyle ilgili bilgiler içermektedir.
Yeni Netflix dizisi 3 Cisim Problemi‘nin hikayesine derinlemesine girdiğinizde karşınıza üç kitaplık bir “sorun” çıkıyor.
Bunun sebebi de dizinin, Çinli bilimkurgu yazarı Cixin Liu tarafınca kaleme alınan “Dünya’nın Geçmişi” üçlemesi serisinden çeşitli kısımları kullanıyor olması. Trio Üç Cisim Problemi, Karanlık Orman ve Ölümün Sonu kitaplarından oluşuyor. Eğer dizinin merkezinde yer edinen bir grup arkadaşın kitapta iyi mi bulunduğunu merak ediyorsanız, dizideki bu karakterlerin çoğunun kitapta hiçbir vakit bir araya gelmeyen karakterlerden esinlenilerek oluşturulduğunu görmüş olacaksınız.
Dizinin ana karakterlerinden bir tek ikisi ilk kitabından alınmış ve bir tek biri aynı adı koruyor. Karakterlerden bir tek bir tanesi Karanlık Orman kitabından ve kalanı da Ölümün Sonu kitabında yer ediniyor. Büyük olasılıkla dizinin acıklı finalinin sonrası da Ölümün Sonu kitabını mevzu alıyor olacak.
Kısaca tüm sekiz kısmı de izledikten sonrasında kitapları okumayı planlıyorsanız, karakterlerin kitaptaki hallerini görmek pek mümkün değil ve dizinin geleceğiyle ilgili spoiler yememe ihtimaliniz yok şeklinde. Bununla beraber Wallfacer hikayesi de bizi ikinci kitabın (Karanlık Orman) ilk üçte birlık kısmına götürüyor.
Fakat endişelenmeyin. Yazdıklarımız bir tek diziyle ilgili spoiler içeriyor.
Gelin uzaylı başlıklarımızı takalım (kitapta tüm vücuda giyilen V-suit olarak geçiyor) ve kitaptaki farklılıklara göz atalım.
Ye Wenjie’ye büyük bir “Evet”
San-Ti‘ye (Amerikan bilimkurgu yazarı Ken Liu’nun yapmış olduğu İngilizce çeviride yaşadıkları üç güneşli sisteme atıfla “Trisolaran’lar” olarak vasıflandırılan uzaylı ırk) hikayenin seyrini değiştiren mesajı gönderen kadının hikayesi neredeyse asla değiştirilmeden, fakat birazcık yoğunlaştırılmış şekilde ekrana yansıyor.
Hem kitap hem de dizi, Ye Wenjie’nin babasının Çin’deki Kültür Devrimi esnasında Mao Zedong’un destekçilerinin batı biliminin öğretilmesine karşı sertlik dolu baskısıyla halka açık şekilde aşağılanmasıyla başlıyor. Bu utanç verici döneme bakış atmak Çin’de büyük bir ehemmiyet taşıyor. Liu’nun romanının orijinal versiyonu Çin’de yayınlandığında, bu vakalar hikayenin ortasına gizlenmiş şekilde sunulmuş. Yazar da bu vakaları aslen kitabın başına koymak istediğini belirtiyor.
Sonrasında işçi kampına gönderilen Ye, Rachel Carson’ın Sessiz Bahar (Silent Spring) kitabının bir kopyasını bulundurmaktan dolayı başını derde sokuyor. Dizide bahsedilmiyor, sadece Ye burada tanıştığı bir insanla evlenip, sonrasında gönderilmiş olduğu mesajın bilinmesini engellemek amacıyla adamı öldürüyor. Peşinden kendisi Dünya-Trisolaran Organizasyonu’nun (ETO) başındaki şahıs olarak karşımıza çıkıyor ve ikinci kitapta Wallfacer karakteriyle mühim bir diyalog yaşıyor.
Ye’nin hem de dizide de gösterildiği şeklinde intihar eden bir kızı da var, sadece intiharın sebebi bir tek Ölümün Sonu kitabında ortaya çıkıyor.
Augustina ‘Auggie’ Salazar ve Da Shi
Da Shi (Benedict Wong) olarak malum huysuz, şüpheci, sigara tiryakisi dedektif kitaplarda da oldukça etkili bir karakter (kitapta Manchester’lı değil Çinli, fakat olsun). Hem birinci hem de ikinci kitapta karşımıza çıkan Da Shi, başlangıçta Wade’in karanlık hükümet örgütü için çalışmaktan ziyade özgür çalışan bir dedektif olarak kitapta yer ediniyor. Ek olarak kendisi Çin ordusunda çalışmış eski bir subay.
Da Shi’nin beraber çalmış olduğu nanoteknoloji uzmanı – dizide gözlerinde geri sayım gören Fransız bilim insanı Auggie (Eiza Gonzalez) – kitapta adı Wang Miao olan bir adam ve bir tek ilk kitapta karşımıza çıkıyor. Hem Auggie hem Wang, son teknoloji araştırmalarını durdurana kadar San-Ti/Trisolaran’lar tarafınca takip ediliyor.
Her ikisi de Sophon’ların evrendeki ışınım seviyelerini değişik göstermesi yardımıyla yıldızların göz kırpmasını sağlamasını görüyor. Sadece Wang’ın bunu görmek için şehre uzak bir bilimsel araştırma merkezine gitmesi gerekiyor (Dizide Oxford’daki üniversitede görüyorlar ki bu yıldızları görmenin zor olduğu şehrin ortasında olduğundan kitapta oldukca daha mantıklı).
Her iki karakterin de nanofiber teknolojisi, Panama Kanalı’nda ETO gemisi Judgment Day’e meydana getirilen saldırıda kullanılıyor (kitapta bu hücum Da Shi’nin fikri olarak geçiyor). Dizide oldukca daha yırtıcı detaylar gösteriliyor, sadece kitapta da 40 görünmez nanofiber telin gemiyi dilimlediği atlanmamış.
ETO lideri Mike Evans (Jonathan Pryce), kitaptakiyle aynı karakter ve “Lord”uyla radyo üstünden masal konu alıyor. Ek olarak Judgment Day saldırısında da yaşamını kaybediyor. Kitaplardaki en büyük extra ise Ye onunla ilk tanıştığında Evans, “türler arası komünizm” felsefesini onunla paylaşıyor. Bu felsefede insanlarla tüm flora ve faunanın aynı haklara haiz olması fikri güdülüyor.
Jack Rooney ve ‘3 Cisim’ oyunu
Jack Rooney’nin (John Bradley) karakterinin kitap versiyonunun Ölümün Sonu’na kadar göremeyeceksiniz. Dikkat etmezseniz de gözünüzden kaçabilir. Kendisi kitapta Hu Wen olarak geçiyor ve kanserli okul arkadaşının derslik gezisinde ürettiğinden esin alan bitkisel bir içecek olan “Green Tempest”i üreterek varlıklı oluyor. “3 Cisim” oyununa dizideki şeklinde katılmıyor. Hatta üçlemedeki nanoteknoloji uzmanı Wang Miao hariç hiçbir ana karakter bu oyuna katılmıyor.
Oyunun kendisi kitaptakiyle büyük benzerlik gösteriyor, sadece dizidekinden oldukca daha çok seviyeye haiz. Wang kendini oyunda Kopernik olarak tanımlıyor ve NPC bulunduğunu düşündüğümüz oldukca daha çok zamanı figürle tanışıyor. Hatta bir bölümde Papa Gregory, Galileo ve Aristo’yla bilgisayar periyodu öncesinde üç cisim problemine teknik bir çözüm getirmeye çalışıyor.
Wang’ın dev insan bilgisayarından sonrasında oynadığı bir başka bölümde Einstein, üç güneşin yerçekimi etkisiyle gezegenden kopan büyük bir aya işaret ediyor. Trisolaran dünyasının son yıkımı nihai olarak gösterilir, öteki eskiyi gösteren bölümlerdeyse Ye’ye sessiz olmasını söyleyen Trisloran’la da taşınıyoruz.
Dizide olduğu şeklinde, oyunun kitaptaki versiyonu da azca sayıdaki başarıya ulaşmış oyuncuyu ETO’ya dahil edildikleri ya da oyundan atıldıkları bir buluşmaya götürür – sadece buluşmada bir çok kendi alanlarında oldukça başarıya ulaşmış (bir işadamı, bir politikacı ve meşhur bir avangart yazar dahil) daha çok oyuncu vardır. Wang, Da Shi’nin yardımıyla gizli saklı göreve gider ve bunun sonucunda Çin Ordusu ETO’ya sızar.
ETO ile ortaklık içinde olduğu malum bir çevre aktivisti olan Pan Han adlı bir karakter, Shen Yufei adlı bir 3 Cisim oyuncusunun öldürülmesinden mesuldür ki bu, dizideki Rooney’nin öldürülmesine en yakın benzerlik olarak karşımıza çıkıyor.
Will, Wade ve Wallfacer
İşte dizinin kitap üçlemesiyle bağlantısının iyice karıştığı noktaya geldik. Will Downing (Alex Sharp) karakteri, kitaptaki öleceği kati olan kanser hastası Yun Tianming’den esinlenerek oluşturulmuş. Tianming nadiren görmüş olduğu eski derslik arkadaşı Cheng Xin’e aşık (dizide Jess Hong tarafınca canlandırılan Jin Cheng karakteri).
Içecek satan arkadaşı Hu Wen’in parasıyla ölmek suretiyle olan Tianming, eski aşkına Stars Our Destination projesi kapsamında (kitapta hususi bir kurum değil, Birleşmiş Milletler tarafınca yönetiliyor, bu da yıldız satın almanın resmi olması açısından oldukca daha mantıklı) bir yıldızın haklarını satın alıyor.
Sonrasındaysa Will’den daha erken bir dönemde Tianming, devletin daha ilkin yasadışı saydığı ötenaziyi özgür bırakan yeni bir yasayla beraber yaşamını sonlandırmaya karar verir. Bu bölümde dizide yer edinen “değişik rakamlarla beş kez cevaplayın” işlemini de kitapta görüyoruz.
Kitapta Tianming’in intiharı, Cheng tarafınca engelleniyor. Kendisi Birleşmiş Milletleri’n Gezegen Müdafa Konseyi’in Trisolaran filosuna casus vasıta göndermekten görevli bir roket uzmanı.
Dizide Cheng, uzaya yerleştirilen nükleer bombalar yardımıyla gerçekleştirilmeye çalışılan “merdiven” projesini Wade (Liam Cunningham) adındaki bir karaktere öneriyor. Bu sayede gönderilecek vasıta, ışık hızının yüzde birine hızlanabilecek. Wade de araçla beraber ölmekte olan bir hastanın donmuş kafasını göndermeyi öneriyor. İşte bu sırada Cheng’de eski derslik arkadaşının durumu hakkında informasyon sahibi oluyor (Dizidekinin aksine çoğunlukla beraber takılmıyorlar).
Kitaplarda Wade, Thomas Wade isminde genç ve yakışıklı bir Amerikalı (Dizide yaşlı bir İrlandalı). Yalnız ilk kitap olan Üç Cisim Problemi’nde Merdiven projesiyle ilgili olarak görülüyor. Dizide Wade’in üstlendiği rol, kitapta aslen çeşitli hükümet görevlileri ve generaller tarafınca canlandırılıyor. (Mesela Cheng’in İngiliz deniz subayı adam arkadaşı Raj Varma, dizi için üretilmiş bir karakter)
Wade, Tianming’e insanlığa karşı sadakat yemini imzalamasını sormuyor, sadece projenin altı finalisti için BM Genel Sekreteri tarafınca sunulan bir yemin bulunuyor. Tianming yemini reddeden tek finalist değil, sadece kendisi kafasının dondurulup uzay aracına konmasına kafi gelecek kadar yaşayan tek finalist oluyor.
Dizide uzay aracı, güneş yelkenlisinin gemiye bağlandığı kablolardan birindeki hata yüzünden rotasından şaşıyor. As in the show, the probe is blasted off course thanks to a fault on one of the hooks on its solar sail. Aynı Wade’in yolculuğunda olduğu şeklinde Tianming de uzaylılara Dünya yemeklerinin örneklerini sağlamak amacıyla çeşitli tohumlarla paketleniyor. Sadece dizide Cheng’in ısrarıyla eklenen tohumlar, kitapta Merdiven projesi tarafınca seçiliyor.
Dizide bir de Wallfacer olan Saul Durand (Jovan Adepo) karakteri var. Saul aslen ikinci kitaptaki sosyoloji porfesörü Luo Ji. Eğer dizide de Saul’un final kısmına kadar etrafta boş boş dolandığını düşünüyorsanız, bunun sebebi Luo Ji’nin üçlemeye ikinci kitap olan Karanlık Orman‘a kadar dahil olmaması.
Luo Ji (adının İngilizce’deki ‘logic’ şu demek oluyor ki ‘mantık’ olması bir rastlantı değil)the fact that his name sounds like “logic” is no coincidence) de Saul kadar Birleşmiş Milletler’deki Wallfacer adaylığına şaşkın. Sadece Luo Ji’nin kendi deyimiyle “kozmik sosyoloji” mevzusunda uzman olmasından dolayı kitabı okuyanlar bu adaylığı o kadar da şaşırtıcı bulmayacaklardır. Tek gecelik ilişkiler yerine Luo Ji’nin bir kız arkadaşı var ve adaylık öncesinde kendinden ayrılıyor. Ek olarak Luo Ji’yi hedef alan şüpheli otomobil kazasında da ölmüyor.
BM’deki Wallfacer duyurusu, kitaptakiyle adları değişik üç öteki Wallfacer da barındırıyor. Luo Ji de sonrasında Wallfacer’lıktan kaçmaya çalışıyor sadece gene Sophon’ların hedefi haline geliyor.
Suikast girişiminin arkasından Da Shi, Luo Ji’nin ana koruması ve en yakın yardımcısı oluyor.
Sophon’lar oldukca iyi
Dizide olduğu şeklinde kitapta da Sophon’lar, tek bir protondan üretilen süper akıllı bilgisayarlar olarak karşımıza çıkıyor. Trisolaran’lar bu küçük atomaltı parçacığı daha üst boyutlarda açmayı öğrenmiş, bundan dolayı Dünya üstündeki gelişmiş fizik araştırmalarını durdurma mevzusunda oldukca istekliler.
Dünya’ya ulaşmış sophon’ların ana amaçları, kitapta oldukca daha net anlatılıyor: Parçacık hızlandırıclara giriyorlar ki, insanoğlu atom çarpıştırma deneylerinden doğru sonuçlar alamasınlar. Sadece bunun haricinde “Sizler böceksiniz” mesajında olduğu şeklinde iletişimi kesip denetim altına alabiliyorlar. Aşağıdan Cixin Liu’nun sophon’ların enerjisini Karanlık Orman kitabında iyi mi anlattığına bakalım:
Bir sophon mikroskobik boyuttadır ve yüksek zekâya haiz olmasına karşın, mikroskobik boyutu sebebiyle makroskobik dünya üstünde bir tek sınırı olan bir tesir potansiyeline haizdir. İnsanlık üstündeki birinci tehdidi, yüksek-enerjili fizik testlerinde hatalar ve karışıklıklar oluşturmak ve Dünya’yı gözleyen kuantum engel ağını aşmaktır.
Mikroskobik boyutta olduğundan öldürücü değildir ve herhangi bir saldırıda da bulunamaz. Bir sophon, makroskobik dünya üstünde büyük bir tesir yaratmak istiyorsa sadece daha alt boyutta açılmış hâli ile bunu yapabilir. Buna karşın tesirleri son aşama sınırlıdır, bundan dolayı düşük boyutta açılmış bir sophon makroskobik ölçekte oldukca zayıftır.
Gene de kitaplarda sophon’lar, Luo Ji’ye suikast düzenlemek için oldukça çaba harcıyorlar. ETO’daki müttefiklerini kullanarak, Wallfacer’ların kafasındaki gizli saklı uzun dönem stratejileri ortaya çıkarmaya çalışan Wallbreaker’ları aday gösteriyorlar.
Dizinin yapımcılarının Karanlık Orman kitabındaki Wallfacer vs. Wallbreaker çatışmalarını iyi mi göstereceği merak mevzusu. Doğal burada dizinin ortak yapımcıları David Benioff ve D.B. Weiss’ın önceki kitap uyarlaması Game of Thrones‘un ilk bölümlerde kitaplardan değişik olan kısımlarının, dizinin sonraki bölümlerine iyi mi tesir etmiş olduğu de ortada.
Sadece şu ana kadar Benioff ve Weiss ile destek yapımcı Alexander Woo, görünmez nanofiberler kadar duyarlı bir iğneden iplik geçirdiler: dizi, daha internasyonal bir karakter ekibiyle olabildiğince orijinalinin ruhuna yakın kalan sürükleyici bir uyarlama haline geldi.
Aynı Game of Thrones‘un yazarı George R.R. Martin şeklinde Cixin Liu’da TV versiyonuna izin vermiş durumda. Sadece Martin’in aksine Liu’nun üçlemesi tamamlanmış durumda.
Chris Taylor’ın makalesini Özgür Yıldız Türkçeleştirdi.