Geçtiğimiz dönemde uydumuz Ay’a gönderilen araçların sayısı giderek arttı. Görünüşe gore 2024 yılı da oldukça değişik geçmeyecek. Her ne kadar Ay, şu sıralar ülkelerin uzay ajansları için oldukça popüler bir hedef olsa da, ilk günlerinde olduğumuz 2024, değişik uzay görevlerine de sahne olacak.
İşte 2024’ün beklenen mühim uzay görevleri:
CLPS görevleri ve Artemis II
NASA’nın Ticari Ay Yükü Hizmeti (CLPS) görevleri dizisinin büyük bir kısmı, 2024 senesinde fırlatılacak. Bu görevlerle Ay’a birçok değişik amaçlı aygıt gönderilmesi planlanıyor. NASA’yla kontratı bulunan değişik hususi uzay firmaları tarafınca inşa edilen ve fırlatılacak olan görevlerin, NASA’nın Ay’a yine insan gönderme hedefi bulunan Artemis görevlerine destek olması planlanıyor.
CLPS-2’nin 2024 Ocak ayında fırlatılması ve senenin sonraki zamanlarında da toplamda 4 tane daha fırlatma yapılması planlanıyor.
Bununla beraber aslolan heyecanımız, Kasım 2024’te fırlatılması beklenen Artemis II görevine yönelik. Bu görevle beraber, 55 yıl sonrasında insanlı bir uzay aracı Ay’ın yörüngesinde dönecek.
Trailblazer
Hedefimiz hala Ay. NASA’nın Trailblazer görevi, uydumuzda sıvı suyun nerede bulunduğunu bulmak için bu senenin ilk çeyreğinde yola çıkacak. Hemen hemen net bir tarih olmasa da görevle beraber, suyun kayaların içinde mineral yapıda mı bulunmuş olduğu, yoksa yüzeyde buz halinde mi bulunmuş olduğu anlaşılmaya çalışılacak.
Chang’e 6
Çin’in de hedefinde uydumuz Ay var. Chang’e 6 görevi, önümüzdeki mayıs ayı için planlanıyor ve Ay’dan materyal getirmeyi hedefliyor. Bu görevin onu ötekilerden ayıran garip bir özelliği var. Chang’e’nin getireceği materyal, Ay’ın daha ilkin materyal getirilmemiş cenup kutbundan alınacak.
Ay’ın bu bölgesi, suyun donmuş halde bulunmuş olduğu kabul edilen bir alan. Buradan getirilecek herhangi bir örnekte bulunacak buzun gelene kadar gitmiş olmasına karşın, gelen örneklerle beraber bölgeyle ilgili daha oldukça informasyon sahibi olunması planlanıyor.
Hera
Eylül 2022’de NASA’nın Dart görevi, Didymos ve Dimorphos adlı iki asteroite gitmiş, ufak olan Dimorphos’a sertçe çarpmıştı. Bu sayede benzer bir çarpışmanın herhangi bir asteroide olan tesiri incelenmişti.
Bundan iki yıl sonrasında, Avrupa Uzay Ajansı’nın Hera görevi de aynı asteroidleri ziyaret edecek. Hera bu sefer çarpmak yerine, Dart’ın gerçekleştirdiği çarpışmanın etkilerini inceleyecek. Çarpışma yaşandığında Didymos’un Dimorphos etrafındaki dönüşü, 33 dakika daha da hızlanmıştı. Bu da bu tür bir çarpışmanın etkili bulunduğunu ortaya koyuyordu.
Sadece bilmediğimiz bir şey var ise, o da çarpışmanın ne kadar etkili olduğu. Acaba Dimorphos bu yeni yörüngesini korudu mu? Yoksa eski yörüngesine mi döndü? Bunu da Hera hedefine 2026’da ulaştığında öğreniyor olacağız.
Europa Clipper
Hera ile aynı dönemde fırlatılması beklenen NASA’nın en mühim görevi olarak vasıflandırılan Europa Clipper, Jüpiter’in buzla kaplı uydusu Europa’yı hedefine alıyor.
1990’ların sonunda Galileo uzay aracının bizlere gönderilmiş olduğu fotoğraflardan bu yana, buzla kaplı olan Europa uydusu, bilhassa dünyadışı canlı yaşam araştırmaları için mühim bir yer teşkil ediyor. Şundan dolayı bu buzdan “kabuğun” altında, derin okyanuslar olduğu ve bu okyanusların, Dünya’da olduğu benzer biçimde okyanus tabanındaki termal bacaların çevresinde oluşan ilkel canlılara ev sahipliği yapmış olduğu düşünülüyor.
Europa Clipper, Europa’nın etrafından 40 ila 50 sefer geçecek. Bu sırada yüzeyin detaylı fotoğraflarını çekecek, buzdan oluşan bulutlar görmeye çalışacak ve en önemlisi uydunun yaşam barındırmaya elverişli olup olmadığını araştıracak. Görevde ek olarak Europa’nın okyanuslarının tuzlu olup olmadığı, karbon, azot ve sülfür benzer biçimde yaşamın temel elementlerini barındırıp barındırmadığı da incelenecek.
Ne yazık ki bu gözlemlerle ilgili alınacak verilerin bizlere 2030’dan ilkin dönmesi mümkün görünmüyor.
MMX
Geçtiğimiz günlerde Bennu adlı astreoitten Dünya’ya ulaştırılan materyallerle ilgili haberleri okuduk. Ek olarak yazımızda da kısa sürede Ay’dan getirilmesi planlanan örnekler de yer alıyordu. Sadece bunların haricinde o şekilde bir vazife var ki, neticelerini görmemiz uzun bir süre alacak.
Japon Uzay Ajansı’nın Mars Ayı Keşfi (MMX) görevi, Eylül 2024’te fırlatılacak ve hedefinde Mars’ın iki uydusundan önde gelen Phobos yer alacak. Phobos’tan örnek almayı ve Dünya’ya 2029’da dönmeyi planlayan vazife, bu anlamda başka bir gezegenin uydusundan alınmış örnekleri ilk kez getiren uzay aracı olma ünvanına da haiz olacak.
The Conversation‘ın makalesini Özgür Yıldız Türkçeleştirdi.